Tekst er henta frå Tidsskrift for Sunnmøre Historiske Lag 1918-1919, 10-11 årgang.
Naar jeg har nedskrevet endel gamle bygdeskikke her i Ulstein, er det av to grunde. Først fordi flere har opfordret mig hertil, og dernæst – og det er det avgjørende – fordi det kunde tænkes at være av kulturhistorisk betydning. Det er nøkternt nedskrevet, saaledes som jeg selv har set det, t. eks. bryllupsskikke, eller saaledes som ældre folk har fortalt mig det, t. eks. «omtalsøl» og «be til bustad.» Jeg har hørt det meste fra min mor, som i sin tid var flink til at fortælle.
Julestjerna blei første gong tent vesle julaftan i 2012. Då hadde Magne Grimstad jr. to dagar tidlegare presentert idéen for Lidbjørn Vattøy. Han stilte sporty opp, teikna modellen og kappa to-fire-tom for montering. Dei to første åra stod stjerna i Osnesbrunene, men trestjerna var ikkje ei permanent løysing.
«Han Kalla var ein romantikar.» Det var far sin yngste bror – onkel Ottar – som sa dette. Eg fekk ikkje spurt godt nok kva han la i det. Kanskje tenkte han både på det sterke engasjementet og evna og viljen til å gjennomføre og forsvare det han trudde på. Han støtta gjerne andre sine mål, og han lytta.
Redaksjonsnemnda i Levd liv ba om ein artikkel om Karsten Warholm i årets bok av Levd Liv. Ikkje fordi han er historie, men fordi han er historisk. Dette er ein artikkel der vi berre har snakka litt med Karsten, denne artikkelen byggjer ikkje på eit intervju med han, men ved å snakke litt med dei som er nær han for å finne litt meir ut kven guten er.
I oktober 2011 fekk dei nyvalde kommunepolitikarane i Ulstein saka i fanget, planane om ein kjempehall ved Ulstein vidaregåande skule. Med eit golvareal på 5000 kvadratmeter ville dette bli den største idrettshallen mellom Bergen og Trondheim. Lokalavisa slo fast at det kom til å bli litt av ein start for det nye formannskapet då dei møttest for første gong mot slutten av oktober. På sakskartet stod aktivitetsparken på Saunes, omsorgsbustader ved Sjøsida og ny idrettshall ved Ulstein vidaregåande skule. Den nye hallen var kalkulert til 77,5 millionar kroner og var tenkt som eit spleiselag mellom fylkeskommunen, som eigde og dreiv UVS, Ulstein kommune og ulike lag og organisasjonar, særleg Hødd og Dimna IL, som begge hadde vore sentrale i planlegginga av hallen. Både Ulstein vidaregåande og idrettslivet i kommunen hadde etterlyst ein betre hall. No var planen å rive den gamle Ulsteinhallen, og byggje den nye så stor at han kunne vere eit regionanlegg for friidrett, og med det løyse ut 10 millionar kroner frå departementet. Det heile kunne såleis gjennomførast med relativt låge kostnader for kommunen.
Kværner-oppkjøpet av Kleven vart ei stor omvelting for Ulstein-samfunnet. Klevengruppa med dei langsiktige kontraktane sine og styrken sin i å utvikle og byggje ulike skipstypar i samarbeid med reiarar, var interessant for det store Kværnerkonsernet, som no ville satse på oppgangen i skipsfartsnæringa. I april 1990 var handelen klar og Kværner Kleven Ulsteinvik eit faktum.
Samtidig er kloakken i Ulstein ei viktig sak. Så seint som i 1981 rann det ut fire kloakkleidningar i hamnebassenget i Ulsteinvik. Det betydde at kommunen opererte med eit kloakksystem som ikkje var lovleg.
Artikkelen baserer seg på eit hefte om Klubbeneset, skrive av Karl Kleven, utgitt i 2004. Kjeldene som blei brukte til dette heftet, er Bygdeboka for Ulstein og Hareid, gamle papir frå bestefaren hans, og eigne opplevingar.
Det gjekk sakte, men sikkert tilbake med fråhaldsrørsla i Ulstein og Hareid på 1980- og 1990-talet. Men alkoholbruken mellom ungdomsskuleelevane hadde minka dei siste ti åra. Det synte lokale granskingar. Medan det var flest gutar som brukte alkohol i 1981, var jentene i fleirtal på dette området ti år seinare. I 1991 svarte 54 prosent av elevane ja på spørsmålet om dei hadde smakt alkohol. I 1981 var ja-prosenten 72. Av dei som hadde smakt alkohol, var det i 1991 35 prosent som brukte alkohol jamt, men berre fem prosent svarte at dei brukte stoffet fire gonger i månaden eller meir. I 1981 var desse tala høgare, forklarte Vikebladet Vestposten.
Det første tiåret på 1900-talet voks folketalet i Ulstein nokså mykje. Hareid sokn auka med 388 personar frå 1900 til 1910, medan Ulstein sokn voks med 377. Folketeljinga i 1910 viste at det budde 41 personar i Vattøy krins, 203 på Flø, 876 på Vik og Skeide, 328 i Hasund krins, 168 i Dimna, 85 på Hatløya, 211 i Haddal og to på Grasøyane.
Diskusjonen om kommunesamanslåing vart alt meir intens utover i 2015 og 2016. Fleirtalet mellom politikarane i Ulstein kommunestyre gjekk i januar 2016 inn for å halde ei rådgivande folkerøysting om kommunereforma, der også ungdommar skulle få røysterett.
Som vanleg var det ein massiv debatt i spaltene til lokalavisa før kommunevalet i 2007, side opp og side ned. I tillegg hadde avisa si eiga redaksjonelle satsing på kandidatane. Valet gav Ap 838 stemmer (26,2 prosent) og sju representantar, ein meir enn perioden før.
Det som først og fremst prega kommunevalet i Ulstein hausten 1987, var at kommunen stadfesta stillinga si som Høgre-kommune. Med åtte mandat var Høgre framleis det klart største partiet, og den ny Frp-lista hadde ikkje rokka ved denne posisjonen.
Frå 1. januar 1964 var Eiksund ein del av Ulstein kommune. Ved valet 23. september 1963 skulle eiksundbuarane for første gong røyste i kommunen. Med det ville kommunestyret bli utvida frå 21 til 25 representantar og med sju i formannskapet. I midten av september 1963 presenterte Vikebladet partilistene, V, Ap, Sp, H og KrF. Valet gav Høgre flest stemmer med 379, seks mandat, KrF fekk 368 og fem mandat, Arbeidarpartiet 360 og fem mandat, Venstre 329 og fem mandat, og Senterpartiet 254 med fire mandat.
Kommunevalet i Ulstein i 1999 vart ein siger for Høgre med heile 837 røyster og 8 mandat (+2), KrF 586 (5), Ap 563 (5), Frp 314 (2), Venstre 260 (2), Sp 229 (2) og SV 132 (1). Men valet demonstrerte også at det var eit stykke igjen til likestilling i Ulstein; kvinnene hadde ein tendens til å bli strokne av listene.
Kommunevalet i 2015 gjorde Frp til det største partiet i Ulstein. Kanskje vart Ap og Høgre straffa av veljarane fordi partia hadde ivra slik for å realisere det påkosta Arena-prosjektet. Eit samarbeid mellom Frp, KrF, Venstre, Sp og SV gjorde Knut Erik Engh (Frp) til ordførar og Steinar Torvik (KrF) til varaordførar. Frp fekk 21,3 prosent av stemmene og 6 representantar, Høgre 21 prosent (5), Ap 19,7 (5), KrF 13,1 (3), Venstre 12,2 (3), Sp 7,7 (2), SV 3,4 (1) og Dei kristne 1,6 (0). Kommunestyret vart samansett av 17 menn og åtte kvinner. Magne Grimstad jr., som hadde vore ordførarkandidat for Ap, trudde at årsaka til at Ap og Høgre gjekk tilbake, var at desse partia hadde stått på for å realisere Arena: – Mange innbyggjarar er uroa for den høge gjelda i Ulstein kommune, og trur at vi ikkje tek bekymringar innover oss. Andre parti, ikkje minst Knut Erik Engh og Frp, har vore dyktigare til å målbere kor viktig det er å drive ein økonomisk ansvarleg politikk. Men eg vil minne om at Frp og dei andre partia har stemt for 1,3 milliardar av det totale gjelda i kommunen, sa Grimstad ifølgje lokalavisa.
