KFUM-kameratane Ulsteinvik

KFUM-kameratane Ulsteinvik vart starta 3. oktober 1970. Bakgrunnen var at Ulstein kr. Ungdomslag ved Svein Rødset hadde sendt Lidbjørn Vattøy på idrettsleiarkurs i regi av Noregs Kristelige Ungdomsforbund (I dag KFUK-KFUM). Kurset var lagt til Rønningen Folkehøgskule i Oslo. Rødset tok kontakt med Lidbjørn som då gjekk på handelskule på Stranda. Lidbjørn var den gongen 18 år. På idrettsleiarkurset hadde dei to timar instruksjon om volleyball. Det var nok treningstimar til å tenne den unge Vattøy til å starte opp volleyballklubb i Ulstein. På skipingsmøtet var desse tilstades: Svein Rødset, Jon Madsen, idrettssekretær i NKUF, Vidar Halås og Lidbjørn Vattøy. Laget blei teke opp i Noregs Idrettsforbund, Sunnmøre Volleyballkrets og Noregs Volleyballforbund i skipingsåret.

Noregs Volleyballforbund blei stifta like etter krigen, 11. august 1946. Tidlegare sekretær Rolf Hofmo, sekretær i Arbeidernes Idrettsforbund, var på besøk i Sovjetunionen og lærte om volleyball før krigen. Ved hjelp av sølvpapirkuler på eit ark demonstrerte han korleis spelet fungerte. I 1936 blei spelet, som i starten hadde namnet «nettball», teke opp på programmet i AIF, og dei første treningene starta hausten same året i kjellaren til Arbeiderbladet på Youngstorget i Oslo. Utover 50- og 60 talet når det nye Noreg vaks fram og ein fekk moderne skular med gymnastikksal, vaks også interessa for volleyball-idretten. I 1970 fekk forbundet sin første tilsette, og same året fekk Ulstein sin første volleyballklubb.

Tapte alle kampane dei to første åra

Stamma i laget dei første åra var mellom anna Lidbjørn Vattøy, Lodve Strandebø, Per Einar Osnes, Bjørn Ove Stokset, Alf Bjerkvik, Knut Berge og Trond Eiken. Laget tapte alle sine kampar dei to første sesongane utanom dei to siste kampane i sesongen 71/72. Sigrane i dei to siste kampane var eit signal om at ein var i ferd med å meistre sporten. I tredje sesongen, 72/73, vann laget alle sine kampar og rykte opp til andre divisjon. Fram til denne tid hadde laget spela mot lokale lag på Sunnmøre. Med opprykket opna det for å spele mot lag frå Trøndelag og heilt opp til Trondheim. Dette året kom KFUM-kameratane Ulsteinvik på femte plass. Men fordi ni av dei faste spelarane reiste vekk, valde laget å trekke seg og starta på nytt igjen i tredje divisjon. Utfordringa med store utskiftingar skulle prege klubben i alle år. Årsaka var at mange reiste ut av kommunen etter endt vidaregåande skule for å studere eller arbeide. Dei store utskiftingane som fylgde laget i alle år lukka døra for at klubben klarte å etablere seg på høgare nivå.

I starten trente laget i gymnastikksalen på Sunnmøre Folkehøgskule som hadde akkurat nok plass til ei volleyballbane. Det var ingen areal utanom sjølve bana, og det var etter forholda lavt under taket. Når Ulsteinhallen ved Ulstein Vidaregåande skule blei ferdigstilt i 1977, fekk laget langt betre treningsforhold, med godkjent takhøgde og godt med friareal på sidene av bana. Gymnastikksalen til Sunnmøre Folkehøgskule blei likevel nytta så lenge laget eksisterte.

Dei første draktene til laget var kvite t-skjorter med eit raudt skråband sydd på brystet. Draktvalet blei vedteke 17. november 1970. Draktene var ei gåve frå Sigrid Strand, ti i talet og til ein verdi av 80 kroner. Etter opprykket i 1972 fekk laget nye drakter i gult og svart. Gult og svart blei då den offisielle draktfargen til laget. Ein gong laget skulle nordover og spele kamp, hadde draktansvarleg gløymt draktene. Men laget visste råd. Inn på næraste butikk, kjøpe gule t-skjorter og påføre nummer med tusj. At den eine t-skjorta var full av ulike flagg hindra ikkje laget i å få spele kamp.

Lidbjørn Vattøy dreiv klubben aleine dei første åra. Det var først etter to år at eit styre kom på plass. I denne tida trente også Lidbjørn laget. Vattøy omtalar denne perioden i sitt liv som at han budde i gymnastikksalen, og det samstundes som han gifte seg, bygde hus og fekk born. Det er ingen tvil om at Lidbjørn Vattøy, som i fleire periodar var leiar og trenar for klubben, var avgjerande for eksistensen til klubben. Når Vattøy gjekk ut av klubben tidleg på 90-talet, tok det berre nokre få år før klubben blei lagt ned og oppløyst. Utover 90-talet fall interessa for volleyball både på Sunnmøre og i landet, og mange volleyball-lag blei lagt ned.

Det er mange som fortener honnør for å ha lagt ned eit arbeid for volleyballen i Ulstein, men det er ingen tvil om at Lidbjørn Vattøy står i ei særstilling i klubben med fleire år som leiar og trenar på ulike nivå. Vattøy har utanom volleyballen vore leiar i Ulstein KFUK-KFUM i fem år og tolv år i Ulstein Sokneråd, der han var leiar i åtte år. Han sat fleire år i landstyret for km -idrettslag. I fire periodar (16 år) sat han i kommunestyret for KrF, der han i to periodar var leiar for teknisk utval. Saman med kona Evy Hide Vattøy var han vaksenleiar i ten sing i fem år. I dag er Vattøy pensjonist.

Volleyball og KFUM-rørsla

Det tidlegare omtala Kristiansund-laget var den første tida eit lag under KFUM. I Noreg var det fleire lag knytt til KFUM-rørsla slik som blant anna i Oslo, Stavanger, Ålesund og Volda. Desse laga dominerte norsk volleyball i fleire år. KFUM Volda blei stifta i 1964, og var i ei lengre periode på 70- og 80-talet eit av dei beste laga i Noreg. Klubben er framleis aktiv.

Bakgrunnen for så mange KFUM-lag var ein mann ved namn William G. Morgan. Han får æra av å “funne opp” spelet mot slutten av 1800-talet. Morgan var leiar i den amerikanske KFUM-rørsla (YMCA). Ettersom volleyball var knytt til YMCA, blei sporten spreidd saman med misjonering som del av YMCA sitt arbeid og organisasjon. Spelet kom til Europa gjennom amerikanske soldatar under den første verdskrigen, som spela volleyball på fritida dei hadde frå skyttargravene.

Eit kristent ungdomsarbeid

Så når Svein Rødset sende Lidbjørn Vattøy til Oslo og Rønningen folkehøgskule sommaren 1970 var det for å skape eit kristent ungdomsarbeid innan idrettsmiljøet i Ulstein. Gjennom idretten kunne Ulstein kr. Ungdomslag realisere trua på det heile menneske med ånd, sjel og lekam. Når Vattøy i 1985 blir spurt om kva ambisjonar han har for klubben, svarar han: – Mine ambisjonar er å skape eit godt kristent ungdomsarbeid gjennom klubben. Det var difor andakt på treningane.

Trusaspektet i klubben fekk utover 80-talet også uttrykk i ikkje-sportslege aktivitetar slik som sosiale samlingar, konsertar og leirar. Kombinasjonen skapte ein aktiv periode for klubben med tanke på aktivitetar og auka medlemstal.

Kristen Idrettskontakt, forkorta til KRIK, blei starta i 1981 etter initiativ frå presten Kjell Markset med formål om å «bevare, inspirere og vinne idrettsfolk til kristent liv både i idrettslag og menighet». KRIK er i dag ein organisasjon med om lag 300 lokallag og fleire tusen aktive medlemmer. Tanken og idéen som kom frå USA og Morgan seint på 1800-talet, og som Rødset og Vattøy etablerte i våre bygder på 1970-talet, lever framleis gjennom det lokale KRIK-arbeidet.

Gaukungen i hovudlaget

KFUM-kameratane Ulsteinvik var ei eining knytt til Ulstein kr. Ungdomslag der formålet for ungdomslaget var “å nå unge for Kristus”. Idretten og volleyballen var eit verktøy for å forkynne den kristne trua. Det var enkelte i hovudlaget som meinte at idrett ikkje var eit kristent nok arbeid og kalla KFUM-kameratane Ulsteinvik for gaukungen i laget. I eit intervju med leiar Åge Grimstad tidleg på 80-talet seier han

– Eg har ei kjensle av at idrettsarbeidet ikkje er skikkeleg akseptert. Det er rett og slett ikkje sett på som kristent nok.

Ei liknande kjensle hadde Lidbjørn Vattøy som også opplevde at laget blei stemoderleg behandla av hovudlaget fordi fokuset var idrett og ikkje ånd. Både Vattøy og Grimstad poengterer at det stort sett var ei andakt eller ord for dagen under kvar trening, og at klubben stod for grunnpilaren i KFUK-KFUM sitt arbeid om ånd, sjel og lekam.

– Vi har ikkje hatt ei einaste trening utan andakt, seier Åge Grimstad til lokalavisa. Han seier vidare at Odd Magnus Osnes har hjelpt oss mykje, og det er vi svært takksame for.

Økonomien var heile tida utfordrande for klubben. Eit år hadde klubben pådrege seg så mange bøter at dei stod i fare for å måtte trekke seg frå serien. I klubbavisa frå 1990 skriv leiar Lidbjørn Vattøy at økonomien i klubben er vanskeleg. Han oppfordrar alle medlemmane til å vere positive og svare ja når ein blir spurd om å ta i eit tak. Både kaketombola og lotteri var ofte nytta inntektskjelder.

I eit lesarinnlegg frå 1981 skriv formann Åge Grimstad at økonomien til klubben balanserer akkurat, slik at vi klarer oss. Han skriv vidare:

– Sjølvsagt skulle vi ynskt å hatt overskudd, men eg trur Gud gir oss dei nødvendige midlane vi treng.

Og sjølv om formannen i laget stolte på Guds hjelp, så la han og laget inn fylgjande annonse i lokalavisa som skulle bøte på den vanskelige økonomien:

– Har du tomflasker du vil bli kvitt? Laurdag 20. mars tar vi i mot fylgjande flasker: brennevinsflasker (må vere merka med med V eller M), brusflasker og mindre ølflasker. Flaskene leverer dykk inn på Fredheim.

Grimstad hadde også eit eige lesarinnlegg i høve innsamlinga, der han oppfordra alle om å leite i skuffer, skap, på loft, i kjellar og kvar det enn måtte vere flasker i huset. Han avslutta innlegget med

– Difor kjære bygdefolk – ver med å støtte opp om flaske-aksjonen.

Lidbjørn Vattøy, som no var leiar i Ulstein kr. Ungdomslag, seier at annonsa fekk etterspel, og det blei ikkje samla inn fleire farga flasker på Fredheim.

Det var alt starta opp damelag i 1971, men det var lite kontinuitet i arbeidet og det var ikkje alle år ein stilte med lag. Det var først tidleg på 80-talet at det blei sving på jente- og damevolleyballen.

I 1981 er KFUM-kameratane Ulsteinvik i gang med trening for jentene. Treningane er lagde til Sunnmøre Folkehøgskule, og Bjørn Gunnar Tafjord er trenar for laget. Tafjord seier til lokalavisa at oppmøtet ser lovande ut. Det var eit uerfarent jentelag som starta opp, men med mange talentfulle jenter blei det fort eit solid og godt lag. Trening gjer meister er eit ordtak som jentene ynskjer å gjere til realitet. Sesongen etter, i oktober, spela jentene den første obligatoriske jentekampen i KFUM-kameratane Ulsteinvik si historie på Sunnmøre Folkehøgskule, og laget vann 3-0 i sett over Bergsøy.

Det er også i 1982 at damelaget vert starta opp på nytt med Marit Grinde Jacobsen som trenar for laget. Marit lovar å satse friskt, og lovar skikkeleg trening for dei som blir med. Grunna den auka aktiviteten vart også gymnastikksalen ved Ulstein Ungdomsskule nytta som treningsstad.

Den store interessa for volleyball hos jentene og damene sette i gang ein diskusjon om namnet på laget. Klubben kallar inn til årsmøte og vil ta opp om klubben skal skifte til KFUM/K istaden for KFUM. Bokstaven m er forkorting for menn og bokstaven k er forkorting for kvinner. I innkallinga står det at grunnen til at ein tar opp denne saka er at ein også har kvinner i klubben. Forslaget fekk ikkje fleirtal og klubben blei heitande KFUM-kameratane Ulsteinvik. Årsmøtet valde Bjørn Gunnar Tafjord som ny formann.

Erfaring frå landslaget

Ved inngangen til 84/85-sesongen skriv journalist Arne Flatin at det er full aktivitet i volleyballklubben KFUM-kameratane Ulsteinvik for tida. Kvar onsdag disponerer klubben Ulsteinhallen. Og då trenar både gute-, jente-, dame- og herrelaget. Til saman tel klubben 50-60 aktive spelarar og seks ulike lag. Dette året hadde herrelaget fått med seg to tidlegare norske landslagsspelarar: Bjørn Klubbenes og Jostein Kiperberg. Opningskampen mot Aukra var dramatisk, og laget vann knepent 3-2 etter to timars spel. Romsdal Budstikke meldte i eit referat etter kampen at:

– De drøyt 100 tilskuerne sørget for at taket i Soltun formelig “løftet seg!”.

Tidleg på 80-talet arrangerte laget si eiga turnering i Ulsteinhallen. Turneringa fekk namnet etter ein måte å slå ballen over nettet på: Smash. I 1982 blei turneringa arrangert helga 17. til 18. oktober med opning av ordførar Asbjørn Flø. 15 lag frå heile Sunnmøre var påmelde og Ulsteinhallen var turneringsplass. Turneringsleiar Magne Grimstad jr. seier til lokalavisa at mykje arbeid er lagt ned for at det skal bli eit mest vellukka arrangement som deltakarane og bygdefolket kan gle seg over.

Alt i alt vart det eit særs vellukka meisterskap både for arrangørane og dei aktive. På damesida var det Hareid som vann, og på herresida var det Ålesund Volleyballklubb (ÅVK).

Turneringa blei ikkje hugsa for det sportslege, men at klubben hadde blitt politianmeldt for å ha arrangert turnering i kyrkjetida. I lokalavisa stod det at KFUM-kameratane Ulsteinvik har fått mykje kritikk for avvikling av volleyball-turneringa sist helg. Frå klokka 10 søndag var det kampar. Sokneprest Fiskarstrand sa til avisa at han hadde snakka med arrangørane og fråråda dei å legge kampar i kyrkjetida. Men klubben fann det vanskeleg å få avvikla alle kampane dersom ein ikkje fekk begynne tidleg søndag førmiddag.

Når journalisten i Sunnmøre Arbeidaravis ringer lensmann Einar Orten, seier han at han ikkje har høyrt noko som helst om dette idrettsstemnet, men at saka kunne ha blitt forelagt kontoret medan lensmannsbetjent Odd Kulø var konstituert. Når journalisten ringer Kulø seier han

– Merkelig, dette har eg ikkje høyrt noko om.

Det var journalisten i Sunnmøre Arbeidaravis som hadde meldt klubben og viste til brot på “hellidagslovgivningen”. Bjørn Gunnar Tafjord som var leiar i klubben og Lidbjørn Vattøy som leiar i hovudlaget måtte stille til avhøyr hos politiet og forklare situasjonen. Saka fekk ingen rettslege etterspel og blei henlagt.

Ved sida av serien, deltok KFUM-kameratane Ulsteinvik på ulike turneringar og meisterskap slik som bl.a Sunnmørscup, KFUM-meisterskap, Noregscup og Ekebergcup. I 1981 arrangerte klubben i samarbeid med idrettstyret i Noregs Kristelige Ungdomsforbund KFUM-meisterskap i volleyball i Ulsteinvik. Arrangementet samla nær 400 volleyballspelarar til idrettsfest i Ulsteinhallen. 43 lag deltok og 93 kampar blei spela før vinnarane kunne kårast. I 1990 var det innleiande runde i Noregscupen i Ulsteinhallen. Åtte damelag og seks herrelag stilte. Berre damelaget gjekk vidare til andre runde, men her blei det tap mot eit sterkt Blindheimlag.

Ekebergcup blei arrangert i Ekeberghallen i Oslo og var på den tid volleyballen sitt svar på Norway-cup. Arrangementet var lagt til våren og etter sesongslutt. Ulsteinlaget hevda seg sjeldan, og for klubben var nok turneringa mest av alt fin kamptrening med tanke på komande sesong. I tillegg til at det var ei turnering der spelarane kunne få oppleve hovudstaden vår.

20 års markering – siste jubileumsfeiring

I 1990 var laget 20 år, og klubben gav ut ei eiga klubbavis. Redaktør var Helge Walaunet med Merethe Myklebusthaug som redaksjonssekretær. I avisa stod det mellom anna at 1989/90 var ein jubelsesong og at det var “berre fryd og gammen i leiren”. Vidare kan vi lese at sesongen hittil har vore ei triumf-ferd for KFUM sine to senior-lag i volleyball. Begge laga hadde seks strake sigrar. Både herre- og damelaget rykte opp. Herrelaget til 3.divisjon og damelaget til 4. divisjon. Damelaget tapte berre tre sett tilsaman i løpet av sesongen. Eit imponerande resultat. Dette året er det også heile 15 av medlemmane som melder seg til dommarkurs.

Sjølv om redaktøren skriv at alt berre er fryd og gammen, så melder både dame- og herrelaget at oppmøtet på treningane dessverre aldri er fulltalig. I klubbavisa står det at “det er jo ganske tragisk, sidan vi treng å bli meir samspelte”.

Det er usikkert når klubben vart lagt ned, men når Lidbjørn Vattøy slutta tidleg på 90-talet, tok det berre nokre få år før KFUM-kameratane Ulsteinvik var historie.

• Wikipedia
• Ulike utklipp frå Vikebladet/Vestposten
• Ulike klubbaviser