Redaksjonsnemnda i Levd liv ba om ein artikkel om Karsten Warholm i årets bok av Levd Liv. Ikkje fordi han er historie, men fordi han er historisk. Dette er ein artikkel der vi berre har snakka litt med Karsten, denne artikkelen byggjer ikkje på eit intervju med han, men ved å snakke litt med dei som er nær han for å finne litt meir ut kven guten er.
I 1944 starta Marius Kleven (1900-1979) å arbeide på fulltid i smia som han hadde bygd seg nede i fjøresteinane i Køyla. Namnet Køyla vart brukt på den vesle bukta nedanfor Kleiva på Dimnøya. Etter kvart som verksemda ved M. Kleven Mek. Verksted AS vaks til, fekk ein behov for ulikt utstyr, forbruksmateriell og arbeidsklede.
For mange år sidan fekk eg eit notat av dåverande rådmann i Ulstein, Asbjørn Waage. Notatet omhandlar ei merkeleg hending på sjøen som skjedde først på 1800-talet. Grunnen til at eg fekk notatet, var truleg at tipp tipp oldefaren min, John Larsson Osnes, var ein av dei som er omtala i hendinga det her skal forteljast om.
I siste halvdel av 1800-talet vart det gjennomført ei storstilt utbygging av samferdsla. Det vart bygt fyrstasjonar, sjømerke, hamner, vegar, jarnbaner og telegrafliner over heile landet. Med fyr, sjømerke og hamner kunne ein opprette faste dampskipsruter og ferjer. Den auka kommunikasjonen var med på å knyte folk tettare saman. Bokstavleg tala opplevde folk langs kysten ei ny opplysingstid.
Lyssettinga av kysten vart mangedobla etter at ein ny type oljebrennar vart teken i bruk på slutten av 1880-talet. Den nye oljebrennaren kunne lyse i ei veke utan tilsyn. Oljebrennaren vart sett på eit stativ inne i ei fyrlykt av støypejarn. Rundt brennaren kunne ein setje opp ein rotør. Rotøren gjorde det mogleg å skape formørkingar. Elles hadde ein utstyr til å lage blink eller la det vere eit fast lys. Med lys, blink eller formørking kunne fyrlyktene få sin eigen karakter. Dette gjorde det lettare for sjøfarande å skilje dei frå kvarandre. Karakterane til alle fyr og fyrlykter er merka på sjøkart.
Sigmund Breivik var jeger/skarpskyttar under felttoget i 1940. Han har notert ned og fortalt, m.a. på minneutstillinga på Vikholmen under 50 års-markeringa for frigjeringa 1995. Det følgjande er nedskrive frå video og lydopptak, samt notatar. Kjeldene er dei som var med på desse hendingane som deltok og var med på Vikholmen i 1995:
Allerede før jeg var ferdig på lærerskolen hadde jeg søkt og fått tilbud om å vikariere ved denne skolen mens en av de faste lærerne, Johan Kleiven, hadde studiepermisjon for videreutdanning. Vikarperioden var ett år, fra høsten 1963 til våren 1964.
Denne skolen var et tilbud til videre skolegang etter folkeskolen (som da var 7 år!) for elever fra mange kommuner på Søre Sunnmøre. Elevene bodde så på hybel hos innbyggerne i kommunen mandag til og med lørdag, mens de dro hjem til sine foreldre etter skoleslutt lørdag, og så tilbake enten søndag eller til skolestart mandag – avhengig av hvordan det passet med bussrutene.
På oppmoding og spørsmål om eg kan tenkje meg å skrive og fortelje litt om bestefaren min Anton Ulstein, så har eg svara ja. Det har ikkje vore så vanskeleg å finne stoff, for Anton Ulstein var ein særdeles sterk og aktiv mann. Med sterk så siktar eg både til fysisk og psykisk personlegdom.
Ein onsdagskveld i september 1978 møttest 20 entusiastiske «ungdomar» for å vere med å starte det som i den første tida vart kalla Musikkskulekoret. Møteplassen var Ulstein ungdomsskule sitt musikkrom, og bakgrunnen for at vi møttest var at nokre initiativtakarar hadde fått avtale med den nye musikkskulerektoren om å dirigere eit nytt kor dersom mange nok ville vere med.
Det var ein av desse kalde, fine vårdagane vi stundom opplever her ute ved kysten på Vestlandet. Vi sit utafor løa på gardsbruket Haugane i Ulstein, Harald P og eg. Vi sit stille. Nokre ord fell no og då, mest om det daglegdagse, slikt som veret og våronna. Då seier Harald P liksom ut av inkje: «Dagfinn», seier han, «du må hugse på ein ting, at skal du gjere noko ut av det livet du lever, så må du kome deg opp før klokka seks om morgonen.» Pause. «For viss du ikkje gjer det, kan du like godt liggje, for då er dagen gått.»
Naar jeg har nedskrevet endel gamle bygdeskikke her i Ulstein, er det av to grunde. Først fordi flere har opfordret mig hertil, og dernæst – og det er det avgjørende – fordi det kunde tænkes at være av kulturhistorisk betydning. Det er nøkternt nedskrevet, saaledes som jeg selv har set det, t. eks. bryllupsskikke, eller saaledes som ældre folk har fortalt mig det, t. eks. «omtalsøl» og «be til bustad.» Jeg har hørt det meste fra min mor, som i sin tid var flink til at fortælle.
Hasund i mars 1919
Der kjem eit taterfylgje. Tvo, tri kjerringar, fire karfolk og ei heil brote med ungar. Kjerringarne gjeng i raude vestar og beltor med blanke syljor, ljose hovudplagg og ofte raude stakkar òg. Forkledet hev dei bunde upp, og det er fullstappa med pultrar. Skorne er i fillor. Paa ryggen hev dei ein liten unge bunden fast. I eine handi ber dei kaffikjelen og i den andre leider dei ein annan unge. Fyre og etter gjeng større ungar berande paa pultrar paa ryggen eller i henderne. Karfolki er oftast svartklædde. Dei gjeng i skjorteerma og i skinnhuva.
