Sokneprest Sverre Nilsen stod opp mot dei nazistiske styresmaktene under krigen. Bergensaren Sverre Nilsen var sokneprest i Ulstein frå 1939 til 1957.
Søndagsskulen i Ulstein var nær knytt til indremisjonen dei første åra. Det var ein ung bakarsvein som tok med seg idéen til Ulstein. Han arbeidde rundt 1882 hos handelmann Rasmus Ulfsten, var frå Haugesund-området og heitte Peder Helland. Han kjende til søndagsskulen frå heimetraktene. Etter å ha samrådd seg med Johannes P. Skeide samla han borna på Osnes til søndagsskule.
Det er ikkje tvil om at gardsdrifta i Ulstein tok seg opp utover på 1800-talet, ikkje minst etter utskiftingane i siste halvdel av hundreåret. For teigblandinga hadde hindra utviklinga i jordbruket. Ei enkel sak som drenering av jorda var uråd, for vatnet frå grøftene ville berre fløyme utover teigen nedanfor og øydelegge eit godt granneskap. Derfor braut dei jord berre på tørre stader.
Terje Eiken har gjort ein stor jobb i korpslivet i Ulstein, som dirigent, instruktør og inspirator. Han er utnemnd til æresmedlem i Musikklaget Ulf.
Thomas R. Hatlø var med på å starte Hatlø Verkstad – eller Brødr. Hatløs Mekaniske Verkstad som det heitte den gongen. Han arbeidde der heilt til han nådde pensjonsalderen. I den første tida var han disponent.
Søndag 17. februar 1980 var det festgudsteneste og stor kyrkjelydsfest, noko som hadde blitt tradisjon dei siste åra. Heile 400 møtte fram til gudstenesta i kyrkja søndag kveld. Etterpå var det årsmøte og fest på Sunnmøre Folkehøgskule.
Mange har kalla åra frå krigen og framover til rundt 1970 for husmoras tidsalder. Dette har nok samanheng med industrialisering, urbanisering, og at jordbruket kom på vikande front i den forstand at stadig fleire huslydar no kom til å hente inntekta si frå andre aktivitetar enn jorda. Kvinnerolla blir dermed endra; husmora steller hus og passar born, medan mannen er på arbeid i industri, servicenæringar eller på sjø. Samtidig blir familiebanda gradvis annleis; det er ikkje lenger like sjølvsagt at storfamilien bur nokså samla, og dermed blir nettverket mindre om det skulle støyte noko til.
Utover i 2001 tek Ulstein-samfunnet nye sprang. I slutten av mai 2001 gir politikarane skjenkeløyve til den nye restauranten Matlyst i 1. etasje i Convex-bygget. I tillegg til mat og drikke skal utestaden vere kunstgalleri med ambulerande utstillingar og delikatesseforretning. Sidan opninga sommaren 2001 presenterte Matlyst ei ny utstilling kvar månad. I desember kunne eigar og kunstmesen Bjarne Wærdahl by publikum kunstverk av Odd Nerdrum.
Første verdskrig førte til endringar i det politiske og økonomiske landskapet på Hareidlandet. Sommaren 1914 small skotet i Sarajevo, og den 28. juli 1914 erklærte Austerrike-Ungarn krig mot Serbia og invaderte landet. Dermed var krigen i gang. Første verdskrig kom brått på Noreg. Folk trudde han ville bli kortvarig, kanskje eit halvt år. I Ulstein vart det ei hamstring utan like mellom folk. Dei tømde butikkane på kort tid. Verdskrigen førte til at Ulstein og Hareid vart kvar sin kommune.
Tolleiv Moldskred og syskenbarnet Leif Moldskred bygde opp bedriftene Moldskred Knuseverk og Ulstein Betongindustri i Haddal. I 1980 slo bedriftene seg saman.
Tore Ulstein er industrileiar og president i NHO. Han er medeigar i familieselskapet Ulsmo og dermed medeigar i Ulstein Group. Tore er utdanna sivilingeniør.
I 1920 skjedde det noko som har vore avgjerande for samferdselsutviklinga og kommunikasjonane på Sunnmøre, ikkje minst i eit øysamfunn som Ulstein. Møre og Romsdal Fylkesbåtar (MRF) vart stifta. Det skal vi straks kome attende til, men først nokre riss omkring transport og samferdsle:
– Den 27. juni køyrde eg for første gong med bil frå Hareid til Hjørungavåg, skriv Johan Bjørndal i eit dagboknotat frå 1916. Han fortel ikkje noko om kven som køyrde bilen, men truleg følgde han den første bilen som kom til Hareidlandet nettopp i juni dette året.
Men vegen fram var ikkje rettlinja og brulagd med gull og glitter. Våren 2005 gjorde tre politikarar eit alvorleg forsøk på å få saka opp til ny vurdering. Den 26. mai får Vivian Roppen (SV), Gry Dimmen (Sp) og Lill-Marit Baade (Frp) heile framsida til Vikebladet Vestposten – med overskrifta: «Set bremsene på i kulturhussaka». Avisa fortel at dei tre vil prøve å stoppe planane om eit felles hotell- og kulturhus inntil vidare. Med ein underskriftsaksjon ville dei prøve å få saka opp i kommunestyret gjennom det nye instituttet for innbyggjarinitiativ, innført i kommunelova frå 2003.
I år er det 10 år sidan dei siste og avgjerande vedtaka i den såkalla «Trekantsaka» i Ulstein, eller «Tre-i-eitt»-prosjektet som saka oftast er kalla i kommunale dokument. Kven fekk ideen? Når kom saka aviser og publikum for øyre? Når gjorde kommunestyret dei viktigaste vedtaka? Kvifor vart Trekantsaka så avgjerande for utviklinga i Ulsteinvik?
Trekantprosjektet har vore ei av dei aller viktigaste sakene i Ulstein kommune dei siste 50 åra. Vi kan slå fast at denne saka har kome til å stå som eit symbol på korleis privat-offentleg samarbeid kan gi ein kommune nye hopp i utviklinga. Om vi går inn i tidsmaskinen og stiller klokka 15-20 år attende, vil vi knapt kjenne bygda igjen i høve til det vi ser i dag. Men prosjektet møtte også motstand. Truleg var motstanden og diskusjonane med på å gjere sluttresultatet betre for innbyggjarane.
Hans Gisle Holstad frå Hareid kom til Hødd hausten 1964 og vår såleis med på oppkøyringa til det som skulle bli den første sesongen i den såkalla gullalderen, 1965, og det direkte opprykket til toppdivisjonen då. Hans Gisle hadde spelt på Hareid. No hadde han lyst til å prøve seg på eit høgare nivå.
Spanskesykja var ein pandemi som herja bygdene i eit års tid. Men på det jamne tok tuberkulosen fleire liv og førte vanlagnad med seg i mange heimar. I 1900 kom det ei eiga tuberkuloselov som kravde at alle legar rapporterte inn sjukdomstilfella. I 1910 melde distriktslegen at lungetuberkulose syntest å auke i Ytre Herøy og til dels i Sande, men elles såg ut til å vere i tilbakegang.
Kanskje var 1933 det verste året. Då slo både Lofotfisket og torskefisket på Møre feil. Båtane frå Hareidlandet dreiv også fiske i fjernare farvatn, til dømes sildefiske ved Island. Dette kunne til ei viss grad kompensere for svikt i andre fiskeri. Men også prisane på sild og anna fisk var låge desse åra. I april 1935 rykte presten Hjalmar Storeide ut med ein stor artikkel i Sunnmøre Arbeideravis: «Brems fiskinga!» Han meinte at fiskerikrisa var ei overflodskrise. Det var overflod på fiskarar: – Skaff jord til alle som vil dyrke ho. Gjer den udyrka jorda til allemannsland, var rådet frå Storeide (Rabben 1978).
