Den maritime næringa

Så i august 2015 hadde Rolls-Royce bestemt seg for å legge ned avdelinga si i Hjørungavåg innan juni 2016. Gina Bjørdal, tillitsvald i Fellesforbundet, var overraska over tempoet, og frykta at arbeidsplassar kunne forsvinne. – Vi hadde rekna med justeringar, men ikkje at heile avdelinga i Hjørungavåg skulle bli lagt ned, kommenterte ordførar Anders Riise i lokalavisa. 50 av dei tilsette i Hjørungavåg var busette på Hareid, 60 i Ulstein og dei resterande 90 i andre kommunar.

I januar 2016 byrja Rolls-Royce så smått å seie opp tilsette i Hjørungavåg. Denne månaden fekk 20 melding om oppseiing. Men om lag samtidig bestemte selskapet seg for å flytte kring 100 tilsette frå Gullblokka i Ulsteinvik til Hjørungavåg, der leigeavtalen ikkje gjekk ut før i 2019. Men i starten av april 2016 melde Rolls-Royce Norge at ytterlegare 150 tilsette ville misse jobben: – Vi er nøydde til å tilpasse oss marknaden, kommenterte plassjef Dag Skarbø ved Rolls-Royce Propulsion i Ulsteinvik. Gullblokka vart riven sommaren 2021.

I 2015 fell altså oljeprisen, og signala er ikkje gode for den maritime bransjen. Men lyspunkt er der absolutt: Midt i januar kunngjorde Ulstein Verft at dei skal byggje to offshore-vindfartøy til det tyske reiarlaget Bernhard Schulte. Dette vart dei første fartøya som fekk den nye akterenden X-Stern som Ulstein hadde utvikla. Ulstein hadde likevel ikkje sikra all byggjekapasiteten sin med denne ordren. No måtte dei brette opp ermene og skaffe fleire oppdrag. I juni dette året leverte Ulstein Verft det første av to offshore vindmølleskip – som skulle i kontrakt med Siemens. Skipa representerte noko nytt for begge partar.

Det kom stadig nye signal om at tidene var i forandring: I februar 2015 bestemte Island Offshore seg for å legge to PSV-ar, Island Duke og Island Duchess, i opplag på ubestemt tid. Det skuldast ein vedvarande svak marknad, spesielt i Nordsjøen, men også andre stader. Det var no nokså stor overkapasitet for slik tonnasje: – Utsiktene til eit lågare aktivitetsnivå i 2015 og 2016 fortel oss at situasjonen kan vare, med mindre reiarlaga tek ansvar og reduserer tilbodet av fartøy. Det er nødvendig med ei omstilling for å rette opp att balansen i marknaden, konkluderte Island Offshore-sjef Håvard Ulstein i ein kommentar til lokalavisa 17. februar. Reiarlaget utsette også overtakinga av fire nybygg, men tala for 2014 viste at selskapet framleis gjorde det skarpt.

I slutten av august 2015 sjøsette Ulstein Verft giganten Island Venture, eit skip tinga av Island Offshore og det USA-baserte Edison Chouest Offshore. Dette var det største skipet Ulstein hadde bygd nokon gong, 160 meter langt og 30 meter breitt – og 8000 tonn, det same som fire PSV-ar.

Fleire reiarlag hadde no etter kvart båtar i opplag. Det var ein uvand situasjon for både eigarar og tilsette. I tillegg til Island Offshore melde Farstad Shipping i Ålesund om at dei hadde lagt sitt fjerde skip i opplag. Fosnavåg-baserte Bourbon Offshore la eit skip i opplag og sa opp 24 sjøfolk. Det var tøffe tider for reiarlaga. I februar 2015 var Herøy-reiarlaga Rem Offshore, Havila Shipping og Olympic Shipping av dei som enno ikkje hadde vore nøydde til å legge båtar i opplag. Men det skulle kome. – Eg trur vi vil få utfordringar i tida framover for både oss i Rem og andre som har båtar i spotmarknaden. Båtane på langtidskontraktar er ankerpunkta i verksemda vår, kommenterte Åge Remøy til Vestlandsnytt.

I Island Offshore sa dei tilsette ja til å redusere lønna noko ei tid framover. Arbeidsløysa i Ulstein var 4,3 prosent ved inngangen til 2016. Ei oppmuntring var det at Island Offshore vart kåra til «Oil Man of the Year 2016» av Society of Petroleum Engineers. Direktør Håvard Ulstein tok imot prisen under ei tilstelling i Stavanger. Reiarlaget fekk prisen for oppbygginga av lett brønnintervensjons-teknologi i tillegg til gjennomføring av kveilerørsoperasjonar frå fartøy.

Rolls-Royce måtte òg ta ytterlegare konsekvensar av marknaden. På verdsbasis skulle konsernet kutte 600 årsverk, halvparten i Noreg. Hovudtyngda av dei som måtte gå, var ingeniørar og tilsette i administrasjonen.

I juni hadde 30 tilsette mist jobben i Ulstein Group den siste månaden. I august 2015 vart det kjent at mellom 20 og 30 tilsette ville misse jobben i Kongsberg Evotec. Bedrifta hadde 62 tilsette før oppseiingane. På slutten av 2014 reduserte bedrifta arbeidsstokken frå 75 til 62. Nedbemanningane var ein konsekvens av fallet i oljeprisen og langt mindre etterspørsel etter seismikkutstyr. Men bedrifta ville likevel satse i Ulsteinvik, og nytte 40 millionar kroner til å oppgradere og auke kapasiteten ved propellfabrikken.

I september 2015 kom regjeringa Solberg med ein hjelpepakke for verfts- og leverandørindustrien. Næringsminister Monica Mæland (H) tok turen til Ulstein og presenterte tiltaka. Pakken på 650 millionar kroner skulle gi bedrifter i den maritime klynga jobbar og sikre arbeidsplassar. Styreleiar Kjersti Kleven i Kleven var full av lovord for det regjeringa no hadde gjort: – Tiltaka vil ikkje snu marknaden, men kan hjelpe oss inn på andre marknader, kommenterte ho til media.

Det kom fleire positive meldingar i denne litt dystre tida. Kleven Verft sikra seg i slutten av september 2015 ein kontrakt på over ein milliard kroner med ABB. Verftet skulle byggje eit spesialskip for kabellegging. Skipet skulle bli 140 meter langt og 30 meter breitt. Men same månaden kom varselet om at frekvensomformar-fabrikken til ABB i Ulsteinvik skulle leggast ned frå 31. desember. I alt ville 35 tilsette misse arbeidet.

Samtidig fekk folk vite at det også hadde blitt tøffe tider for Ulsteinvik-reiarlaget World Wide Supply. Det brasilianske oljeselskapet Petrobras ville ikkje halde på dei to plattformforsyningsskipa World Opal og World Peridot. Ifølgje Dagens Næringsliv skapte dette ein dramatisk situasjon for reiarlaget, som alt hadde vanskar med å halde avtalane til ulike långivarar. Frå før låg to av dei seks skipa til reiarlaget i opplag på grunn av svak marknad i Nordsjøen. Dermed hadde selskapet berre to skip i drift, begge for Petrobras. Ikkje lenge etter fortalde Dagens Næringsliv at reiarlaget ikkje hadde nok likviditet og bad om hjelp frå långivarane. Det tidlegare Ulsteinvik-baserte World Wide Supply hadde i november 2016 fem av seks skip i opplag. No måtte selskapet til obligasjonseigarane. Dei største obligasjonseigarane kjøpte i 2015 ut dei opphavlege investorane for 15 millionar kroner, ifølgje nettavisa nett.no.

I oktober 2015 kom det melding i Sunnmørsposten om at Farstad Shipping i Ålesund ville legge fem nye skip i opplag. Dermed vart 100 tilsette permitterte. Frå før hadde reiarlaget to skip i opplag i Noreg og to skip i opplag i Asia. Farstad hadde på dette tidspunktet ein flåte på 62. I oktober 2015 måtte Island Offshore igjen permittere tilsette. To skip gjekk då ut av kontraktane sine.