Næringslivet elles tidleg på 1990-talet

UFAS (Ulstein Forsyningsteneste AS) leverte sommaren 1990 den niande båten sin til redningstenesta på Island. Denne gongen var det eit redningsselskap frå Vestmannaeyar som tok imot båten. Det var ikkje første gongen. Dette selskapet var den første kunden som kjøpte båt frå UFAS i Ulsteinvik. Ulsteinselskapet hadde no levert om lag 140 båtar i storleiken 20 til 45 fot, ei rekke av desse til utanlandske kundar. UFAS hadde åtte tilsette og ei omsetning på 35 millionar kroner i året. Båtane utgjorde om lag ein tredel av omsetninga, resten kom frå tryggleiks- og redningsutstyr og bysseinnreiingar.

Samtidig kjøpte UFAS Skjervøybuda på Saunes for 750.000 kroner. Meininga var å flytte kontor og lager for den maritime verksemda dit. Kjøpet møtte ein viss motstand frå fiskarar som heldt til i området som var regulert til fiskeri. Det var Knut Strand som selde bua til UFAS. Han hadde drive med mottak og egnesentral der nokre år, men hadde vanskar med å få til lønnsam drift. Men fiskarane i Ulstein likte ikkje dette: – Salet av Skjervøybuda til UFAS er ein alvorleg feil, sa representantar for fiskarane til lokalavisa. I november 1990 leverte UFAS den største båten til Hærens forsyningskommando. Båten skulle heite Hålingen og verke frå Gratangen, der forsvaret ville nytte han til amfibieøvingar.

Det første og siste slakteriet i Ulstein, Johs. Brudevoll, runda 75 år i september 1990. Brudevoll bygde det moderne slakteriet og butikken sin i 1979, og hadde i jubileumsåret eit godkjent slakteri med ein kapasitet på 200 tonn i året. Far til Johannes, som også heitte Johannes Brudevoll, bygde bustadhus med utsal og produksjonslokale i 1922 like ved der det nye slakteriet låg i 1990 – og der det ligg i dag. Johs. senior starta i 1915 slakteri i eit leigd skur ikkje langt unna Botnen Manufaktur. Brudevoll, som var frå Gurskøy, kom den gongen frå fire års slakterilære i Ålesund og slo seg ned i Ulsteinvik, der det ikkje fanst noko slakteri frå før. Han hadde også nokre år butikk og røykeri i kjellaren hos Ole Osnes i Kyrkjegata, ikkje langt unna bedehuset. Nokre år etter at han bygde huset sitt, sette han seg opp slakteri nede ved sjøen, om lag der slakteriet står i dag. Folk som minnest korleis Ulsteinvik såg ut den gongen, før utfyllinga i sjøen tok til, ser for seg slakteriet ute på ei lita brygge; folk kunne høyre grisehyl og sjå sjøen raudfarga av blod på slaktedagane. I slakteriet fanst der eit kar på 260 liter til å skålde grisane i. Dei bar kokande vatn i bytter frå bustadhuset når dei slakta griser.

Hareid Elektriske satsa i starten på 1990-talet på eit nybygg i Saunesmarka. Etter 40 år i Hareid ville bedrifta flytte hovuddelen av butikken med lager til Ulsteinvik. Men det ville framleis vere utsal i det noverande butikklokalet på Hareid – ei tid framover. Som firma ville Hareid Elektriske framleis eksistere i Hareid, då installasjonsdelen av selskapet ville halde til i Hareidsmyrane: – Hovudårsaka til at vi flytter, er at vi har vakse oss ut av dei noverande lokala. Vi treng eit rasjonelt bygg der vi kan kome til med trailer, vi treng parkeringsplassar og høve til utviding seinare. I Hareid er der ikkje stor nok byggjeklar tomt. Derfor orienterer vi oss mot Ulsteinvik, forklarte Bjørn Teigene i Hareid Elektriske til lokalavisa.

Alt på ei flate, det var stikkorda då eit av fylkets største utsal av kvitevarer og radio/TV-produkt opna dørene i slutten av oktober 1990. Hareid Elektriske kunne då ønske publikum velkomne til det nye bygget sitt i Saunesmarka i Ulsteinvik. Med dette markerte bedrifta atter eit nybygg; det førre var anlegget i Hareidsmyrane: – Med dette bygget vil vi oppnå rasjonell drift. Vi aukar arealet i staden for å auke talet på tilsette, forklarte butikkleiar Bjørn Teigene til Vikebladet Vestposten.

Saunesmarka romma no 6000 kvadratmeter med interiørhandel: Gjerde Rør, Bo-Industri, Hareid Elektriske og Øyehols Varehus. Sjølv om desse bedriftene berre dekte ein liten del av det 378 dekar store industriområdet, kunne folk sikre seg det meste av det som skulle til for ein heim: ferdighus, kjøkkeninnreiing, rørleggar, baderomsmøblar, elektriske artiklar, kvitevarer, radio/TV, møblar, gardiner og golvbelegg.

Ulstein fekk ein tilvekst på tre nye bedrifter innan bilbransjen i 1990. Bruktbilfirmaet Infra Handel starta i januar. Dei to bak var Inge Eidem og Frank Hofseth. Dei etablerte seg i Moldskred-anlegget i Ulsteinvik. Starten var nesten overveldande, i løpet av startåret selde dei over 260 bilar. Det andre firmaet var det Svein Hide som stod bak. Han hadde spesialisert seg på bilglas og opna ei avdeling av Sunnmøre Bilglas i Moldskred-anlegget i Ulsteinvik. Han hadde drive selskapet i Spjelkavik i tre år, no ville han starte med å halde ein dag ope i Ulsteinvik.

Det tredje bilfirmaet som kom til, var G. Eilertsen AS. Toyota-forhandlar Geir Eilertsen ville ha fastare fotfeste i Ulsteinvik og ville flytte forretninga hit. I starten av desember 1990 var det klart for bygging av ein bilhall på 330 kvadratmeter. Då ville det bli fire bilforretningar i bygda.

I januar 1991 vart det kjent at Vest Total skulle reise eit nytt industribygg på 1140 kvadratmeter i Saunesmarka. Bedrifta hadde hatt tomta på hand eit par år, men det hadde dei siste åra ikkje vore marknad for utleige. No hadde det meldt seg fleire interessentar, mellom dei trykkeribedrifta Viketrykk AS som hadde vakse ut av lokala sine i Krushammarvegen. Andre interessentar var Gjerde Rør og Nordkjemi. Gjerde Rør heldt på denne tida til hos Boindustri.

Torsdag 13. februar 1992 fylte forretningskvinna Sigrid Strand 70 år, og i september dette året markerte ho 30-årsjubileum som forretningskvinne og kunne registrere at butikken hennar hadde blitt ein av dei største handelsmagnetane i Ulsteinvik.

Ho starta butikken Sigrid i 1962 med 3000 kroner i startkapital: – Det var ei festleg tid, minnest jubilanten i samtale med lokalavisa. – Johs. Strand hadde slaktarforretning vegg i vegg og baud stadig på spontane pølsemiddagar. Sidan den gongen hadde Sigrid bygd opp tre forretningsbygg i Ulsteinvik sentrum. Cubus Sigrid hadde no 15 tilsette, og omsetninga i 1991 var på 17,5 millionar kroner. Men det var altså i 1962 det heile starta. Ho fekk leige 24 kvadratmeter hos Johs. Strand og fylte opp så godt ho kunne med tråd og barneklede. Den gongen var Hans Dragesund sjef i Ulstein Sparebank. Fleire gonger gav han Sigrid beskjed om at butikkprosjektet hennar ikkje ville gå. Han meinte ho måtte ta seg eit kassakredittlån, men ho torde ikkje. Men til slutt lånte ho litt; ho hadde ikkje kunna halde fram med så lite pengar. Sigrid heldt til i lokala hos Johs. Strand til 1971. Far til Sigrid hadde nokre år tidlegare kjøpt ei tomt på Sanden. Her fekk Sigrid sett opp ei enkel og billig brakke, på konsesjon i seks år. I 1976 stod det som i 1992 vart kalla det gamle Cubusbygget ferdig, eit toetasjes forretningsbygg på 400 kvadratmeter. Strand hadde då samarbeidd med ei kjede – som no vart til Cubus. Så kom etter kvart nye Cubus, eit svært viktig bidrag for å gjere Ulsteinvik til regionsenter, og dra handlande frå nabokommunane til bygda.

Ei anna forretning som fylte 30 år i 1992, var G-Sport Hofseth. Torbjørn Hofseth hadde starta jernvarebutikken som han kalla Hofseth Jarnvare i Ulsteinvik i 1962. No høyrde butikken til G-Sport-kjeda og hadde for lengst flytta til Sanden i Ulsteinvik. I starten var det mest jernvareartiklar, men etter kvart vart det meir og meir sportsartiklar. Butikken flytta inn i dei nye lokala i 1978, og i 1985 vart firmaet gjort om til aksjeselskap, med Ingeborg og Torbjørn Hofseth, Inge Kaldhol og Frode Hofseth som aksjonærar. I 1986 la butikken ned jernvareavdelinga og konsentrerte seg fullt om sport og fritid. Frå 1. august 1990 vart butikken med i G-Sport-kjeda og starta etter kvart å marknadsføre seg som G-Sport Hofseth.

Ulsteiningen Per Garshol gjekk av som disponent for Vestre Sunnmøre Samvirkelag på 65-årsdagen sin i april 1992. Då hadde han vore styrar for Ulstein Samvirkelag heilt sidan 1956, og disponent for laga i Ulstein, Hareid, Herøy og Sande sidan 1969. Samvirkelaga i regionen gjekk godt, og årsrekneskapen viste overskot. Berre butikken på Flø gjekk i minus: – Utviklinga har gått raskt sidan eg byrja på Ulstein Samvirkelag under Matteus Ulstein i 1946. Den tida var det berre manuelt sal, og ingen ting kom ferdig innpakka. Det var å ta gråpapir og ause opp i posar. Sirup selde vi frå store fat, og folk kom med spann og kjøpte, fortalde han til lokalavisa.

Ulsteinbedrifta Odim siglde i medvind inn i 1990-talet, med rekordomsetning på over 100 millionar i 1991. I april 1992 sikra bedrifta seg ein kontrakt med seismikk-firmaet Geco, og skulle levere vinsjar og handteringssystem for 20 millionar kroner, den største seismikkontrakten i Odim-historia så langt. Den som fronta saka i lokalavisa, var salsjef Jogeir Romestrand. Han skulle stå sentralt i Odim i mange år framover, heilt til salet til Rolls-Royce i 2010, men då hadde bedrifta for lengst flytta frå Ulsteinvik til Hareid.

I april 1991 gjekk den gamle Mylna på Saunes på tvangsauksjon. Kredittkassen, som hadde pant i eigedommen, fekk tilslaget sjølv på 530.000 kroner. Fiskarane baud ikkje på bygget, sjølv om det låg gunstig til. Sidan egnesentralen i Skjervøybuda vart lagt ned og anlegget selt, hadde ikkje fiskarane hatt nokon plass å halde til i tilknyting til fiskerikaia.

Noko seinare same året tok Nordkjemi Norge AS over Mylna. Men no kunne både Mylna og Skjervøybuda vere i konflikt med den gjeldande reguleringsplanen for området. Det var UFAS som hadde kjøpt Skjervøybuda, som var regulert til fiskeri, medan Mylna var regulert til industriformål. Ikkje lenge etter vart det klart at Mylna skulle gjerast til hovudsete for importøren Nordkjemi Norge AS. Frå bygget på Saunes skulle 35 forhandlarar over heile landet forsynast med miljøvennlege reinsemiddel. I tillegg skulle reklamebyrået Tegneren halde til på loftet. Dagleg leiar i Nordkjemi Norge AS var ulsteiningen Gunnar Botnen. Han fekk medhald i at verksemda i Mylna no var i tråd med reguleringsplanen.

Reklamebyrået Tegneren flytta i september 1992 inn i nye lokale på Mylna på Saunes i Ulsteinvik. Mellom dei grove bjelkane i toppetasjen på den gamle mølla produserte Arnljot, Solfrid og Therese Myrene trykksaker og reklamemateriell. Tegneren vart starta på Hareid i 1972, men flytta til underetasjen i bustadhuset til Solfrid og Arnljot Myrene i Haddal. Etter 17 år hadde firmaet no vakse seg ut av dette lokalet, og i den gule bua på fiskerihamna på Saunes kunne dei etablere seg i eit større lokale.

I oktober 1992 flytta klebutikken Albertine til Ulsteinvik etter 21 år på Hareid: – Det var praktisk å flytte sidan eg sjølv også har flytta hit. Dessutan stod lokala ledige, kommenterte innehavar Hallgjerd Hareide i samtale med lokalavisa. Kundekrinsen til Albertine spente frå tenåringar heilt opp til godt vaksne kvinner. Mellom ungdomskleda var det også antrekk for gutar.

Nylandsgarden på Sanden i Ulsteinvik byrja i november 1992 å ta form. Våren 1993 ville bygget stå ferdig. Til lokalavisa fortalde eigaren Arthur Kleven at bygget mellom anna skulle ha plass til fem legar, fysioterapeutar og trygdekontoret, altså ville Nylandsgarden bli reine helsesenteret. Men Arthur Kleven hadde planar om endå eit liknande hus ved sida av det som no nærma seg fullføring. Han fortalde til lokalavisa at han alt hadde mange interesserte leigetakarar. Etter at Kleven-bedriftene fusjonerte med Kværner i 1990, sat Arthur Kleven att med ein aksjepott på 107 millionar kroner: – Papirverdiane går opp og ned, og derfor vil eg gjerne skape faste verdiar, sa Kleven som forklaring på kvifor han ville byggje i Ulsteinvik sentrum. I april 1993 var Nylandsgarden klar til innflytting. Samla kostnader hadde kome på 18,5 millionar kroner. Måndag 3. mai 1993 kunne Ulstein legesenter ønske pasientane velkomne til eit fint og funksjonelt senter i andre høgda på Nylandsgarden. Etter kvart skulle dei også ta i bruk delar av første høgda. Vi har skrive Nylandsgarden, men først heitte bygget Nylandsgården. Men i starten av mai 1993, like etter innflyttinga, endra Arthur Kleven namnet til Nylandsgarden.

Vi har ikkje nemnt Aasen Bilverksted før i denne boka. I 1994 hadde verkstaden i Åsen på Dimnøya eksistert i 24 år. Knut Aasen og broren Asbjørn hadde bygt opp den største bilreparasjonsverkstaden i Ulstein og Hareid med ti tilsette. I mai 1970 hadde Knut Aasen ferdig eit bygg på 100 kvadratmeter. Avsides, meinte mange og såg for seg ein rask konkurs. Men Aasen gjorde alle spådommar til skamme. Siste utvidinga av verkstaden skjedde i 1989; bygget vart utvida til 1000 kvadratmeter.

I mars 1994 vart det kjent at det ville bli kroken på døra for kolonialbutikken ved Kleven. Kari Kleven, som hadde drive butikken sidan 1957, skulle no bruke tida til andre ting. Det var Kornelia Kleven, svigermor til Kari, som starta butikken i bustadhuset sitt i 1951. I 1957 bygde dei eige forretningsbygg litt oppe i bakken ved Kleven-verftet. Då tok Kari Kleven over den daglege drifta. Butikken vart starta først og fremst med tanke på dei tilsette ved verftet. Kari Kleven fortalde til lokalavisa at då fiskebåtane låg inne til reparasjon, var mannskapet ofte innom for å handle daglegvarer.

Så var det klart for endå eit bygg i Ulsteinvik sentrum. Det skulle romme fire husvære og rørleggarforretning. Det var sameiget Sjøstrand med rørleggar Svein Roppen, broren Jostein og kameraten Atle Birger Flø som skulle byggje på tomta si vest for Hatløy Målarforretning. Nybygget skulle ha tre etasjar med rørleggarforretning i første og sjølveigarhusvære i dei to øvste etasjane. Dei tre eigarane tok sikte på å selje dei fire husværa.

Om lag samtidig skulle Hatløy Målarforretning utvide med 430 kvadratmeter i ein etasje på gatenivå. For å få plass måtte det gamle sparebankbygget rivast: – Eg ser at bedriftene tilset stadig fleire folk. Då må vi henge med. Eg trur ein stor butikk med skikkeleg utval vil trekke folk, kommenterte butikkdrivar Terje Hatløy til Vikebladet Vestposten.

Byggjeboomen i Ulstein ville nesten ingen ende ta. I mai 1994 var det Nye Øyehols Varehus som viste fram planane sine om ei storsatsing i Saunesmarka, der dei skulle doble arealet på varehuset sitt. Utvidinga kosta kring 10 millionar kroner og auka golvflata med 3700 kvadratmeter. Med 15 prosent omsetningsauke i første kvartal, låg rente og oppsving i skipsindustrien hadde dei to brørne Ole-Kristian og Tore Øyehol god tru på framtida. Bygget skulle stå ferdig til sommaren 1995.

Ulstein var no inne i ein av dei største byggjeperiodane innan tenesteyting og handel nokon gong. Innanfor ein samanhengande periode vart det ført opp bygg som auka den samla golvflata til 10.000 kvadratmeter. Ingen ting tydde på at det var slutt med dette. Lokalavisa lista opp nokre av prosjekta: Dei to Nyland-bygga til Arthur Kleven, rørleggar Svein Roppen, Hatløys Målarforretning , eit nytt industribygg i Saunesmarka der mellom andre Lanner Forlag med Kari Eide og fotograf Per Eide og Viketrykk AS skulle inn, Nye Øyehols Varehus, Elprodukter ved Hallbjørn Leirvik i Saunesmarka. Banksjef Kjell Garnes i Sparebanken Møre peikte på at det var klar samanheng mellom ordretilgangen i dei to lokomotiva, Kleven og Ulstein, og oppsvinget i kommunen.

Endå ei bedrift hadde bygt og etablert seg i Saunesmarka. I juni 1994 opna Vidar Voldsund og sønene Cato og Ole Ronny Motorhuset i Saunesmarka. Dei tre ulsteiningane hadde sjølve finansiert og bygt den nye bilverkstaden for førebels to arbeidsplassar, og stod som eigarar av eit bygg i to etasjar tilsvarande 600 kvadratmeter. Det var Vidar (46) og Cato (25) som skulle ta seg av drifta av Motorhuset. Hovudvekta av arbeid dei utførte var reparasjonar på alle bilmerke, og mindre karosserireparasjonar. Dei dreiv også litt delesal, hogging av bilar og bruktbilsal.

Mange som var ungdom eller vaksne på 1990-talet, vil hugse Loftet Spiseri i Ulsteinvik sentrum. I juni 1994 ville fire unge menn blåse nytt liv i kafé-kulturen i Ulsteinvik. Dei kunne vise fram ein eteplass som dei sjølve kunne tenkje seg å besøke. Innreiinga smakte av hav og sjø, fjord og fisk, men også sunnmørsk jordbruk, skreiv lokalavisa på opningsdagen midt i juni. Dei fire innehavarane var Geir Sundal, Michael Dahl, Tor Dimmen og John Åge Sundal.

Onsdag 22. juni 1994 opna Kari Grønmyr Vikanes og Wenche Mork ein ny dame- og herrefrisørsalong midt i Ulsteinvik sentrum. Hårstova var namnet og låg ved sida av Café Nova. Begge innehavarane var frå Ulsteinvik, og Hårstova skulle halde det gåande i over 20 år framover, før ho vart lagt ned. Wenche utdanna seg i Bergen og tok sveinebrev i 1990 og arbeidde ei stund i Bergen. Kari hadde 18 år bak seg i faget og hadde hatt sin eigen salong i Ulsteinvik.

Ei bedrift som merka boomen, var Ulstein Betongindustri AS i Haddal. Hausten 1994 bygde bedrifta ut ein ny betongfabrikk til fem millionar kroner: – Oppsvinget er ein ting, vi byggjer ikkje ut på grunn av det, men fordi vi vil oppdatere fabrikken, fortalde dagleg leiar Vidar Moldskred. I den nye fabrikken skulle blandinga datastyrast. Store transportband frå kaia gav sjølvlossing og automatisk transport av sand og singel frå sandskutene og opp den nye siloen. I tillegg bygde bedrifta to nye sementsiloar, slik at fabrikken totalt fekk tre slike.

Fredag 30. september 1994 var det siste arbeidsdagen til forretningskvinna Åshild Sivertsen i Ulsteinvik. Klokka halv fem om ettermiddagen låste ho døra i butikken i Fannemel-bygget og sykla heim igjen til Saunes. Med det var ein 40 års epoke, det lokalavisa kalla Åshild-epoken, over: – Eg vil ikkje bli ei dalande stjerne, forklarte ho som grunn for å slutte med den blomstrande forretninga det gjekk gjetord om over store delar av landet. Frå no av skulle nye eigarar ta over butikken. Det var i 1954 Åshild starta butikk. No var ho 68 år og klar for pensjonistlivet. Brukskunstbutikken til Sivertsen var ein institusjon i Ulsteinvik, og det var ikkje lett for dei som skulle ta over og gjere butikken til sin. Frå 1. oktober 1994 skulle Hilde Brekke og Marit Heltne føre butikken vidare under namnet Hilde & Marit. Det gjekk ei stund, så var det slutt.