Korleis pregar tragediar og død tankar og åndsliv mellom folk? I den perioden vi no er inne i, gjer medisinen ytterlegare framsteg; sjukdommar som tuberkulose, lungebetennelse, influensaepidemiar og poliomyelitt blir gradvis slegne tilbake som dødstruslar. Fødslar med tidleg barnedød blir òg sjeldnare. Arbeidslivet på sjø og land blir tryggare enn det hadde vore i tiåra før krigen.

Slik sett får folk no gradvis døden mindre inn på livet i det daglege enn dei hadde hatt før. Dermed kan det hende at ulykker og brå død kjendest endå meir opprivande, sjølv om det enno var langt igjen til dagens opplegg med kommunale kriseteam og TV-reportasjar i timevis frå ulykker og katastrofar.

Kristendommen har som nemnt framleis eit grep om mange i Ulstein. Frykta for helvete var levande, ikkje minst i samband med uventa død. På denne tida går det for seg ein harsk debatt om det ævelege livet. Han er livleg også mellom folk i Ulstein; rundt middagsborda tek familiemedlemer parti for den eine eller andre parten. Det startar 25. januar 1953. NRK har valt å overføre ei gudsteneste frå Storsalen i Oslo; professor Ole Hallesby, indremisjonsgeneralen, skal preike. Både i Ulstein og rundt om i landet flokkar mange seg rundt radioapparatet. Med eitt skar ordet helvete gjennom eteren. Hallesby hadde blitt 73 år, men han kunne framleis rette ein åtvarande peikefinger. Han kunne nok ofte snakke om Guds kjærleik og omsorg, men no fann han det rett å skjerpe språket. Det var eit stykke ut i talen at Hallesby kom med appellen til dei som ikkje var omvende: «Jeg taler sikker til mange i kveld som vet at de er uomvendt. Du vet at om du stupte død ned på gulvet i dette øyeblikk, så stupte du like i helvete. Du vet at du kan ikke og vil ikke dø slik som du er nå. Du må bli omvendt innen du dør, men du vil ikke omvende deg nå».

Dagen etter slo Dagbladet opp saka og spissa bodskapen. No gjekk diskusjonen landet rundt. Det var få som ikkje hadde ei meining om denne preika i dagane som følgde. Folk diskuterte helvete overalt. Ein av dei som rykte ut med avisinnlegg, var biskop Kristian Schjelderup. Han skreiv at det var umogleg å sameine trua på Gud som ein kjærleg far med læra om evig straff i helvete. To kristne menn, Schjelderup og Hallesby, nære vener, no tørna dei saman i ein intens debatt – som spegla sjølve spennet i Den norske kyrkja (Ole Hallesby – mannen som ville kristne Norge, Dag Kullerud). Kven som vann seg flest tilhengarar i Ulstein, veit vi ikkje, men eitt er sikkert, Hallesby stod sterkt i dei kristne kjernetroppane i bygda. Kanskje vart debatten om helvete likevel eit vendepunkt – som slo tilbake noko av frykta for det ævelege mellom folk.

*

I slutten av juni 1954 er det bispevisitas i Ulstein. Biskopen er Ragnvald Indrebø. Programmet viser kor viktig skulen er for kristendommen, og dei nære banda mellom kyrkje og skule. Det var venta at både kommunestyre, skulestyre og lærarane stilte opp til møte med biskopen i kyrkja. Alle skuleborna vart sende til skulegudstenesta, der sokneprest Nilsen heldt preika, og biskopen samtalte med borna. Like etter denne gudstenesta heldt visitasen fram med lærar- og foreldremøte.

Av visitasmeldinga går det fram at søknaden til gudstenestene er «etter måten god», og: – Det er likt til at det er god gammal skikk å gå til kyrkje søndag formiddag i somme lag av folket. Stundom er det rett mykje ungdom som kjem.