Hendingar i næringslivet elles

I slutten av januar 1972 såg eit nytt selskap dagens lys i kommunen, Ulstein Sementprodukter AS. Føremålet var produksjon og sal av sementprodukt. Bak firmaet stor tre unge menn, Einar Ulstein, John Leirvik og Tormod Ulstein. Dei hadde konstruert ein holblokkstein som dei kalla kileblokka. Produksjonen tok til i mai, og då hadde bedrifta kjøpt eigedommen nord for Sildoljefabrikken. Selskapet leverte også sement og sand og heldt det gåande ei tid.

Vinteren 1972 starta Bergens Rørhandel å føre opp eit større lager- og kontorbygg i Holseker nedanfor Høddvoll. Grunnen til etableringa var den sterke verftsindustrien i Ulstein. Verksemda opna i desember 1972 – med engrosvarelager. Varemengda auka raskt, og hausten 1975 hadde rørhandelen reist og teke i bruk ein ny stor lagerhall på eigedommen sin. No vart grunnflata tredobla.

I same området skulle Peter Eiksund reise eit større servicebygg – som skulle bli Eiksund Auto.

I 1974-75 førte Sverre Kristensen opp eit næringsbygg i to etasjar i Krushammarvegen. Her skulle det mellom anna vere blekkslagarverkstad.

Det ferske reiarlaget Viking AS i Ulsteinvik kom i gang i 1969. Det var Agnar Dag Ulstein som stod bak det nye reiarlaget saman med kameratane Ottar Nygjerde og Magne Hofseth. Reiarlaget tinga tre skip frå Hjørungavaag Verksted. Men alt før det hadde dei unge reiarane sikra seg sin første båt, Frendo, som dei kjøpte av Fredrik Odfjell for 2.1 millionar kroner. Båt nummer to vart endå ein shelterdekkar, Bjella, kjøpt i 1969 frå reiarlaget Abraham Bjellbø. Så frå 1971 kom dei tre skipa frå Hjørugavaag på rekke og rad. Tidleg på 1970-talet kjøpte Viking også Ullvar, slik at Viking hadde seks skip i flåten sin.

Viking Anton var det første nybygget Viking AS tok imot. Det skulle ende tragisk. Den 20. desember 1971 forliste Viking Anton i Nordsjøen. Båten var på veg frå Sunnmøre til England med olivinsand. Turen sørover langs kysten gjekk fint, og ved Marsteinen la dei kursen vestover mot målet. Om morgonen 19. desember hadde vinden auka til stiv kuling, og sjøen slo innover baugen. Vinden auka, og skipperen valde å legge seg på kurs unna vêret. Då oppdaga mannskapet at eit lufterør til frampiggen var borte, og tetningane til kjettingpipene var tekne av sjøen. Det hadde kome sjø ned i rommet under frampiggen. Med tung last framme, vart skipet liggande djupt med baugen. Sjølv om mannskapet fekk tetta lekkasjen og lensa ut vatnet, låg skuta likevel tungt i sjøen. No byrja ho òg å få slagside. Dei prøvde å balansere opp, men slagsida vart berre verre. Utover natt til den 20. desember forverra vinden seg, situasjonen var kritisk, og skipperen sende ut naudmelding. Mannskapet vart purra, tok på seg livbelte og sende opp naudrakettar for å markere posisjonen.

Dei sju om bord måtte hoppe i sjøen; berre ein av dei, Bjarne Røren, kom seg opp i redningsflåten etter mykje strev. Dei andre hamna i sjøen, men etter kvart vart dei tekne om bord i ein britisk trålar. Ifølgje opplysningar frå trålaren vart dei to første tekne opp frå sjøen etter kring ein time, ein tredje kring 10 minutt seinare. Det var Sverre Vadseth, Terje Utgård og Harry Myklebust. Dei siste tre låg i sjøen om lag ein time og 45 minutt før dei vart henta opp. To av dei omkom, skipper Vebjørn Bakke (27) frå Ulsteinvik og kokk Ståle Gjerde (20) frå Gjerdsvika, klarte ikkje påkjenninga og var døde etter opphaldet i den kalde sjøen. Den tredje, Norleif Gjerde, hadde svimt av i sjøen og vakna opp i ein lugar om bord i trålaren. Ein grunn til at folka vart liggande så lenge i sjøen, var at den første flåten trålaren sette ut, vart borte, og det tok tid å setje ut neste. Skipperen på trålaren Artic Ranger opplyste at Viking Anton forliste klokka ni minutt over ni. Båten gjekk ned med baugen først og vart liggande på 72 meters djup (Johan Ottesen).

Dei to Viking-reiarlaga Viking Cargo AS og Viking Ship AS gjekk konkurs i juni 1978. Reiarlaga stod utan pengar og mangla innbetaling av skattar, avgifter og pensjonar for fleire hundre tusen kroner. Båtane Viking Sigvald og Viking Ole låg i opplag eit halvt års tid i Ulsteinvik før dei vart selde til eit svensk reiarlag.

Den nye Sjannøy, som Garnes-reiarlaget i Ulstein hadde tinga frå eit verft i Sandnessjøen, var innom Ulstein i påska 1975 etter å ha vore ein tur på loddefeltet. Sjannøy var 150 fot, men vart snart seld til Tromsø og fekk namnet Polarfangst.

Harald P. Saunes i Ulsteinvik overtok ein ny taubåt i april 1975. Båten skulle ha namnet Hugin og var 12 meter lang. Med Hugin hadde Saunes fått ein fin tilvekst til slepebåt- og sjøtransportverksemda si, konkluderte Vikebladet. I juli 1976 sikra Saunes seg ein ny slepebåt. Den fekk namnet Bjørn og var av same type som Hugin.

På denne tida, litt før midten på 1970-talet, dukka også musikkforretninga Loens Musikksenter opp i Ulsteinvik. I tillegg til musikkinstrument og grammofonplater tilbaud butikken bilstereoanlegg og montering av desse. Samtidig var nybygget til Apotek Mørejarlen i ferd med å bli reist (1975). Det nye forretningsbygget til Sigrid Strand låg vegg i vegg med apoteket og hadde vinteren 1977 kome under tak, og innreingsarbeidet hadde starta.

Odim AS var ei av dei nye bedriftene i Ulstein. Bedrifta hadde i 1974 etablert seg på det tidlegare anlegget til sildoljefabrikken i Hasundstranda, men flytta i 1975 til Ulstein Fryseri-anlegget på Saunes, som verksemda hadde kjøpt. Bedrifta hadde mellom anna spesialisert seg på utrustning av seismikkbåtar med slikt som luftkanonar, aggregat og kompressorar. Disponenten i Odim var Inge Dragsund. Bedrifta hadde 20 mann på lønningslista i 1979. I løpet av dette året utvikla bedrifta eit nytt apparat til handtering av oljelenser.

Midt på 1970-talet vart det kjent at Hofseth Jarnvare planla nybygg. Forretninga hadde i mange år leigd lokale i forretningseigedommen til Sverre Kristensen ved Krushammarvegen. No ville Hofseth gå i gang med å reise eit forretningsbygg på det oppfylte arealet ved indre del av Sjøgata. Fundamenteringsarbeidet starta hausten 1976, og reisinga av bygget i januar 1977. Bygget ville få ei grunnflate på 450 kvadratmeter. I august 1977 flytta Hofseth inn i dei nye lokala på Sanden. Forretninga satsa på varer for sport, fritid og jernvarer/verktøy. Ein del av arealet skulle leigast ut til Brandal Lærvare. Denne forretninga opna i dei nye lokala i slutten av september 1977.

I siste halvdel av 1970-talet førte Johs. Brudevoll opp eit nytt og moderne slakteri i Ulsteinvik. Bygget var på 390 kvadratmeter og romma både slakteri og forretningslokale.

Sunnmøre Kreditbank AS Ulsteinvik skifta i november 1975 namn til Sunnmørsbanken AS etter at Privatbanken AS var fusjonert inn. Sunnmøre Kreditbank hadde hatt kontor i Ulsteinvik sidan 1961 og hadde i 1975 åtte tilsette.

Arne J. Eiken var også i gang med å reise forretningsbygg ved Bøesvingen, eit tilbygg til eigedommen han hadde overteke der, og som han skulle flytte bokhandelen sin til. Våren 1977 presenterte Vikebladet ein biletkavalkade over nokre av endringane i Ulsteinvik. Avisa starta med det gamle Fjærely-huset som var ført opp på 1800-talet i Bøesvingen. Den gongen gjekk fjøra heilt opp til huset, derav namnet. No hadde tre forretningar nyleg flytta ut frå denne eigedomen: M. Sundgot & Son, Foto Hjertenes og Urmakar Fjørtoft. Arne J. Eiken hadde kjøpt Fjærely. I august 1977 flytta Eiken bokhandelen inn i det nye lokalet. Han dreiv også med leiker og hobbyvarer. Eiken starta bokhandelen sin i 1961 og heldt då til i det gamle lokalet til Gustav Osnes i Kyrkjegata.

Til venstre for Fjærely, sett frå sjøen, låg Stratos-bygget, ferdig i 1939 med kafé på toppen og med takrestaurant i tillegg. Her hadde no mellom andre Sunnmørsposten fått seg kontorlokale. Det var elles i dette bygget at Åshild Sivertsen og Gunnar Garshol (slaktarforretning) hadde forretningane sine – med inngang frå Kyrkjegata. På det neste biletet såg vi Central Pensjonat som no var overteke av Ulstein Hotell. I kjellaretasjen her var det nyleg starta ei forretning for ungdomskle, Markiet, driven av Linda Thoresen. I eigedommen til Sundgot & Co til høgre for Central hadde M. Sundgot & Son fått plass til glasmeisterforretninga si i underetasjen. I dette bygget hadde også vegvesenet kontor, bemanna av vegmeister Olav B. Urke – som også var ordførar i kommunen. På nedsida av Bjørndalsvegen hadde apoteket flytta inn i eit nytt bygg, medan Økonomisenteret til Sigrid Strand skulle halde til i den andre enden av dette forretningsbygget. I hjørnet ved Kyrkjegata utanfor Rådhuset låg det gamle elverkskontoret. Der hadde no urmakar Odd Fjørtoft fått plass og var nabo med Foto Hjertenes litt lengre borte i Kyrkjegata. Det siste biletet i avisa viste nybygget til Hofseth Jarnvare, oppført på fyllinga like ovanfor Sjøgata. Bygget vart opna i juni 1977 og hadde fasade på oppsida av bygget – som låg like nedanfor apoteket. På fyllinga eit lite stykke lengre ute reiste nybygget til Sunnmørsbanken seg, eit bygg som seinare skulle hyse Nordea, men som vart sanert då Blåhuset utvida til tidleg på 2000-talet.

Ulstein Garn- og Broderiforretning var endå ein tilvekst til floraen i Ulsteinvik i 1977. Forretninga hadde fått leige i andre etasje i bygget der Sunnmørsbanken heldt til, det såkalla Myklebust-huset. Forretninga flytta ned til første etasje då banken flytta inn i det nye bygget sitt rett nedanfor.

Nybygga på Sanden (Nyland) mot Saunes fekk Ulsteinvik sentrum gradvis til å endre karakter. I dette området ville også P. F. Waage kome til med sitt nybygg, medan Radioservice hadde fått tildelt tomt i området. Så kom Flø & Flø og Overvåg Manufaktur til etter kvart. I lokala ved Skeide Hus AS litt lenger ute opna Karl Dalen AS bilforretning for sal av Toyota og Vauxhall. Den 10. september 1979 flytta P. F. Waage inn i sine nye lokale, på dagen 28 år etter at forretninga starta i 1951. Den gongen var parfymeribransjen hovudaktivitet, men etter kvart kom gullsmedvarer til. I 1959 flytta forretninga til romslegare lokale i Fannemel-bygget. Det nye forretningsbygget på Nyland fekk butikklokale i første etasje på 225 kvadratmeter, medan andre etasje var på 275 kvadratmeter.

Eit nytt parfymeri kom til i september 1979. Kari Fannemel stod bak; ho flytta inn i lokala der P. F. Waage hadde halde til i Fannemel-bygget. Vareutvalet omfatta parfymeartiklar, dameartiklar og dameundertøy.

I september 1979 opna også Ulstein Trelast det nye byggsenteret sitt i Ulsteinvik sentrum. Bedrifta hadde ominnreidd dei tidlegare lokala til Sentrum Kafé i første etasje i Ulstein samfunnshus. Her presenterte byggsenteret slikt som måling, tapet, panelplater og innreiingsartiklar.

I september 1977 opna Laluna Platebar lenger ute i Ulsteinvik. Bak forretninga stod Jorunn Grønnmyr og Sveinung Vang – som tilbaud det siste i plater og musikkasettar.

I oktober 1977 var det 40 år sidan Johs. Strand starta eiga forretning i Ulsteinvik. Før den tid hadde han gått i lære hos slaktar Johs. Brudevoll. Strand dreiv først forretning i Brattvåg eit års tid før han tok med seg maskinene og flytta til Ulsteinvik og opna forretning der i 1937. Han heldt til mellom anna i Fjærely-huset og i Stratos-bygget før han bygde seg forretnings- og bustadhus i 1950 i det som no heiter Bjørndalsvegen.

Gunnar Garshol fornya og utvida kjøtvareforretninga i Kyrkjegata i Ulsteinvik hausten 1978. Golvflata auka til det tredoble. Han kunne no by på ein stor kjøtdisk, ein kjølereol for frukt og grønsaker og ein for ost, mjølk, pålegg med meir. Utvidingsarbeidet byrja då Garshol tok over Stratos-bygget. På biletet i lokalavisa frå opninga ser vi Judith Garshol og sonen Yrjar bak disken.

I august 1979 kunne Vikebladet presentere det nye anlegget til Johs. Brudevoll – med slakteri og butikklokale. Bygget låg ved indre del av Krushammarvegen, der det ligg den dag i dag, med Sjøgata og småbåthamna like nedanfor. I første høgda var det plass til slakteri, pølsemakeri, to kjølerom og fryseri, og i indre enden eit romsleg butikklokale.

Det var litt opp og ned med sal av fisk og fiskemat i Ulsteinvik. Vinteren 1978 opna Fiskebua igjen. Denne gongen var det Arnulf Ulstein som stod bak. Fisken han selde, var stort sett teken inn frå småfiskarane i Ulstein – og var såleis fersk. Dette var også ein fordel for fiskarane – som no slapp å ligge til kai i timevis for å selje fisken sjølve. Fiskebua låg ved den indre delen av småbåthamna i sjøbua til Agnes Knutsen.

I september 1978 flytta brukskunstforretninga til Åshild Sivertsen frå Stratos-bygget og inn i lokala til gamleposten i Fannemel-bygget. Vikebladet fortel at utvalet i prydgjenstandar og brukskunst er enormt, og lokala har blitt mykje større enn før.

Det var byggjeaktivitet i Høddvoll-området også i 1977. Framfor Bergens Rørhandel reiste Eiksund Auto AS eit bygg som skulle gi plass til verkstad, bilutstillingslokale og kontor. Her var golvflata heile 1080 kvadratmeter. På sørsida av riksvegen, ved den såkalla Storesvingen, skulle Boindustri byggje sitt byggsenter, noko vi har omtalt tidlegare. Kommunen kjøpte dette året eit areal på nær 400 mål til industriområde i Saunes utmark, det som skulle bli heitande Saunesmarka. Men det skulle gå ein del år før det vart særleg etterspurnad etter tomtene.

Boindustri AS kunne, som vi har vore inne på, etter sju års drift flytte inn i nye lokale i Saunesmarka i november 1978. Dette skulle bli starten på ei gradvis utbygging av dette området. Bygget var på 1250 kvadratmeter og inneheldt trelastlager, utstillingslokale og kontor. I tillegg hadde Boindustri teke over Solstrand Trelasthandel. Disponent for Boindustri var John Eidem.

I starten på 1978 såg eit nytt selskap dagens lys i Ulstein, Ulstein Forsyningsteneste AS (seinare kjent som UFAS). Med Kåre Hatløy som disponent skulle selskapet syte for leveransar av diverse utstyr og driftsmateriell til industrien i området. Tidlegare hadde Ulstein Forbruksforening, som var hovudaksjonær i det nye selskapet, levert materiell og utstyr til skipsindustrien, og UFAS leigde den første tida lokale hos forbruksforeininga.

I 1978 hadde Kåre Furset drive ein småbåtverkstad i Eiksund i kring fem år, Vikebladet kunne fortelje at bedrifta ikkje mangla arbeid. Med hjelp av eit par søner gjekk det i reparasjonar, arbeid med overbygg, innreiing og installering av motorar. Planen var også å byggje skrog, og bedrifta stod framfor utviding. Ein tredje slipp skulle gi kapasitet til båtar opp mot 50 fot.

*

Samtidig søkjer mellom andre Kleven om å få opprette reisebyrå i Ulsteinvik. Torsdag 1. februar 1979 opna det nye reisebyrået i Ulsteinvik, Viking Reisebyrå AS. Det var Kleven, Ulstein Hatlø og Jebsen-reiarlaget i Bergen som stod bak. Byrået hadde fått lokale i andre etasje i Sunnmørsbanken og ville yte service både til privatpersonar og næringslivet.

Måndag 8. oktober 1979 opna Ulstein Sparebank dørene for publikum til det nye bygget sitt midt i sentrum av Ulsteinvik. Då var det 17 år sidan den legendariske banksjefen Hans Dragesund sikra banken tomt til nytt bankbygg. Det dåverande bygget, som banken tok i bruk i 1936, hadde blitt for lite. Men det gjekk altså ein god del år før det nye bankbygget stod ferdig.