Byggjefelt og andre utviklingstrekk

I åra etter permisjonen nytta han mykje av fritida si til å fullføre det han hadde teke til på slik at bøkene kunne kome ut. Han fekk også skrive ferdig soga om utvandringa til Amerika, der han bygde på arbeidet til onkelen Knut J. Hasund:

– Asbjørn Waage har påverka politikken i Ulstein i vesentleg grad, dristig, framsynt, uthaldande og med gode idéar – som har vist seg å vinne fram over tid. Det har vore hans arbeidsmåte, summerte tidlegare ordførar Oskar V. Sundgot opp i talen til den avtroppande rådmannen. I desember 1986 vart det klart at Hans Jakob Sandanger kom til å ta over som rådmann i Ulstein etter Asbjørn Waage.

Alt den 1. mai 1988 døydde Asbjørn Waage berre 68 år gammal, ikkje lenge etter at han hadde blitt pensjonist. Han hadde, som vi har vore inne på, i høg grad vore med å setje sitt preg på utviklinga i Ulstein. Waage hadde vidsyn og ei sjeldan evne til å sjå inn i framtida. Han hadde optimisme og vågemot til å lansere nye framgangsmåtar i både planlegging og finansiering av den utviklinga som kommunen var inne i. Men han fekk ikkje gjennomslag utan politisk motstand. Bustadbyggjeprogrammet, byggjefelta, store industriområde, nytt utfylt forretningsområde i sentrum med tilhøyrande parkeringsplassar – kunne gjennom utbyggingsåra bli karakterisert som sløsing og stormannsgalskap. Men han fekk gjennomslag, og idéane vart realitetar. Det er ingen tvil om at kommunen i høg grad var med på å gjere Ulstein til industri- og regionsenter.

Eiksund viste seg å vere ein attraktiv plass å busetje seg. I 1987 tenkte nok fleire at det ikkje kom til å bli så lenge før fastlandssambandet var eit faktum. Då kom det ein plan for bustadbygging i krinsen som la til rette for 40 tomter frå ferjeleiet og utover langs riksvegen. Samtidig hadde politikarane i Ulstein bestemt seg for å tinge med grunneigarane i det såkalla H-feltet i Ulsteinvik, i alt 20 eigedommar, som skulle gi plass til 110 bustader. Målet var byggjestart i 1989. I 1987 var det berre Varleite og eit restområde i Hofsetmarka som stod att til bustadbygging i Ulsteinvik.

I starten av april 1987 opna Ulstein kommune reinseanlegget til Ulstein Vassverk, eit lite hus plassert øvst i Varleite. Alt vatn frå Mosvatnet gjekk no gjennom dette anlegget, der vatnet vart desinfisert ved hjelp av ultrafiolette strålar, reinsa og alkalisert.

I mars 1988 lyste Ulstein kommune ut tomter i byggjefeltet Storehaugen. Dette var det første kommunale feltet i Dimna krins. Feltet hadde til saman 18 tomter, men i første omgang var det lyst ut fire.

I juli 1988 vart det endeleg avgjort at det såkalla H-feltet i Vikebakkane i øvre Ulsteinvik skulle arbeidast opp av kommunen. Dette feltet skulle gi bustadtomter til folk som ville byggje i sentrum. Nokre av grunneigarane hadde søkt om å få byggje ut sjølve, men no hadde kommunestyret bestemt seg for å oreigne og ta kontroll over heile feltet. Ordførar Ottar Kaldhol (Ap) hevda i debatten at ei utbygging i kommunal regi ville gi mest rettferdig fordeling av tomtene, mest rettferdig tomtepris og vere det rimelegaste totalt sett. Ulstein hadde gode erfaringar med kommunal utbygging av bustadfelt, og det hadde vore stor semje om ein politikk der folk vart stilte likt.

Før jul i 1988 var eit av dei første bustadfelta i privat regi i Ulstein klar til utbygging. Reguleringsplanen for Strandabøen var godkjend, og Roald Bygg lyste ut tomtene. Planen var å byggje ut mesteparten av feltet i 1989. Tomtene i feltet var på om lag eit halvt mål, og det var plass til 18 hus, og av det 12 einebustader og resten tomannsbustader. Roald Bygg hadde i desember 1989 reist det første huset i Strandabøen bustadfelt.

I 1989 var det klart for utbygginga av det kommunale byggefeltet Hofsetråsa. I første omgang var det den austlege delen av feltet, mot gymnaset, som skulle byggast ut. Her skulle det også byggjast to tun. Prosjektet var eit samarbeid mellom Ulstein kommune og Ulstein Trelast. Fem av husværa ville bli kommunale og skulle leigast ut, medan ti skulle seljast av Ulstein Trelast. Ulstein kommune hadde tru på at bustadbygginga ville ta seg opp igjen i løpet av 1989. Teknisk sjef Elling Indresøvde uttalte til lokalavisa i februar at han håpte bustadbygginga ville kome opp på 1987-nivå då det vart starta opp bygging av 41 bustader.

Ved utgangen av 1989 hadde Ulstein kommune 37 byggjeklare tomter, fordelt på fem felt: Varleite med åtte tomter, Solsida i Haddal med 13 ledige tomter, Sundgotmarka hadde berre tre tomter igjen, Garsholhaugen kunne tilby 11 ledige tomter og Storehaugen i Dimna to ledige tomter.

Samtidig hadde det vore stor respons på tomtene i Hofsetråsa. I desember 1989 var alle dei 17 husværa i første byggjesteg selde. Det såg heller ikkje ut til å bli vanskeleg å bli kvitt husa i neste steg, som ville starte våren 1990. Ulstein Trelast var glad for suksessen som både gav fine tal i rekneskapen og grunnlag for vidare satsing på tett utbygging.

Spørsmålet om kommunal satsing på EDB vart heftig debattert i siste halvdel av 1980-talet. I mars 1988 kom eit forslag frå rådmann Hans Jakob Sandanger om å investere i datautstyr for ein million kroner opp for andre gong. Det var snakk om meir og betre utstyr enn det kommunen hadde. Denne gongen vart det fleirtal for investeringa mot røystene til Høgre og Frp. På rådhuset i Ulstein var leiinga tidleg langt framme med å innføre IT og kurse medarbeidarane. Kommunen satsa også på ein datapark ved Ulstein ungdomsskule.

Ulstein kommune hadde ikkje hatt langtidsbudsjett på 1980-talet. Men hausten 1989 ønskte politikarar og administrasjon å innføre denne styringsreiskapen. Rådmannen ville legge fram eit utkast til langtidsbudsjett i løpet av hausten. Vedtaket om å byggje ny skule i Hasund hadde gjort eit stort innhogg i kommuneøkonomien. Det som var spesielt denne tida i overgangen frå 1980- til 1990-talet, var den stramme kommuneøkonomien. Når ein relativt velhalden kommune som Ulstein måtte ty til kompromiss og utsetjingar med omsyn til nødvendige investeringar, demonstrerte det krisa i norsk kommuneøkonomi på denne tida. Det som gjorde denne krisa spesiell, var at ho eksisterte parallelt med at den norske staten gjekk med kjempestore overskot og dei siste åra hadde lagra opp hundrevis av milliardar. Det var kommunar og fylkeskommunar som hadde teke seg av det alt vesentlege når det gjaldt velferda i landet. Desse hadde gått med underskot heilt sidan 1979. I 1987 var det samla underskotet i kommunar og fylkeskommunar på 5,9 milliardar kroner, i 1988 på 7,3 milliardar. Noreg var nesten det einaste landet i verda som kunne operere med overskot i statsrekneskapen, og slik hadde det vore sidan 1980, takka vere oljesektoren. Men rikspolitikarane ønskte å halde ei stram hand over kommunane.