På riksplan er det ved inngangen til denne perioden ei sak som meir enn noko pregar den politiske debatten, EF-spørsmålet. I 1970 vedtok Stortinget mot 17 røyster å fornye søknaden om medlemskap. I 1971 hadde regjeringa Borten gått. Koalisjonssamarbeidet hadde teke til å bli tynnslite, til sist så tynt at regjeringa sprakk på ein bagatell: Medan medlemskapstingingane gjekk føre seg, kom det for ein dag at statsministeren på ei flyreise hadde vist ein fortruleg rapport frå ambassaden i Brussel til leiaren for Folkerørsla mot medlemskap i EF, Arne Haugestad.
Rapporten omhandla det kjenslevare jordbruksspørsmålet, og no fekk statsministerens tillitsbrot konsekvensar innover i regjeringa; samarbeidet brast. Eit forsøk på å restaurere koalisjonen frå Kjell Bondevik, mislykkast, og KrF-kjempa kunne «skuffa og vonbroten» slå fast at dei borgarlege måtte overlate regjeringsoppdraget til Ap og Trygve Bratteli, som dermed fekk den vanskelege oppgåva med å lose kongeriket gjennom EF-kampen og folkerøystinga hausten 1972.
Vinteren og våren 1972 har EF-spørsmålet byrja å bli ei viktig sak også på lokalplanet. Til hausten er det folkerøysting. Denne våren skipar både ja-folk og nei-folk lokale utgåver av sine respektive organisasjonar på Hareidlandet.
På riksplan toppa spenninga seg fram mot folkerøystinga 25. september 1972. Ikkje minst i regjeringspartiet Ap var kampen heit. Fagrørsla kasta seg inn i striden på ja-sida under slagordet «A-velger er ja-velger». Eit høgdepunkt i kampen om Ap-veljarane var eit stort møte på Gjøvik i august med sentralstyret og regjeringa på plass. Der gjorde statsminister Trygve Bratteli det klart at regjeringa ville gå av dersom det vart nei-fleirtal. Utspelet var mykje omstridd – også i ettertid, og kanskje provoserte det meir enn det mobiliserte.
Ved folkerøystinga 25. september 1972 vart det fleirtal på 53,5 prosent imot medlemskap , og ei valdeltaking på 79,2 prosent. I Ulstein var tala 77,3 prosent nei, 22,7 prosent ja.
Sjølv om Arbeidarpartiet var splitta, var Venstre likevel hardast ute. Då partiet samla seg til landsmøte på Røros etter folkerøystinga, enda det med kløyving. Mindretalet, som var for medlemskap i EF, braut ut, tok med seg det meste av partipressa og skipa Folkepartiet nye Venstre, seinare døypt om til Det nye Folkepartiet og deretter Det liberale Folkepartiet. EF-motstandarane som utgjorde partifleirtalet, heldt fram som Venstre og vart ein del av grunnlaget for regjeringa Korvald som tok over etter at Bratteli gjekk. Ved stortingsvalet året etter (1973) kom dei to venstreflokkane att som småparti med høvesvis to og ein representant.
