Verfta sentrale i utviklinga

På beddingen stod hausten 1972 den første seksjonen av ein kjemikalietankar på 6000 tonn som skulle leverast til eit Oslo-reiarlag til sommaren, den største båten i tonnasje som Kleven fram til då hadde bygd. Verftet kunne no ta på seg å byggje skip på opp til 10.000 tonn. Ei ny kran var under montering. Ho skulle ta seksjonar på 40 tonn i eitt løft.

Kleven hadde teke steget frå smie til skipsverft på nokså kort tid. Marius Kleven bygde seg ei lita smie i 1939, der verftet står i dag. Frå 1944 arbeide han på heiltid i smia. Etter kvart voks verksemda, og det viktigaste arbeidet dei første åra var vedlikehalds- og ombyggingsoppdrag for fiskeflåten. I 1961 bygde verkstaden den første båten. Sidan hadde det vorte mange. Fram til slutten av 1964 heldt verkstaden fram med bygging av fiskebåtar i kombinasjon med reparasjonsoppdrag. Då fekk M. Kleven Mek. Verksted kontrakt på bygging av lastebåten Kings-Star. Dette kom til å bli eit stort og viktig steg framover for bedrifta, skriv Harald Thorseth i boka Frå smie til skipsverft, 1992. Båten på 2200 dvt vart levert i 1965 til eit reiarlag i Herøy. Dette var bygg nummer 10 og skulle bli den endelege overgangen til skipsbygging for verksemda. Når verftet byrja å byggje lastebåtar, vart oppdraga så store at det vart vanskeleg å drive reparasjonsoppdrag i tillegg: – Kombinasjonsdrifta ved verkstaden var lite rasjonell og den økonomiske vinsten liten. Det vart klart at vi måtte velje mellom skipsbygging og reparasjonsoppdrag. Vi valde skipsbygging, fortalde John M. Kleven (Thorseth 1992).

Reparasjons- og servicefunksjonane ved verkstaden vart bygt ned i perioden 1964-1967. Omlegginga var også bakgrunnen for dei omtalte utbyggingane rundt 1972/73. Men verkstaden starta utbyggingane alt midt på 1960-talet. Den nye beddingen og kaiene for enden av beddingen vart bygde ut så å seie samstundes med at verftet bygde Kings-Star. Frå 1964 vart bedrifta gjort om frå personleg firma til aksjeselskap under det nye namnet Kleven Mek. Verksted AS.

Kings-Star kosta 4,8 millionar kroner. Kleven tente ikkje mykje pengar på oppdraget, men det viktigaste var at bedrifta hadde vist at ho kunne meistre ei slik oppgåve. For det var nok dei som meinte at oppdraget ville knekke verftet, og hevda at Kleven verken hadde utstyr eller ressursar til å meistre oppgåva. Men det gjekk bra, og timeforbruket låg under det du kunne vente. Grunnen var entusiasmen som låg bak. Alle på verftet var fast bestemte på at dette oppdraget skulle dei klare:

– Det viste seg snart at Kleven hadde ei utruleg konkurranseevne. Marius Kleven var dyktig og ivrig. Det var også dei fire sønene hans, Arthur, Magnar, John og Asbjørn. Dei hadde også evna til å motivere og få med seg dei andre ved verftet etter kvart som bedrifta fekk nye og større oppdrag, fortalde Ola Skjåk Bræk som var banksjef i Sunnmøre Kreditbank desse åra. Han fekk mykje med Kleven å gjere (Thorseth 1992).

Veksten var stor også for dei andre skipsverfta i Ulsteinregionen. Ulstein Mek. Verksted var ikkje noko unntak. Ein stor del av oppsvinget kom som eit resultat av kraftblokkfisket. Det var rundt midten av 1960-talet at fiskarane tok i bruk kraftblokk og ringnot her til lands. Islendingane var først ute i Europa. Då utstyret så nådde Noreg, kom det for fullt. No vart det ombygging og nybygging i eit tempo som aldri før. Nordsjøen såg igjen ut til å vere full av sild og makrell. Men oppdraga kom ikkje av seg sjølv for Ulstein heller. Bedrifta oppretta ei eiga prosjekt- og planleggingsavdeling leia av Idar Ulstein. Avdelinga var aktiv i å hente inn oppdrag. I løpet av eitt år, 1965, sende denne prosjektavdelinga ut heile 114 tilbod til reiarlag rundt om i Noreg og resten av Norden.

I 1964 kjøpte Ulstein Hagens Skipsverft i Molde, som hadde kome i vanskar. Verkstaden i Ulsteinvik hadde no så mykje å gjere at ein del arbeid, helst bygging av stålskrog, måtte setjast vekk til andre verft. Men kvifor ikkje sjølv eige verfta som skulle utføre oppdraga? I alle høve vart oppkjøpet av det som fekk namnet Molde Verft AS, innleiinga til oppkjøp av andre bedrifter i skipsbransjen. Dette skulle frå no av bli ein tydeleg strategi i bedrifta, skriv Harald Grytten i boka Maskiners arbeid og henders verk, Ulstein 1917-1992.

Også for Ulstein er dette tida for å kome inn på den nordiske marknaden. Såleis byggjer verftet lastebåtar og fiskebåtar for danske og islandske reiarlag, og svenskane tingar passasjerbåtar. Ei epokegjerande hending rundt 1967 er skipinga av Ulstein Propeller AS. Hovudpoenget med dette selskapet var å få delt produksjonen av skipsutstyr frå resten av skipsbygginga. Som sjølvstendig eining kunne UP tilby varer også for andre kjøparar enn eige verft.

Slutten av 1960-åra var optimistiske tider for den lokale skipsindustrien. Det vart satsa stort, for enkelte for stort. Den næraste grannen til Ulstein Mek. på Osnes, Hatlø, fekk økonomiske vanskar mellom anna etter satsing på ei tørrdokk. Ulstein tok over aksjemajoriteten i Hatlø i 1971, og dei to verksemdene fusjonerte i 1974 og kom såleis under felles leiing. Resultatet vart eit dobbelt så stort skipsverft som det Ulstein hadde vore før, Ulstein Hatlø AS. Samanslåinga fall saman med oppblomstringa av oljeverksemda i Nordsjøen. Ulstein Hatlø hadde no stor nok kapasitet til å by seg fram for oljenæringa (Harald Grytten 1992).

I denne oppgangstida vart arbeidsmarknaden i regionen svært stram. Det førte til at dei store verfta i Ulstein bygde bustader til arbeidarar som kom hit. Utover på 1970-talet ser vi korleis folk frå andre landsdelar, særleg Nord-Noreg, flytter til Ulstein for å jobbe i verftsindustrien. Dette gir endå meir folkevekst i kommunen og endå meir mangfald. Ein viktig grunn til veksten og framgangen i Ulstein, er den massive innflyttinga. Mange av dei som etter kvart kjem hit, har god utdanning og kastar seg inn i samfunnsliv, politikk, kultur og idrett, ein kolossal styrke for Ulstein-samfunnet med nye tankar, pågangsmot og eit breiare miljø. Og dei blir godt mottekne.

Hasund Smie og Sveiseverksted hadde hatt mykje å gjere utover hausten 1961. Verkstaden utførte større reparasjonar på mellom anna fiskefartøy, og hadde no 40 mann i arbeid. På det jamne var der 20 mann. I april gjorde Hasund seg klar til å bli den fjerde skipsbyggarverkstaden i Ulstein. No heldt bedrifta på med sprenging og planering med tanke på bedding for skipsbygg. I oktober 1963 strekte verkstaden kjølen for sitt første nybygg, ein 115 fots linebåt. I slutten av januar sjøsette Hasund ein redningskryssar, så det gjekk slag og slag. I mars vart endå ein redningskryssar sett på vatnet. I mai 1967 sjøsette verkstaden skroget av ein hekktrålar på 128 fot.

Hallvard Hasund starta Hasund Smie og Sveiseverksted AS i 1947. Snart skulle bedrifta bli heitande Hasund Mek. Verksted, og i mars 1969 leverte bedrifta under dette namnet ein havgåande fiskebåt til eit reiarlag på Færøyane. I oktober 1969 stod den nye, store platehallen ved verftet ferdig, 42 meter lang og 20 meter brei. Verkstaden sysselsette no 50 arbeidarar som hadde fullt opp å gjere til langt inn i 1970.

Det går ein straum av båtar ut frå verfta i Ulstein gjennom 1960-talet. Det er ikkje noko unntak for Kleven, som til dømes sjøsette byggnummer 15 i juni 1967, ein 270 fot lang frysebåt til eit reiarlag i Bergen. Eit anna døme: Ved inngangen til 1966 melder Vikebladet om særleg stor aktivitet ved Ulstein. Verftet skal byggje åtte nye båtar etter å ha bygd seks i 1965. Det betyr at verksemda er sikra arbeid i halvanna år framover. Om lag samstundes stifta Ulstein, som vi har nemnt, eit nytt selskap, Ulstein Propeller AS. Produksjonen av vripropellar, tverrpropellar, lensekasser, ventilkasser med meir skulle overførast til dette selskapet. Bakgrunnen var at bedrifta ønskte å intensivere utviklinga og utbygginga av desse produktgruppene som i lang tid har utgjort ein stor del av produksjonen i maskinverkstaden ved UMV. Med tilskot frå DU bygde så Ulstein ein ny fabrikkhall til Ulstein Propeller.

I juni 1966 flytta Ulstein Mek. Verksted inn i den nye administrasjonsbygningen, tre høgder på til saman 1900 kvadratmeter. Verkstaden hadde òg fått ført opp ein ny bygning med driftskontor, vegg i vegg med administrasjonsbygget. Her var det også ein stor rørleggarverkstad og ei stor maskinavdeling. Ulstein hadde no 216 mann i arbeid. I starten av 1969 bestemte Ulstein seg for å legge om til seksjonsbygging. Dette ville føre til vesentleg kortare produksjonstid, men ville også krevje ein ny bedding som ville kunne ta båtar opp til 110 meter og skulle plasserast der Vesle (Litle) Vikholmen låg, og som verftet no var i ferd med å jamne med jorda. Elles ville bedrifta montere to 15 tonns skinnegåande kraner ved beddingen, og ei 32 tonns skinnegåande portalkran. Dette ville gi bedrifta høve til å byggje seksjonar på opp til 30 tonn. Dei første av dei 110 meter lange skipa ville bli kjølstrekte i mai 1969.

I 1969 oppretta det som no vart kalla Ulsteingruppa, eit nytt selskap, Ulstein Trading Ltd AS, eit selskap som skulle ta seg av sals- og prosjekteringsarbeidet. Firmaet skulle ha ei avdeling for sal- og prosjektering av skip, under leiing av Bård Vikanes, og ei salsavdeling for propellar og industriprodukt, under leiing av Per Svinø. Disponent var Idar Ulstein. I 1969 fekk Ulstein ein stor ordre på tre 2600-tonnarar til Fred Olsen og to tankskip til India.

Hatlø leverte også stadig nye båtar, og verkstaden fekk vinteren 1966 tilsegn om eit lån på 1,2 millionar kroner frå DU for å utvide med ein bedding til med tanke på å byggje lengre skip. Investeringa var på vel 3 millionar kroner, og grunnlaget for utvidinga var ein ordre på fem båtar til eit reiarlag i Gøteborg.

I slutten av juni 1967 leverte Hatlø sitt bygg nummer 33, den nye bilferja Torulf, som skulle erstatte den gamle Torulf i sambandet Torvik-Ulsteinvik. Ferja frå 1957 hadde blitt for lita takka vere den enorme trafikkauken. Den nye ferja hadde plass til 15 personbilar og 97 personar. I slutten av 1969 fekk Hatlø tilsegn om eit lån på 2 millionar kroner. Pengane skulle nyttast til å byggje ei kombinert verkstad- og reparasjonsdokk.

Den 21. november 1969 stifta sju skipsverft i Ulstein-regionen Verkstadforeininga for Ulstein distrikt. Foreininga skulle ha som oppgåve å fremje interessene til skipsbyggingsindustrien i regionen og finne fram til samarbeidsformer som kunne styrke konkurranseevna til desse verfta.