Historia om Anton Ulstein

Kvar kom denne mannen ifrå?

Det var vanleg at nokre av dei som kom frå ein gard, måtte flytte ut, fordi gardane kunne ikkje dekkje behova til alle. Det var gjerne den eldste sonen som vart verande att på garden.

Slik var det også for forfedrane til Anton. Det vart mykje flytting om ein ikkje var eldste sonen.

Skylstad

Det var ikkje enkelt med kårkontraktene inne i landet, i Hjørundfjorden.

Anton si slekt byrja på ein slik gard, på den aller øvste garden på Skylstad, i Norangsdalen, fleire km opp frå Øye. Det var her tippoldefar til Anton var fødd i 1734. Den første gardbrukaren der oppe som er nemnt ved namn er Mons Nilson, med døypenavnet Mogens, fødd 1620, 4xtippoldefaren til Anton. Dette var på den tida 1679 garden vart ramma av den verste skredulukka i Norangsdalen nokon gong, då eit stort snøskred frå Slogen utsletta heile Skylstadtunet, så nær som eitt hus. 27 menneske omkom, men Mons overlevde. Der var fem bruk på Skylstad på denne tida, Monsgarden var den største. Dei kunne halde 50 kyr på ein slik gard, men seterjentene måtte slå med ljå fleire hundre høgdemeter over seterbøen, som kunne ligge ei heil mil vekke frå garden på det verste. Dei rakk ikkje attende til setra kvar kveld, dei måtte ligge ute med ljåane slått ned i bakken med blada ut som vern mot bjørnen.

Våre tippoldefedre heldt til på garden der minst fem generasjonar før Tore, yngste broren i syskenflokken måtte flytte ein annan stad då storebroren overtok. Det var ikkje plass til begge. Frå skifte kan vi liste opp og forstå at det var ikkje næringsgrunnlag for fleire enn storebrors familie: ein halv hest, fem kyr, to kviger, ein kalv, åtte geiter, tre kje, seks sauer, seks lam, lite reiskap, men ein god del gang- og sengeklede.

Eidet

Tore Monsson Skylstad, altså Anton sin tippoldefar, reiste først ikkje lenger nedover dalen enn til neste gard, Øggarden i Norangsholen. Der fann han kona si Ingeborg. Men det vart for trongt, sola var borte frå oktober til mars. Difor reiste Tore over fjorden til Sæbø og slo seg ned på Eide i 1771, kjøpt på auksjon. Garden ligg nordvendt på det høgste punktet mellom Sæbø og Ørsta, der dalen svingar mot vest. Garden var ein av dei største, men var einbølt, den mest avsidesliggande i Bondalen. Snøen låg tjukt til langt ut i mai, og var veglaus til etter første verdskrigen. Og så var Eidet mykje plaga med rovdyr.

Brukarane på Eidet, både Tore og Ola, som var oldefar til Anton, vart fleire gonger klaga inn for dommaren fordi dei brukte andre sine beitemarkar. Utmarka på Eidet låg som sagt på skuggesida. Men dei kom stort sett til forlik. Dei var store av vekst, sterke og respekterte, eller kanskje aller mest frykta av grannane i Bondalen. Og det var sagt å vere mykje mystikk med desse karane. Ola hadde mellom anna evna til å lækje sår. Det var enkelte som meinte at det kvilte ei forbanning over desse forfedrane våre. Ei av døtrene til Tore på fem år kom bort den 9.mai 1775. I kyrkjeboka står det at Synnev vart sundreven av ulv, og den dag i dag står det ein fleire hundre år gamal stein over staden der jenta vart funnen på Britemyra. Navnet Britemyra og Britesteinen ser ute til å skrive seg frå ei syster av Synnev som var tre år eldre og heite Brit. Ho vart 83 år gamal, og første dottera Synnøve kalla ho opp etter veslesystera si Synnev. Brit fikk mannen sin Ola til å sette opp denne steinen til minne om Synnev. Det var lang veg til kyrkjegarden. Ein kan lese om dette i Hjørundfjord historielag sitt Årsskrift av 2014 nr 36, side 76 til 81.

Dei mest myteomspunne historiene var likevel om Tore sjølv. I ei bok om Hjørundfjorden som kom ut på Samlaget er Tore på Eidet omtala på fleire sider.

Som alt nemnt var det mykje bjørn i traktene der, og ein gong var han saman med ein sambygding for å jage unna bjørnen. Det var berre Tore som hadde børse. Brått kom bjørnen på dei oppe i eit gjel. Tore fekk skote framlabben av bjørnen, men det gjekk sakte å lade om munnladingsbørsa. Dei trekte seg unna, Tore kanta, men gav ikkje opp. Den andre gøymde seg i ura, men vart redd for kva som hadde skjedd med Tore. Då han stakk fram fekk han sjå at han låg under bjørnen. Tore fekk først skjult seg bak ei fure, men dyret slo mot han og påførte slag og klomerke. Så hadde han teke tak i tunga og labben til dyret og slapp ikkje, sjølv om bjørnen gnaga laust på fingrane hans. Han ropa om hjelp. Etter kvar kom to karar til unnsetning og fekk drepe bjørnen. Tore vart aldri meir den same arbeidskaren.

Hovden

Barnebarnet til Tore bjørnefangaran heitte også Tore. Han var Anton sin bestefar. Om denne Toren var lik den andre veit vi ikkje, men han måtte forlate Hjørundfjorden då han ikkje kom overeins med odelsbroren om noko jord og nokre skøyte. Han hadde tre born då han reiste mot kysten. Samstundes døydde kona hans. Han fann seg ein flekk øvst i Hareidsdalen, og bygsla Thomasgarden på Hovden i 1841. Ny kone fann han seg også. I dette andre ekteskapet fekk han mellom anna sonen Hans Petter, far til Anton.

Bror til Hans Petter, som heitte Ole, altså onkel til Anton, var den første kjende fiskeskipper som fór ut på Storegga. Det har nettopp vorte laga ein kopi av båten i Ålesund. Det var vanleg på den tida å bruke mindre båtar, åttringar, som ikkje kunne fare heilt ut på Storegga. Det vart vanskeleg å skaffe mannskap til båten, dei var redde. Dei måtte bruke svenskar. Seinare kom det til såkalla uteliggarar, då det vart kjent kor godt dei fiska.

Mor til Anton

Eg har skreve ein heil del om farsslekta til bestefaren min Anton. Men han hadde då ei mor også, som heilt sikkert var med å forme han. Det kan nemnast at mora hadde aner i fjordane. Ein av dei mest kjende i denne ætta var Peder Jakobsen frå Bjørkedalen. Han var tipp x 5 på morfarsida og ein båtbyggar av rang. I ei handskriven bok, som truleg eksisterer framleis, har han gjort notatar frå den omfattande verksemda: 62,5 åttringar, 53,5 seksringar, 80 trerøringar, 184 færingar. Tilsaman 438 små og store båtar.

I tillegg var han bygdelækjar, og skreiv like så godt ei bok om lækjarkunsten i plantar og årelating. Han førte full oversikt over alle som søkte han for ymse sjukdomar, frå Romsdalen i nord til Nordfjoreid i sør.

På morsida kjem ein fort inn på staden Øvre Rise på Hareid. Her kan ein nemne Antons tipp tipp x5 på morfar si side. Han heiter Rasmus Olson Bigset, som hadde vore sjøsoldat, og han bygsla ein tåleg stor gard og var endatil lagrettsmann. Men han var ikkje så enkel, og reiste mange saker mot folk frå Bigset og Ulstein.

Ivagarden

I 1804 vart ei av døtrene til Rasmus Olson Bigset frå Øvre Rise gift med ein sindig kar som heiter Ivar frå Masdal i Barstadvik, og det var dei to som var dei første av våre folk som slo seg ned på Ulsteinstranda. Dei bygsla saman Ivagarden frå Rønneberg i Ålesund. Dei fekk sonen Hans Ivarson, som tok navnet Ulstein. Han vart gift med Ingeborg Rasmusdatter, enda ei dame frå Risegarden. Ivagarden var på den tida ein ganske liten gard: ein hest, tre kyr og åtte sauer. Tragisk nok så døyde begge besteforeldra til Anton av kolosforgifting. Dei hadde sett ei gryte med torvglør inn på soveromet for å halde varmen.

Sonen Antoni, som var ”odelsgut”, reiste til alt overmål til Amerika som farmar. Søstera Henrikke, som overtok bygsla på garden, kalla no son sin opp etter Antoni.

Henrikke gifte seg med Hans Petter Toresen Hovden, med aner frå Eidet og Skylstad i Hjørundfjorden. Hans Petter og Henrikke gifte seg 11. juni 1877. Dei var det siste brudeparet som vart vigde i den gamle Ulsteinkyrkja. Tårnet på kyrkja var alt nedteke.

Oppvekst og gjeremål

Anton Ulstein er fødd på Ulstein den 2.april 1887 av foreldra Hans Petter Toresen Hovden og Henrikke Hansdotter Ulstein. Anton vart gift med Dina Olsdotter Ytreflø. Hans virke har vore omfemnande, og det han har teke på seg har vore utført samvitsfullt.

Våren 1894 vart han sju år og tok til på folkeskulen. Skulehuset dei då hadde stod på Halsen på nedsida av vegen. Dette huset hadde tidlegare stått i Ulsteinvik, der Fjellehuset seinare stod (nedst i Gamlevegen). Før denne skulen vart flytta frå Ulsteinvik var skuledelinga såleis,frå 1850: 1.krins – Flø, Vattøya, Hatløya, og Ulsteingardane. 2.krins –Haddal, Dimnøya, Garshol og Botnen. 3.krins – Skeide,Vik og Hasund.

Frå 1861 vart det ei ny krinsdeling såleis at Hasund og Sundgot vart krins 6.

I 1864 vart skulehuset i Vik flytta til Halsen på Skeide, og Ulstein og Skeide vart ein skulekrins. Martinus Bjørndal var læraren hans i 1ste klassa.

2dre året gjekk klassa til Ulsteinvik. Skule i småsalen til Bedehuset. Johs. Lynge frå Flø var lærar her.

I 1896 vart det bygt nytt skulehus på andre sida av vegen. Her var det to klasserom, og her var det han gikk resten av skuletida. Johs Lynge var læraren denne tida, bortsett frå eit år i fjerde klasse, då var det Martinus Bjørndal.

Anton omtala Johs. Lynge som ein kraftig bygd kar. Breivaksen, alminneleg høg, – alltid blid. Når Anton omtala Lynge (Gamle-Lynge) som blid og snill, så stemmer det med uttale som mor mi Alvhild har fortalt frå då ho tente som heilt ung jente i Lyngegarden. Ein gong ho hadde skada seg og fått heitevatn utover seg, så sa han dei kalla Gamle-Lynge: – Hadde kona mi levd no skulle ikkje dette ha hendt.

Eg kan fortelje ei historie frå ein skuledag til Anton. Dei var tre gutar frå Ulstein som kanskje hadde bra makt, dei andre borna var redd å ”rivast” med desse tre.

Ein dag sa Lynge til dei: Kom, dokke tre kjempene frå Ulstein, så skal vi ta eit tak. Prøv å legg meg i golvet. Det var ikkje lenge før han låg i golvet med alle tre opp på han. Då vart han sint.

Anton vart konfirmert av sokneprest Nyhagen i 1902.

Like etter konfirmasjonen tok han til på snikkarverkstaden til Johan Svendsen. Der arbeidde han i to år. Om vinteren på verkstaden, og om sommaren var dei ute på husbygging.

Kva løn? Første året heldt han seg sjølv med maten som han fikk heime,- inga løn. Andre året fikk han 30 kroner, men heldt seg fortsatt med maten sjølv.

I 1905 arbeidde Anton hos Johan og Petter Osnes, då også på verkstaden, som den tida var i kjellaren til Johan Osnes, om vinteren. Så var det husbygging om sommaren.

Far til Anton døde 6.januar i 1906. Anton var då med D/S ”Ulf”

Så prøvde han seg i 1906 som motormann på merkeskuta ”Kvikk” i Statens merkevesen. Det året arbeidde dei i Lofoten. Kvikk var ein 40 fots dekksbåt. Der hadde dei arbeidsutstyr med smie og alt anna verktøy som høyrde til etaten. Ei større skute, ”Nordkapp,” på 70 fot var nytta til overnatting og måltid. Dei var ti mann. Kan kanskje nemne at Kong Håkon kom til Svolvær. Det var ei oppleving, for dette var kongens første Noregstur.

I merkevesenet brukte dei blybarrar til å smelte faste stakane.

Den tida gjekk det gjerne sport i kven som var sterkast. Berre eit par eksempel:

Kvar av desse blybarrane vog 70 kg. Anton klarte ein meir enn dei andre (til saman 280 kg).

Så var det vanleg at dei rigga seg til med stillas når dei skulle minebore. Nede sat ein mann med boret mellom knea og snudde boret litt for kvart slag. Oppe stod to mann med kvar si åtte kg slegge. Dei slo annankvar gong. Ein gong skulle Anton og Anders Myrene konkurrere om kven som heldt ut lengst. Etter ein time og eit kvarter sette Anders ned slegga, men då gjorde Anton det også. Dei hadde begge fått nok.

Åra no frametter dreiv han sild- og torskefiske om vinteren og husbygging om sommaren. Dette med minstelut og slikt var ikkje oppfunne. Då han i 1907 var med ein av Sambergbåtane frå Ålesund, ”Harald”, på sildefiske vart han skuldig kr 6,40.

Dei fleste i Ulsteinvik kjenner til buda som vart kalla Spigenbuda, no snakkar ein heller om buda der Kaffikari held til. Denne buda stod lenger ute, før den vart flytta. Frå buda og opp til det vi kalla Spigenhuset, var ei fylling som vart nytta når ein skulle ned på fiskehandelen i buda. Agnes Knutsen (”Spigen”) lika ikkje at vi gjekk snarvegen ned forbi huset. Ein dag ville ho stoppe Anton. Men han svara henne at eg sette opp sjøbuda nesten gratis. Han hadde fått kr 35,- i arbeidspengar for å bygge buda. Dermed var det avklara.

Havregrynmylne

Lars J. Ulstein (Tolles-Lars vart han kalla), far til Johan og Julius Ulstein, og Anton hadde tala seg i mellom om det ikkje kunne vere ein tanke å bygge ei havregrynmylne på Ulstein. Lars spurde ein dag om Anton ikkje kunne ta seg ein tur til Bergen, til Tyssa havregrynmylne ”Bjørn”, som ligg inne i Osterfjorden.

Han var heldig og møtte direktøren i Bergen. Han gav fullmakt at han skulle få undervisning i alt han bad om, og meir enn det.

Mylna vart bygd, og dei som var med var Lars J.Ulstein, Johs O.Ulstein, Sevrin K.Ulstein, Anton Ulstein og Enok Ulstein. Seinare kom fleire med: Olaf Hasund, Johs P. Saunes og Lars O.Ulstein.

Dei fekk meir enn nok å gjere. Folk kom heilt frå Stadtlandet, frå inste Hjørundfjorden, Austefjorden. Det var korn både til finmalt mjøl og til havregryn.

Januar 1914 – Første verdskrigen

I januar 1914 vart det krig. Torskefisket var særdeles godt både i 1914 og 1915.

Det førte til at fleire av eigarane tykte at det lønte seg betre å drive fiskeri enn å male korn. Difor ville dei selje lutane sine, men det vart ikkje sal før i 1916. Ein fikk då regulering på elva, og det kunne ofte verte vanskeleg med vasstilførselen.

Hans B.Osnes (HB) og Lars Garshol kjøpte og flytta mylna til Hasundstranda.

Etter nokre år vart mylna igjen seld til Ålesundsfirmaet Steffensen. Dei flytta til Sauneset i leigd sjøhus.

Under siste krigen var det mange frå vide omland som kom og fekk malte korn dei hadde fått tak i her og der.

Seinare tenkte Steffensen å flytte mylna til Sørneset i Ålesund, men då tenkte nokre av dei tidlegare eigarane at dei ville kjøpe mylna, slik at den ikkje for ut av distriktet. Anton Ulstein var ein av desse. Gardbrukarane i Ulstein, Hareid og Herøy var interesserte, og gjekk i gang med andelsteikning, andelane var kr. 100. Andelsteikninga kom opp i kr. 80.000. Ein fikk god støtte av Statens kornforretning.

Styre vart valt som fylgjande:

Karl Strandabø, Anton Ulstein, Sverre Rise, Olav Liaseth i Hjøruingavåg, og Ole Brudevoll i Djupvika. Karl Strandabø var første formann. Då dei flytta frå Ulstein vart Anton Ulstein valgt til formann.

På denne tida vart det dyrka mykje korn i desse herada. Nytt mylnebygg i mur vart oppsett. Men korndyrkinga minka, både i Ulstein og andre stadar, og dei måtte få mest muleg korn frå Statens kornforretning, men det varde berre til staten bestemte at alle småmylnene skulle leggast ned. Torbjørn Strandabø var mylnestyrar.

Ulstein kommunale Elektrisitetsverk

I 1915 vart Anton valt inn i byggenemnda for Ulstein Kom. Elektrisitetsverk. Der fikk han sitt arbeid i 2,5 år. Han vart tilsett som tilsynsmann og arbeidsleiar for veg og røyrgata med transport av proviant og materialar på skinnegangen og taubana. Det var litt av ein jobb, men dei hadde mange flinke gutar, alle ulsteiningar, skriv Anton. Dei var ikkje så nøgne på om dagen vart lang stundom.

Lærar Gustav Flø vil Anton nemne spesielt. Før skinnegangen og taubana kom i stand var det Flø som bar all provianten opp til arbeidarane på fjellet. Der var om lag 20 mann. Og svenskane kunne ete, men dei kunne også arbeide.

Mykje av arbeidet som vart utført var akkordarbeid. Det var for eksempel mange som køyrde sand til støypearbeid. Prisen pr. lass var som eksempel kr 1,50.

Dei nemnde svenskane/lausarbeidarane var vande til å forhandle, og kunne presse situasjonen hardt. Som eksempel kan nemnast at der var ein ambolt på 90 kg. Planen var at fire mann skulle bere den opp røyrgata. Men det vart så dyrt at Anton bar den opp åleine. På det brattaste bar han den utan stans. Då fekk han stor respekt med karane.

Underformann kunne også forhandle på delarbeid. Der var ein Kleiven som kom i unåde under forhandlingar. Fire svenskar ”drog kniv”. Kleiven sprang heilt ned i garden til Anton. Han såg dei kome, og gjekk utpå trappa for å møte dei. Dei gjekk då ned på slipesteinen, for å slipe knivane. Kleiven måtte slutte.

Ikkje alle var som desse tøffe og iltre rallarane. Mellom anna trønderen Olaf Welde kom hit også. Han var ein arbeidsam og uvanleg flink kar, som det kan skrivast mykje om. Far min Asbjørn hadde mykje kontakt med han opp gjennom åra. Dei hadde felles interesse i dette med radio, foto og musikk.

Eg må også nemne at den faglege tekniske leiaren var ein ingeniør som heitte Wald Ignasius. Han budde hos Anton.

Ein dag skulle Ignasius og Anton opp til Lisjevatnet på synfaring. Då dei kom opp var karane i fullt slagsmål. Tilstanden deira var det vi på folkemunne kallar ”drita fulle”. Då dei såg Ignasius i kvitskjorte saman med Anton så skulle dei ta ”kvitsnippen” . Men Ignasius hadde andøva slike karar før. Han stilte seg berre opp med mynde, og dei roa seg ganske så fort ned. Dei visste nok at dei kunne bli arbeidslause.

Det var i slutten av denne perioden at Anton skada høgre foten sin. Då måtte han ta til att med sitt gamle yrke, som var husbygging. Å drive garden som leveveg var lite å leve av. Medan han jobba på El.verket måtte kona Dina drive garden. Ja, ho tok mang ein hard tørn. Eldsteguten var berre 5 år. Kraftstasjonen kom i gang 17.12.1917.

Anton har notert at første utsalet av elektriske apparat og lyspærer var på Reiten, der Gustav Osnes hadde atelier. Anton og Olavius Alme stod for salet om kveldane.

Kommunestyre – spanskesykja – Sal av fisk

Året 1918 var eit merkeår. Ulstein og Hareid hadde til no vore ein kommune, men no vart dei skilde og det vart nye kommuneval. Mellom dei som kom inn i Ulstein heradstyre var også Anton.

Det var ikkje bilar på denne tida. Anton sykla til og frå Vik. På Skeide var det ei grind i gamle dagar. Det vanlege var at grinda stod open. Men ein kveld Anton skulle inn att til Vik på kommunestyremøte, så var grinda stengd. Det såg ikkje Anton og sykla med god fart rett i grinda. Han slo seg stygt i foten.

Det var ikkje berre med dette det vart eit merkeår. Den såkalla stygge spanskesykja herja i mange bygder med mange dødsfall.

Om sumtarane fortsette Anton med husbygging. Vintrane 1926-27 var han saman med brørne sine Hans, Laurits og Tobias på storsildkjøp. Han var to turar til Hamburg for å ordne med sal av Ulsteinsilda.

Silda var innkjøpt dyrt, og det vart dårleg avsetnad, med store tap for alle som kjøpte sild desse åra. Forsiktig rekna så tapte tilverkarane i Ulstein kr 70.000,-.

I 1911 kjøpte Anton, saman med Knut Gåsnes, Myre-Rasmus og broren Laurits dekksbåten ”Ulabrand”. Men selde den i 1914 og kjøpte part i ”Ørnulf”. Eigarane var Husla-Nils, Ole Flø (Kolbein-Ole), Nikolai Ulstein og Johs P.Saunes.

I 1922 kjøpte han saman med med brørne sine og Oskar Gåsnes ein mindre motorbåt som dei kalla ”Vesle-Frigg ”. Og det gjekk fint med torskegarn som dei også kjøpte. Båten vart også nytta til innkjøp av sild, som dei henta i Ålesund og Fosnavåg, til henging.

Seinare kjøpte dei ein noko større båt, som også fekk namnet Frigg.

I 1927 kjøpte han inn sei for eit Bergensfirma. Same året var han oppkjøpar av torskerogn for T. Berseth i Ålesund, i alt 1300 tønner. Han nytta det såkalla kommunehuset.

Eg har fått fortalt av andre at i Ivagarden var det rikt av alt. Det var der den første telefonen frå Halsen til Gåsneset var. Det var ikkje så uvanleg med orgel i enkelte gardar, men det var i Ivagarden det første pianoet kom. Det vart frakta til gards med båten Frigg.

Ein gong skulle dei laste ”Kong Magnus”. Den båten var så stor at dei kunne ikkje legge til på Ulsteinstranda. Båten var så stor at han hadde lasterom både bak styrehuset og framom. Dei brukte då dorisar til å frakte tønnene frå land til båten. Om bord i båten var det vanleg å stable tønnene. Anton sto nede ved hivet. Han løfta tønna etter sponsane opp til neste mann. Dette var tunge løft, over 100 kg, over hovudet. Plutseleg kjente han ein kraftig smell i hofta som han tidlegare hadde hatt smerte i. Frå no av halta Anton. Hofta vart etter kvart stiv. Men det hindra han tilsynelatande lite. Han var kraftig i armane. Eg kan huske at då bestefar skulle sitje på folkevognbussane våre, så la han den eine handa opp i bilsetet og den andre på dashbordet. Han lyfte seg med hendene inn i bilen. Sa ingen ting og bad ikkje om hjelp.

På Austlandet. – ”Sølvrev-sykja”

1922 var Anton ein tur til Austlandet for å kjøpe seg eit gardsbruk. Han var saman med ein annan mann som kjøpte ein gard i Skogn, nedanfor Drammen.

Anton seier at det var nære på at det skulle bli kjøp av garden til Svend Foyn på Foynland nær Tønsberg. Garden låg fint til, fin strandlinje, 75 mål god innmark, 300 mål med skog, eit sagbruk, og eit stort herskapeleg hus i god stand.

Lensmann Abelvik i Lørenskog var sunnmøring. Han hadde fått i oppdrag å få tak i ein mann som kunne take på seg å bygge revefarm i Lørenskog. Abelvik var onkel til Lidvin Skeide.

Far hans, Lars Skeide, kom då til kameraten Anton, og dei vart samde om å ta jobben.

Som hussnikkar var han i 1930 på Austlandet og bygde to revefarmar i Lørenskog. Dei var då 12 ulsteiningar. Vidare ein farm på Sørumsand mot svenskegrensa. Og han planla ein farm i Sverige ved Karlstad.

Då han kom heim bygde han ein revefarm på eigen eigedom for eit Austlandsfirma, Sunnmøre Pelsdyrfarm. Dei hadde ei tispe som var innkjøpt for kr 1.300,-. Den fikk 1.premie på første utstillinga. Ein svenske på utstillinga baud han kr 5.000,- for den, men han ville ikkje selje. Derimot hadde han ein hanne som han fikk 1.premie på i Volda. Den hadde han kjøpt av Skår i Langevågen for kr. 300,-. Natta etter låg den daud i reveskuret. Men for skinnet fikk han kr 1.000,- .

Det Anton såg som det viktigaste

Når ein spurde Anton ut kva han hadde vore med på så var han snar å seie at desse jordiske aktivitetane ikkje var det viktigaste for han. Anton vart omvend i 1915. Han hadde nok vore det ein kallar vekt lenge før. Dette betydde mest for han no. Som den sterke typen han var, så gikk han ikkje av vegen for det han meinte var rett, sett ifrå Bibelen.

For dei som gikk på bedehuset her i Ulsteinvik kjenner sikkert til at det var to grupperingar. Vi kan nemne dei som følte seg heime i kyrkja og dei som støtta meir til lekmannsrørsla. Anton var ein av desse siste som støtta lekmannsrørsla. Kan nemne i denne samanhengen at han hadde gode kontaktar til den såkalla Ansgar-skulen. Då dei kom på vitjing, skulle dei ikkje få bruke bedehuset. Då tok Anton seg ein prat med Thomas Strandabø. Han var på den tida formann i Hødd. Han spurde om dei kunne få vitne og synge i pausen på Høddvoll. Svaret frå Thomas var at dei kunne få sleppe til både før kampen, i pausen og etter kampen. Då vart Anton så begeistra for Thomas at han sikkert ville teikne seg aksjar i Samfunnshuset, men det vart då ikkje. Dei fekk også bruke kyrkja på Hareid. Det var stortingsmann Einar Hareide som sørga for.

Denne grupperinga frå lekmansflokken på bedehuset stod også føre eit kjempearrangement på Osnesflotane med bl.a møtetelt, der 5000 var oppmøtte til arrangementet. Då var Lars Lid kretssekretær i Sunnmøre Indremisjon. Desse bibelkursa vart kalla dei frie bibelkursa. Han var formann i sju år.

Anton var med i styret for Ulstein Indremisjon i mange år. Det var han som stod for og skipa Indremisjonens Ungdomslag (IUF), som var i drift i ei 50- årsperiode. Han var med i styret for Misjonssambandet, i 9 år som formann. Fleire år formann i Ulstein Misjonsfelleslag for Misjonssambandet. Heimen hans var open for emissærar , predikantar, møter og songlag. Han skipa også I.U.F Musikklag i 1925. Dette var eit av dei første musikklaga heromkring, og var alltid med på årsmøte og andre store møte på Sunnmøre og Romsdal, ja, heilt til Molde og Åndalsnes.

Anton var med i styret for Sunnmøre Indremisjon i 18 år. Var også med i barneheimstyret i Ørsta.

Han var med å skipe den 15 manns sterke komiteen for Bibelkurs, vart vald til formann og stod i seks år. Desse kursa fekk veldig stor oppslutnad med opptil 200 faste kursdeltakarar. Mellom anna vart det skipa slikt kurs på Moldtustranda, der det vart ei stor vekking. Talarar på kursa var Adolf Bjerkreim, Carsten Line, A.Thompson, Arnold Bjerkreim, Rolf Svindland, stortingsmann Nils Lavik og sokneprest Julseth. Desse predikantane og bibellærarane var av Anton sine beste vener. Vi trur dei er heime hos Gud no.

Bedehus på Ulstein

Sidan det var så mange bekjennande kristne, og ikkje minst unge bekjennande på Ulsteinstranda, tok han opp tanken å bygge eit samlingshus, eit bedehus på Ulsteinstranda i 1950.

Dette skulle vise seg å verte litt problematisk mellom innbyggjarane. Det som skapte problemet var tydelegvis kva lover ein skulle ha for huset. Mange ville ha så frie lover at det kunne haldast skyttarlagfestar med høve til dansetilstellingar. Det var på tale å ha same lover som samfunnshuset i Myrvågane. Men nokre av dei kristne, Anton og 18 andre, ville at huset skulle vere slik som Bibelen viser til ”Mitt hus skal vere eit bedehus”.

Dei fikk bygsla tomt av Jørn Knut (Knut Ulstein). Nokre av dei som gikk imot, prøvde kanskje å stikke ”kjeppar i jula” og fikk vegvesenet til å hevde at huset var for nær vegen, og at det stod for nær gravrøysene. Det same når det gjaldt banklån.

Anton hadde ei stor kontaktflate, og fikk privatlån på Valderøya. Nedbetalinga gikk relativt fort. Med omsyn til kontaktflate så kan ein nemne at det var typisk for Anton at fly det gikk for fort. Nei, han måtte ta tog, så han fikk prate med folket, og kanskje støtta dei bedehuset med nokre kroner.

Elles kan nemnast at dei fikk materialar frå andre av kontaktene til Anton. Som eksempel kan nemnast Mosvoll Huntonitt.

Sonen Ole Ulstein teikna huset og stod byggteknisk ansvarleg.

Vedrørande det andre huset som det var strid om, kan det nemnast at der har aldri vorte arrangert dans.

Eg synest også ein bør nemne at før Anton fór frå denne verda, var det mange av motstandarane som kom til gards, og dei hadde eit godt oppgjer, slik det skal gjerast.

Det verkar som dei som bur i krinsen i dag ikkje har noko problem med kvarandre. Det kan no vere at det er yngre folk som ikkje kjenner til det som striden stod om den gongen.

Før eg sluttar av vil eg nemne at Hans, bror til Anton, sa det slik om Anton: Å samarbeide med Anton har aldri vore vanskeleg. Mellom gardane våre har det aldri vore oppsett noko gjerde. Og vi har ei stor løe som vi har delt i to.