Bård Larsen

Dette var eit orkester som vart stifta under krigen. Først vart det kalla «Firkløveret», men etter kvart som dei vart fleire, vart dette namnet noko misvisande. «Firkløveret» kom i stand mykje på grunn av at Losje Tru trong underhaldning på møta sine. Dette ensemblet var Bård leiar for, etter det vi kan finne, mest heile tida det eksisterte. Etter ein konsert på Fredheim skreiv Karl Alme (ein annan viktig person i musikklivet i Ulstein) fylgjande: «Programmet var framifrå, med berre perler frå inn- og utland, Grieg, Svendsen, Bull, Wagner, Schubert og fleire».

I midten av 1950-åra skipa Bård Larsen til ein trio med sonen Svein på kornett og Sverre Ottesen på piano. Bård spelte fiolin. Desse underheldt på ulike arrangement ei tid.

Fellesorksteret for Ulstein og Hareid vart skipa hausten 1954. Våren 1955 hadde dei kome så langt at dei emna på ein konsert. I ei av avdelingane skulle Randulf Saunes vere solist. Dirigent var musikklærar i Ulstein, Leidulv Grimsmo. Det har vore vanskeleg å finne dokumentasjon på Bård Larsen frå denne tida. Likevel er det ei kjend sak at han var med i mange år, både som musikar og dirigent. I bolkar då andre dirigerte, spelte han fiolin i orkesteret. Ifølgje eit oppslag i Vikebladet var Bård Larsen i alle fall dirigent frå 1959.

Sjølv om Bård var sterkt delaktig i både Ulstein mannskor, salongorkesteret og Ulstein og Hareid Fellesorkester, var det den store innsatsen i Musikklaget Ulf han vart mest kjend for.

Bård kom med i Ulf i 1921 saman med Leif H. Saunes, Johannes Saunes, Fridtjof Hofseth, Karl Alme og Karsten Saunes. Seinare vart både Leif H. Saunes, Karl Alme og Johannes Saunes dirigentar i Ulf.

Bård var berre 14 år då han tok til som trommeslagar som det heitte den gongen. I dag vil vi vel helst seie slagverkar. Det var Olav Welde som då dirigerte Ulf. Seinare vart det slik at desse to vart svograr. Nokre av «gamlekarane» hadde allereie hatt guten i kikerten ei tid, og funne at det var eit uvanleg godt emne i han. Det viste seg snart at Bård var særs musikalsk.

Etter to år la han frå seg trommestikkene og greip fatt i klarinetten. Den heldt han på sidan, like til hausten 1947 (kan hende februar 1948) då dei gav han taktstokken og bad han dirigere korpset. Klarinett hadde då vore instrumentet hans i heile 35 år.

Som vi ser frå tida i Ulstein mannskor, trakterte han også fiolin på ein god måte.

Frå gamle protokollar i Ulf ser vi at han tidleg fekk oppdrag i korpset ut over det å vere musikar. Alt året etter han tok til, vart han medlem i festnemnda. Denne nemnda hadde mellom anna som oppgåve å lage til det som vart kalla «hyggekveldar» på Fredheim. Etter det som står skrive i bøkene, var dette særs populære tiltak i mange år. Her var det sjølvsagt musikk av Ulf, det var opplesing/deklamasjon, talar og matøkt.

Bård var ofte programleiar for desse samkomene.

Han kom tidleg med i styret. Han var både leiar, nestleiar og i åtte år kassastyrar (kasserar). Etter det som kjem fram i dei gamle protokollane, er det ikkje vanskeleg å forstå at det berre var dei mest fortrudde som fekk dette tillitsvervet. Bård var ein du alltid kunne stole på!

I Ulf var det i mange år tradisjon å hente dirigentane frå eigne rekkjer. Den musikalske bakgrunnen og erfaringa var kanskje ikkje alltid den beste, og derfor skal det ein gong ha vorte sagt fylgjande når enkelte var litt skeptiske til val av dirigent: «Vi har no lært opp så mange dirigentar at vi skal nok klare denne også».

Eg trur ikkje det var Bård det var snakk om den gongen. Han hadde eit medfødt talent, den nødvendige autoriteten og musikkforståinga som skulle til.

I Bård si dirigentperiode gjekk Ulf inn i ei ny glanstid.

Bård stilte store krav, både til musikarane og seg sjølv. Ikkje noko skulle vere halvgjort.

Eg har sjølv hatt gleda av å dirigere Ørsta Hornmusikk, der to–tre av musikarane også var med på den tida Bård dirigerte Ulf. Dei prata fleire gonger om kor imponerte dei var over kvaliteten på Ulf dei første åra etter krigen. Dei skrytte uhemma av det arbeidet Bård la ned.

I dei første etterkrigsåra vart det ein tung jobb å bygge opp att korpset, som i likskap med mykje anna lagsliv, hadde hatt fem tunge år med vekslande aktivitet i okkupasjonsåra. Korpset vart likevel ikkje nedlagt i desse vanskelege tidene, men det var nære på fleire gonger. I dei ca. 10 åra han dirigerte korpset, makta han å ta det til nye høgder og gi laget ein ny profil.

Musikkstykka Ulf tok til å spele i Bård Larsen si tid, var prega av at han hadde solid innsikt i den klassiske musikklitteraturen. Det var på mange måtar «nye» tonar som kom frå Fredheimloftet denne tida. Det kunne vere transkripsjonar av opera-ariar og ouverturar, operettar, symfoniar og liknande. Dette var vanskeleg musikk, men med Bårs sitt utrøyttelege arbeid vart resultatet som regel bra. Av den noko eldre garde er det sikkert mange som hugsar dei klassiske ouverturane til Barberen i Sevilla, Orfeus i underverdenen, Spar Dame, Tannhäuser, Lustspiel-ouverture m.m. Lustspiel-ouverture var i fleire år Ulf sitt glansnummer. I tillegg vart sjølvsagt dei tradisjonelle norske klassikarane spelte.

Både i Bård si tid og tidlegare, var Ulf kjende for den gode kvaliteten på kyrkjemusikken sin. Her kom Bård sitt ufråvikelege krav til at akkordane skulle låte reint til nytte.

I artikkelen frå ein konsert i Stryn stod det mellom anna dette i Fjordingen 5. juli 1955:

«Musikklaget Ulf, eit amatørkorps av aller høgste klasse».

«Dei var like gode som Divisjonsmusikken (militærorkester)». «Den speleglede desse karane hadde, låg i alle fall langt over det eit korps av profesjonistar presterer».

«Vi trudde at eit par av korpsa i Nordfjord var komne temmeleg langt, men samanlikna med Ulf vert det alvorleg tala ikkje rare greiene».

«I sin konsert gav dei seg i kast med musikkstykke med slike krav til presisjon og musikalsk innleving at det var vanskeleg å tru på suksess. Men suksess vart det».

«Dirigent for dette ypparlege korpset var Bård Larsen – og for ein dirigent! Han leidde sitt korps på ein bestemt måte, på same tid leikande og effektfullt».

Som dirigent var det ikkje alltid så enkelt å planlegge konsertar for Bård. Det var på denne tida seks av musikarane som var med både i Hødd og Ulf. I fotballsesongen kunne det lett verte kollisjonar mellom fotballkampar og speleoppdrag.

Som han sa ein tidlegare Ulf-medlem: «Speleoppdraga vart planlagde slik at det skulle vere tid mellom kamp og speling. Men det hende det vart ekstraomgangar. Då skar det seg».

Eit vers frå Karsten Saunes sin prolog til 90-års jubiléet:

So var det Bård som tok eit tak,

For han var det sjølvsagt inga sak.

Med 25 års røynsle

som musikar i laget,

han var nok moden for dette faget.

Bård arbeidde mykje med nyrekruttering, og han meinte at skulle Ulf heve den musikalske standarden, måtte ein starte tidleg å spele. Tanken om å starte eit korps for born sysla han med i fleire år. I 1954 såg Guttemusikken, som det då heitte, dagens lys. Bård Larsen var den naturlege dirigenten den første tida. Toralf Gjerde avløyste han eit par år, men i 1958 bytte dei to plass permanent, Toralf tok over Ulf og Bård Guttemusikken, eller Ulsteinvik skulekorps som det no heiter. Bård gjekk no heilhuga inn for arbeidet med dei unge, som dirigent og instruktør. Han dirigerte Ulsteinvik skulekorps heilt til 1972, då underteikna tok over. Etter det trappa han ned, men fortsette med litt aspirantopplæring på klarinett.

At Bård var oppteken av rekruttering kjem også klart fram når vi veit at han i siste halvdelen av 70-talet hadde timar både i Ulstein Musikkskule og Herøy Musikkskule, som det heitte då. Det var desentralisert undervisning den gongen, så han reiste med buss dit elevane var og underviste både i klarinett og fiolin.

Når vi veit at Bård døde i 1980, skjønar vi at musikken var ein viktig og stor del av livet hans. Han hadde vore engasjert i song og musikk i nærare 60 av sine 73 år.

Eit utsegn som også karakteriserer han på ein god måte, var dette: «Det er ikkje den rungande applausen etter ein vellukka konsert som er det store, det er gleda over å kjenne at ei stemme endeleg er på plass, etter mykje øving, som verkeleg gir meg noko».

Han skal også ha sagt fylgjande: «Det finst ikkje dårlege skulekorpsmusikarar, berre dårlege dirigentar».

Få har ofra seg så mykje for musikklivet i Ulstein som det Bård Larsen gjorde. For den store innsatsen med Ulf, skulekorpset og aktivitet på andre område, ikkje minst med Fellesorkesteret, fekk han i 1971 Kongens fortenestemedalje. Alle var samde om at dette var vel fortent!

Bård vart og i 1959 heidra med Norges Musikkorps Forbund si høgaste utmerking, Sølvtrompeten, for framifrå aktiv innsats i korpsmusikkens teneste i meir enn ein mannsalder.

Han fekk også heidersteikn frå Sunnmøre Hornmusikklag og M & R Krets av Norges Musikkorps Forbund.

For meg var Bård Larsen fram til 1957 «han skomakaren som dirigerte Ulf». Han lærte seg tidleg å traktere både skarptromme, klarinett og fele, i tillegg til å dirigere.

Bård var ein person eg tidleg fekk eit forhold til. Alt som gutunge vart eg teken med på konsertar med Ulf av foreldra mine. Eg likte alt då denne musikkforma, og som dirigent vart Bård det naturlege midtpunktet. Han verka så stødig og sikker, og med ein stor dose autoritet.

Eg kan hugse at ein ofte kunne høyre Bård syngje når korpset spelte. Dette viser på ein spesiell måte korleis han levde seg inn i musikken. Kanskje ville han overføre si innleving i det musikalske til musikarane eller hjelpe dei i vanskeleg parti, kva veit eg.

I februar/mars 1957 tok eg til i Ulsteinvik skulekorps. Denne tida var det Toralf Gjerde som dirigerte. Frå hausten 1957 vart det Bård. Det er ikkje tvil om at han har vore ein av dei viktigaste personane for mi musikalske utvikling. Han var ikkje berre dirigent for skulekorpset i heile mi tid (til 1963) – han vart som ein mentor for meg. At Bård var respektert i korpsmiljøet, forstod vi godt når vi var på stemne rundt omkring i landet.

Bård kunne vere streng og stilte store krav, men det gjorde han også til seg sjølv. Han ville gi musikken all den rettferda han kunne. Han var ikkje den som ropa høgast i «flokken». Han kunne ofte verke sjenert og beskjeden. På ein lun, men bestemt måte sa han likevel ifrå når det var naudsynt. Han hadde klare meiningar om korleis musikk skulle tolkast, og resultata som kom fram på konsertane, tydde på at han gjorde mykje rett.

For dei som ville, stilte han alltid opp for å gi gode råd. Sjølv om det er nesten 40 år i aldersskilnad mellom oss, hindra det aldri mange lærerike samtalar på skomakarverkstaden hans. Han var sikkert travelt oppteken med reparasjon av sko. Likevel hadde han alltid tid til ein prat når eg stakk innom. Det var mange gode tips å få om korleis eg best kunne øve på instrumentet. Sjølv om vi hadde vidt forskjellige personlege instrument, han klarinett og eg trompet, var det mange nyttige ting å plukke opp.

Bård var alltid flink å gi passe store utfordringar til skulekorpset, ikkje for lette eller for vanskelege, men alltid noko å strekke seg etter. Han var kanskje ikkje den som skrytte av jobben vi gjorde i korpset i tide og utide, men når han først gjorde det, forstod du at det du hadde gjort, var bra.

I 1963 måtte eg slutte i skulekorpset på grunn av skulegang utanfor bygda. Etter skulegang og militærteneste kom eg tilbake i 1971. Berre få dagar seinare kom det spørsmål frå Bård om eg kunne ta meg av aspirantane det neste året. Dette med å få born og unge til å spele instrument hadde vore viktig for han i alle år. Det var mykje av drivkrafta for å starte «guttemusikken» i si tid.

Året etter sleit Bård litt med helsa. Han spurte derfor om eg kunne tenke meg å ta over skulekorpset etter han. Lysta var der, men kunne ein våge å ta over etter ein slik person? Han lova meg all hjelp og støtte, så eg sa ja. Denne lovnaden heldt Bård i alle dei år. Eg kunne når som helst ta kontakt, han hadde alltid nyttige ting å kome med.

Etter som åra gjekk, vart det oftare helseplager for Bård. Skomakarjobben hadde han slutta med, så den gode praten i den vesle verkstaden vart det mindre av.

Etter ei tid trefte eg Bård i Ålesund. Han hadde vore på sjukehuset ein tur. Det var gjensidig glede over å treffe kvarandre. Det var ei stund til ferja skulle gå og vêret var ikkje det beste. «Vi får finne oss ein kafé og slå av ein prat», foreslo Bård. Som alltid før, dreia samtalen seg om musikk og skulekorpset. Det vart både mimring og prat om dagens unge og korps.

Sjølv om Bård var dobbelt så gamal som meg, prega ikkje dette samtalen. Vi hadde så mange felles tema å snakke om. Sjølv om sjukdom prega Bård på denne tida, var gløden og interessa for korpsmusikken den same som i tidlegare tider.

Denne samtalen med Bård var den siste eg hadde med han. Kort tid seinare døde han, 73 år gamal. Ein stor personlegdom, kanskje den største i kulturlivet i Ulstein, hadde gått bort. Få eller ingen har sett slike spor etter seg i kor, orkester og musikkorps.

Han la ned ein enorm innsats i ei tid då slikt arbeid var dugnadsarbeid. Eg gjer vel ingen stor urett når eg seier at Bård Larsen har vore ein av dei som har ofra seg mest for song- og musikklivet i bygda, utan anna vederlag enn å få sjå og oppleve fruktene av arbeidet sitt. Om Bård Larsen kan ein berre slå fast ein ting: Han var ein heidersmann – ein bauta!

I tillegg til dette, står det skrive i gamle protokollar frå Ulf si historie at Bård ofte vart nytta som konferansier/toastmaster på div. konsertar/festar som Ulf arrangerte, han heldt ofte talane til jubilantar og i gravferder. Han var medlem i musikkutvalet i Sunnmøre Hornmusikklag. Det kan også nemnast at han på midten av 50-tallet skipa til ein trio som bestod av sonen Svein på kornett, Sverre Ottesen på piano og seg sjølv på fiolin. Dei underheldt på festar og basarar i Ulsteinvik med klassisk musikk.

Merittliste i Musikklaget Ulf

1921 Tok til i Ulf

1922 Medlem i festnemnda 1925 Varamedlem i styret 1947/48 Dirigent

1926 Medlem i festnemnda 1948/49 Dirigent

1933 Nestformann 1949/50 Dirigent

1934 Nestformann 1950/51 Dirigent

1935 Kassastyrar (kasserar) 1951/52 Dirigent – Musikkutval

1936 Kassastyrar 1952/53 Dirigent – Prøvenemnd

1937 Medlem i basarnemnda, Kassastyrar

1938 Kassastyrar 1939 Medlem i programnemnda 1953/54 Dirigent – Styremedlem,

Kassastyrar 1954/55 Dirigent – Musikkutval

1940 Programnemnda – kasserar

1955/56 Dirigent – Mus.utval – Styremedl.

1942 Kassastyrar. 1956/57 Dirigent, Mus.utval, Styremedl. 1943 Kassastyrar 1957/58 Dirigent (vår) – Styremedlem

1945 Varadirigent

Om Bård Larsen skriv Asle Geir Widnes Johannesen dette om han i boka “Hundre år – hundre personar i Ulstein”:

Bård Larsen var ein markant person i musikklivet i Ulstein. Han var både utøvande musikar og dirigent. Han starta karrieren i ULF i 1921. Det viste seg snart at ungguten hadde musikalske evner utanom det vanlege.

Etter eit par år la han frå seg trommestikkene og greip fatt i klarinetten. Det vart hans spesielle instrument i heile 35 år, til han tok over som dirigent for ULF ved årsskiftet 1947/48.

Han dirigerte ULF med sikker hand ein tiårsperiode då det gjaldt å bygge opp igjen korpset og gi det ny profil. Han såg behovet for nyrekruttering og ivra sterkt for å få i gang Gutemusikken, eller Ulsteinvik Skulekorps som det heiter i dag, som Bård Larsen tok seg av frå starten i 1954.

Bård gjekk no heilhuga inn for arbeidet med dei unge som dirigent og instruktør. Dette heldt han fram med heilt til 1972, då han fann å måtte trappe ned og heller drive litt med klarinettspel og som vikarierande dirigent. Han må vel seiast å vere ein av dei som har ofra seg mest for song- og musikklivet i Ulstein, utan anna vederlag enn å få oppleve å sjå fruktene av arbeidet sitt. Han vart heidra med Kongens fortenestemedalje.

Bård var i mange år leiar og dirigent for Salongorkesteret. Han var også med på å skipe Ulstein og Hareid Fellesorkester og dirigerte dei i fleire år. Bård Larsen var ein dyktig fiolinist.