Bedehuset

Som ein kuriositet kan det nemnast at det i 90-åra var mykje strid om «Mu­sikforeningen Ulv» (skipa i mars 1893). Folk var skeptiske: «I år spelar dei, neste år dansar dei», vart det sagt. Men so­kneprest Hansteen la tyngda til og alle­reie i 1894 fekk dei spele frå kyrkjetår­net før høgmessa. Året etter fekk Han­steen pressa igjennom at dei skulle få spele frå galleriet i kyrkja under guds­tenesta første juledag og det vart tradis­jon. I åra etterpå tok «Ulv» også friskare ting, som marsjar og nasjonalsongar, opp i repertoaret sitt ved sida av salme­melodiane. Dette reagerte dei eldre i In­dremisjonen sterkt på og det enda med at dei ikkje lenger fekk nytte bedehuset til øvingane sine.

I 1886 vart Søndmøre Amtskole lagd til Ulstein og skulen heldt til her i tre år. Det var bedehuset som skulle huse skulen og det i høvet vart det reist eit tilbygg til bedehuset som også Yn­glingeforeninga fekk nytte som møtelo­kale. Ynglingeforeninga hadde dei siste åra hatt møta sine i eit privathus på Saunes – hjå Knud Hansen Saunes.

Dei siste 20 åra av førre hundreåret var ei rik ekspansjonstid i lagslivet i Ul­stein. Snart vart laga for mange og akti­viteten for stor for dei lokala ein rådde over. Tilstramminga på bedehuset gjorde nok også sitt til at ein byrja å sjå seg om etter andre løysingar. Rundt år­hundreskiftet hadde både Ungdoms­foreininga, «Ulv», mållaget og losjen byggeplanar. Etter lange drøftingar vart det semje om å samle seg om eit prosjekt og Ungdomsforeininga skulle bygge, eige og råde over huset. Eige­domen fekk namnet «Fredheim» og huset sto ferdig i 1909.

Dermed hadde dei åndelege skilja i bygda også fått eit materielt uttrykk. Ungdomshuset «Fredheim» vart sam­lingsstad for dei kulturopne. Huset var lenge eit samfunnshus for heile bygda. Her hadde idrettslaget Hødd treningar; her øvde kor og orkester; her var retts­møte, konsertar, utstillingar, politiske foredrag og diskusjonar – og framfor alt: her hadde alle slags lag og organisa­sjonar møta sine. Utleigepraksisen har heile tida vore ulik for dei to forsam­lingshusa – også etter at det vart utar­beidd like reglar for husa i 1928.

Allereie i 1915 byrja ein også i In­dremisjonen å snakke om å byg­ge nytt hus, men først i 1920 kom det fart i saka, Osnes bedehus var då for lite og i heller dårleg forfatning. I tida under og straks etter første verd­skrigen var det mykje pengar mellom folk, og styret i foreininga gremma seg nok over at dei ikkje fekk sett i gong byggearbeidet medan det enno var gode tider – særleg når dei sleit som verst med å få nedbetalt gjelda i tredve­åra.

Fleire planar var lanserte. Arkitekt Johan Osnes foreslo at det skulle byg­gast til ei fløy i vinkel på nordsida. Den­ne løysinga ville gi dobbelt så mange si­tjeplassar, men vart forkasta fordi ein meinte det ville bli for dyrt. Det vart også drøfta om ein kunne skrue opp huset slik at ein fekk full kjellar under. Bede­hussaka var drøfta igjen på eit medlems­møte 2. mars 1920 og her fekk Johannes R. Hatlø i oppdrag å teikne utkast til eit heilt nytt bedehus. 14. mars var det inn­kalla til nytt møte. Etter eit lengre ord­skifte vart ein samde om å bygge etter den framlagde planen og det vart vald fylgjande byggenemnd: Johannes R. Hatlø (formann), Joakim Skjeide, Bernt Hofset, Ludvik J. Ringstad og Nils J. Osnes. Det vart også vald ei økonomi­nemnd som skulle samle inn pengar til prosjektet.

No gjekk det fort framover. Ei veke seinare var byggetilfang tinga og ar­beidet med å rive gamlehuset tok til 21. mai. Mange frivillige hender hjelpte til. For å få kjellar under huset måtte ein grave seg ned vel 2 meter og når det skulle gjerast for hand, vart det mykje arbeid. Men også dette vart stort sett gjort på dugnad og allereie 30. juli kom ein i gong med å støype kjellarmuren.

Grunnsteinen vart nedlagd 17. au­gust og tidl. sokneprest Søren S. Nyha­gen sto føre den høgtidelege handlinga. Eit nytestamente, ei bok om indremisjo­nen, eit eksemplar av Årvak og tre pro­spektkort med motiv frå Ulsteinvik vart støypt inn i muren.

I slutten av månaden tok ein til med byggearbeida. Eit betalt arbeidslag på fem mann hadde reist muren. Så tok eit nytt arbeidslag over. Dei fire som reiste huset, i lag med mange frivillige, var Bernt Hofset, Hans Hovden, Johan E. Flø og Ole Eiksund.

Det nye bedehuset var noko større enn det gamle. Inngangen var på gavl­veggen mot aust med trapp opp frå bygdevegen. Også galleriet var i austre enden av huset med småsal under. Ta­larstolen sto på eit lite podium i vestre enden av salen og det var benkerader også ved sida av podiet. I kjellaren var det kjøken, toalett og stor matsal. Slik står huset mykje godt i dag óg – sjølv om det har vore ein del ombygd og vølt.

Arkitekt Johan Osnes vitja Ulstein et­ter at ein hadde kome godt i gong med byggearbeida. Han meinte styret hadde satsa på ei god løysing og tok på seg å teikne fasade og interiør.

Huset vart vigsla 5. februar og det var stufullt i salen og på galleriet då Jo­hannes Hatlø overleverte bygget til formannen i Indremisjonen, Martinus Osnes. Prost Hoem talte og vigsla huset, det var bevertning og mange talar, og mellom talane song «ungdomsskolens musik og sanglag».

Økonomien kunne vore eit kapittel for seg. Ein gjekk rundt med lister der folk kunne teikne seg for bidrag, men dette ga på langt nær nok. Sommaren 1920 var ein komne i ein prekær situasjon, bankane kunne ikkje gi lån og sty­ret vende seg til privatpersonar med bøn om eit lån. I 1921 sa landhandlar A. Johannessen seg villeg til å løyse ut dei private lånegjevarane og overta heile lånet på visse vilkår. Det vart sett opp eit «skadesløsbrev» som ga Johannessen første prioritets pant i eigedomen og ei rimeleg rente. Dei samla utgiftene til bygginga var på kr. 35.245,85. Av det­te vart tilsaman kr. 28.000,- finansiert med lån, og huset vart først gjeldfritt i 1944. Då trongst det nye investeringar for at huset ikkje skulle forfalle.

Straks etter krigen vart bedehus­et grundig pussa opp innvendig. Seinare spanderte ein sjølvsagt det mest naudsynlege av vedlikehald frå år til år, men det er først dei siste åra at huset har undergått ei tilsvarande fornying igjen. No er huset oppussa både utvendig og innvendig.

Etter at gamleheimen og uthuset var rive, kjøpte indremisjonsforeininga gamleheimstomta. Bedehustomta fekk ein gjev ande omtrent samstundes. Des­se tomtene hadde ein frå gammalt berre hatt gratis bruksrett på. På gamleheim­stomta vart det opparbeidd parke­ringsplass og tilkomstveg.

Midt i sekstiåra vart det reist eit til­bygg til bedehuset på baksida. Tilbygget romma ein stor garderobe og meir tidhøvelege toalettanlegg. Sam­stundes vart inngangen flytta over på nordsida.

I 1972 kom det ynskje frå ein del ungdomar i Musikklaget om å ominn­reie matsalen i kjellaren til eit høveleg lokale for yngres- og ungdomsarbeid. Ole Ulstein laga eit forslag og på eit ek­straordinært årsmøte fekk styret full­makt til å setje planane ut i livet. Resul­tatet vart full fornying av kjellaretasjen, nytt kjøken, ei triveleg peisestove, og ei lånegjeld på kr. 100.000,-.

Osnes bedehus, eller Ulsteinvik Bedehus som huset heiter no, har i åra etter krigen vore fullt belagt med dei ulike kristne arbeidsla­ga sine møte. Vår og haust avløyser den eine møteveka den andre. Før krigen vart huset mykje nytta av det offentlege – til møte i alle slags nemnder og råd. Tid­vis vart småsalen eller matsalen nytta som klasserom for Ungdomsskule (Fol­keh.sk.), realskulen og barneskulen. Og i mange år hadde presten konfirmant­undervisninga si der. Så huset har tent bygda og folk har gjerne gitt ein god slant når dei har vorte utfordra til det.