Skuleplass og talentfabrikk

Grunnane til at så mange vart rekruttert til Hødd, var mange.

1. Skuleplassen ved Hasund skule der fotball var den viktigaste aktiviteten. Vi spelte fotball i alle friminutt, men eg kan ikkje hugse at jentene var med. Lærar Bjarne Alme følgde med frå vindauga på lærarrommet, og han venta ofte lenge med å kakke på ruta med gifteringen. Dette var signalet om at neste time tok til, skuleklokka hadde ringt inn mykje tidlegare. Litt av sjarmen var å dele lag sjølve og sjå til at vi fekk nokolunde jamne lag. Desse laga brukte vi så i alle friminutt denne dagen.

2. Bak eine målet var ein støypt mur, og dette var ein ypparleg «vegg» å spele mot. Her kunne du stå heilt åleine, skyte på mål og få ballen tilbake frå muren heile tida. Du lærte mykje om pasningsvinklar på denne måten. Det var også murkant på langsidene, og der var nok her vi lærte oss å slå vegg. Ballen kom tilbake på første touch, og pasningsvinkel inn var pasningsvinkel ut. Etter skuletid var det slik det starta. Var du åleine, skaut du på mål, og med god trening fekk du ballen i retur nesten kvar gong frå denne murveggen. Kom der ein til, vart det skot på mål-spel, kom det fleire, vart det spel mot eitt mål. Og endeleg, når alle gutane hadde gjort leksene sine, var vi så mange at det vart spel på to mål. I mi tid var det skule berre annankvar dag, og dette gjorde at vi også hadde ein heil fridag til fotballspel og anna som vi gutungane dreiv med. I den fotball-litteratur eg har lese, går alle øvingar ut på dette: Skot på mål, skot på mål-spel, hurtig veksling mellom å tenke angrep og forsvar, noko du får i spel mot eitt mål, og endeleg spelet mot to mål som inneheld det som alle øvingar peikar fram mot.

3. Med tre dagars skuleveke var det rikeleg med fritid. Fridagane hadde vi oftast nokre plikter heime, som å gå på butikken og handle. Problemet var at butikken (Straumane) låg like ved skuleplassen, og det hende at varene vart ståande både ein og to timar medan mor som var heime, venta på desse varene. Nokre gonger hende det at ei mor kom og lurte på om ikkje varene som ein hadde handla, kom heim i dag. Det er lett å gløyme seg når ein held på med noko som er kjekt, og fotball var noko av det kjekkaste. Men slik ekstra trening kjem godt med om du skal bli ein god fotballspelar.

4. Ein suksessfaktor var eldre ungdommar og unge vaksne. Kveldane med fotball på skuleplassen var aldersblanding på sitt beste. Då spelte alle i lag, frå mannfolk i tretti åra og til gutungar på sju – åtte år. Og det vart ikkje lagt i mellom av dei vaksne. Vi lærde oss både å stå imot, og møte hardt mot hardt, eller drage ei finte og lure «gamlingane». Men dette var også ein god arena for læring der dei yngste sat som reservar, såg på spelet og venta på at ein med mindre god kondisjon ville ta seg ein pause. Då kunne det vere ein sjanse for å få spele.

Om ein då gjorde det godt, kunne ein få bli med frå start neste ettermiddag eller kveld.

Dette var ei tid utan fjernsyn, datamaskin og videospel. Vi hadde ikkje så mykje anna å finne på. Kanskje dette er den viktigaste grunnen til at mange vart gode fotballspelarar.

5. Mange av dei eldre ungdomane var flinke leiarar og drog med dei yngre, ikkje berre i fotball, men også i andre idrettsaktivitetar. Her må eg få nemne Jostein Hasund og Arne Hasund. Arne flytta seinare inn i Dalsfjorden der han var lærar i heile sitt yrkesaktive liv.

Eg trur det er viktig å drive med ulike sportslege aktivitetar i ung alder. Då går ein ikkje så lett lei, og ein får ei meir allsidig utvikling av kroppen. Med organiserte fotballtreningar frå 1. klasse utviklar ein nok talentet, men det er eit tankekors at så mange sluttar når dei kjem opp i 16–17 års alderen. At eldre og yngre var i lag, skapte eit miljø med lite mobbing og med godt samhald. Dette er viktig i ei kvar prestasjonsgruppe, og det utviklar gleda ved å spele fotball også etter at ein vert vaksen.

6. Mange søndagar i sommarhalvåret var det dessutan fotballkampar mellom Haddal og Hasund/Sundgot. Vi sykla til Haddal, ei god oppvarming, spelte kamp på skuleplassen i Haddal, og vi sykla heim etterpå. Ei god treningsøkt, spør du meg. Søndagen etter var det haddalgutane som sykla til vår sin skuleplass, og så spelte vi kamp der. Dette var spennande saker å få vere med på. Ein diskuterte laguttak og drøfta korleis ein kunne nytte ut spelarane på beste måte. Kven var flinke å score, kven hadde god kondisjon, kven la gode pasningar og kven var god i forsvar eller god til å takle. Tenk å ha ein god keeper, det betydde mykje.

Om du ville kome på dette laget, måtte du gjere deg fortent til det, og det var eit mål å kome med på laget i så ung alder som råd. Dei eldre fortalde kva vi skulle gjere, og vi var lydige til tusen.

I 1950 åra var det slik at bøndene måtte til storoksen på Legane om ei av kyrne blesma og ville ha okse. Som gutungar var det spennande å sjå på denne seansen, noko som vi lurte oss til både tidt og ofte. Per Hatlemark leidde kyrne sine frå Kvalneset om dei blesma, og då måtte han forbi skuleplassen. Her var det ofte fotballkamp når Per kom forbi, og då batt han kua og såg på gutane som sparka. Han hadde greie på fotball, og tilrådde dei gutane som han såg var flinke, til å fare på trening med Hødd. Slik var han ein skikkeleg talentspeidar og har æra av at mange av gutane på Sundgot og i Hasund tok til med organisert fotball. Per var også oppmann for aldersbestemte lag, og det eg hugsar best, var at han hadde med vaflar på utekampane. Dette sette vi pris på. Hallbjørn og Kjetil Hasund hadde sin eigen løevegg som dei brukte til å slå ballen mot, og fekk der same treninga som vi fekk mot murveggen på skuleplassen. På veg til Ulsteinvik såg Per Hatlemark Hasundbrørne som trena. Han såg at dei hadde talent og sa dei måtte begynne på Hødd.

Eg har lese litt fotball-litteratur av ein Karl Heinz Heddergodt som fortel at dei fleste landslagsspelarane i Tyskland i 50-åra kom frå landsbygda. Der hadde dei område å boltre seg på, og det var ikkje konkurranse om talenta med andre idrettsøvingar

Slik sett var skuleplassane ei slik løkke, og var nok ein viktig faktor for å utvikle spelarar. Der det var løkker eller plassar i nærmiljøet som høvde for fotball, så vart det også utvikla gode spelarar. I dag har nok ballbingane overteke denne funksjonen, og eg meiner ballbingane er nyttige for å få fram spelarar. Eg har ikkje tru på at organiserte treningar er det som utviklar unge mest til å bli gode, men den innsatsen dei legg att i leikprega fotball på skuleplassar og på løkker eller ballbingar i fritida. Det er den indre driven som er det viktigaste.

Haddalbygda hadde i dette same tidsrommet også mange spelarar som gjorde karriere i Hødd. Eg kan nemne Eivind, Arnt og Kjetil Ertesvåg, Ove og Jon Ringstad og mange fleire. Grunnane var nok dei same der inne som i den skulekrinsen som vi kom ifrå.

Litt om nokre av dei gamle høddspelarane frå Hasund og Sundgot:

Kort omtale av nokre høddspelarar frå Hasund krins.

Jostein Hasund (f.1937 – d.2008) 181 kampar for Hødd. Jostein var 5 år eldre enn eg, og var av dei vi såg opp til og som var ein av dei uformelle leiarane våre. Han var aktiv både sommar og vinter, og i lag med Arne Hasund arrangerte dei konkurransar i utfor, langrenn og turar på ski om vinteren. Jostein spelte back på Hødd, og var ein kontant kar med godt humør og sklitaklingar på grus. Etter kvar kamp blødde han frå skrubbsår på kne og «skinke», men han var like blid og hadde eit slagord eg hugsar: ”irren hund får rive skinn”. Han grodde saman mellom kampane og var klar til nye skrubbsår. Ein kjernekar som diverre er død no.

Hallbjørn Hasund (f.1939 – d.1994). 458 kampar for Hødd av desse 74 i Tippeligaen. Hallbjørn, var jernmannen på Hødd si midtbane med stort arbeidsområde og enorm innsats. Han hadde ein enorm vinnarvilje og var som ein tornado på bana. Då var han ikkje god å kome ut for verken for med- eller motspelarar. Utanom fotballbana var han som eit lam, men under kampane som ein rasande tiger. Han brukte å varsku lagkameratane: Eg ber på førehand om orsaking for alt eg kjem til å seie til dokke under kampen. Hallbjørn spelte også på Sunnmøre kretslag og var av dei beste spelarane der.

Kjetil Hasund (f.1942) 646 kampar for Hødd, av desse 93 i Tippeligaen. Skulekamerat og seinare fotballkamerat. Vi voks opp i lag, sat på same tomannspult dei første åra til desse pultane vart kasserte. Stor karriere på Hødd og også på landslaget med 16 A-landslagskampar og ein målteft av dei sjeldne. Kjetil hadde og har ein hyggeleg og inkluderande veremåte som gav han ei sjeldan stor kontaktflate. Skaut som ein hest sparka. «No kjem han igjen», ropte keeperen på Rosenborg når han såg Kjetil gjere seg klar til å skyte. Kjetil trefte oftast der han sikta; treninga på skuleplassen og ikkje minst mot eigen løevegg hadde utvikla denne evna.

Jon Gjerde (f.1942), 325 kampar for Hødd, av desse 73 i Tippeligaen. Budde nær skuleplassen til liks med mange av dei andre som kom til å spele for Hødd. Kjend for sterk vinnarvilje og gode taklingar. Skaut hardt, men trefte sjeldan. «Eg må ha snurpenot om eg skal ta ned pasningane frå Jon». Dette var ein uttale frå Jan Ulfstein. Slutta fordi fotballen tok for mykje tid etter at han hadde stifta familie. Var kaptein på Hødd ein sesong. Hugsar godt eit par sesongar der Hallbjørn og eg (Jon) fekk Åge Hareide som makker på midtbana. Hallbjørn sende Åge i veg i alle retningar, og Åge var lydig sjølv om han også fekk mykje kjeft av dei som var eldre. Men han var god og ein spesielt god hovudspelar. Jon har vore trenar for lag i lågare divisjonar minst 10 år etter at han slutta på Hødd.

Martin Roald (f.1948), 251 kampar for Hødd, av desse 67 i tippeligaen. Roleg og avbalansert med godt overblikk. Stødig som banken. God hovudspelar og god til å lese spelet. Har spelt midtstoppar på ungdomslandslaget og fekk gode kritikkar. Utropt som komande A-landslagsspelar. Martin valde å slutte medan han var på topp. Arbeid og familie kalla. Ein kunne ikkje leve av å spele fotball den gongen.

Kåre Våge (f.1948), 102 kampar for Hødd, av desse 17 i tippeligaen. Kåre var eit idrettstalent med gode resultat i friidrett. Han var rask, men teknisk hadde han for få timar på skuleplassen. Dette kom nok av at han budde nokre kilometer frå skulen og måtte sykle for å bli med på leik og fotball på skuleplassen. Han spelte for det meste ving eller spiss.

Inge Gjerde (f.1949), 297 kampar for Hødd, av desse 33 i Tippeligaen. Inge var ein god midtbanespelar, men var uheldig med skader og beinbrot. Han kom inn som innbytar mot Pors i ein kamp vi vann 6–0. I denne kampen hadde han to scoringar, begge susarar frå 16 meter streken som gjekk rett i vinkelen. Trenar for juniorlaget til Hødd etter at han la opp.

Otto Sundgot (f.1951), 668 kampar for Hødd, av desse 73 i Tippeligaen. Otto budde også nær skuleplassen og brukte masse tid der. Veldig god spelar og den som har mest kampar for Hødd. Han også er fødd og oppvaksen på Sundgot. Var ein god hovudspelar og hadde gode avslutningar. Han var kaptein på Hødd i 1981 og han har også vore trenar for Hødd. Spelte for Viking ei periode og vart seriemeister for dette laget i 1975.

Roar Breivik (f.1954), 195 kampar for Hødd. God midtbanespelar. Gjekk til Moss i 1978 og har seriesølv og cupfinale for Moss. Har vore trenar for Hødd, og har no ein lang trenarkarriere bak seg. Broren Gunnar Breivik har 141 kampar for Hødd og fekk kampar på juniorlandslaget. Men han var for ung til å ta med her.

Audun Wingsternes (fødd 1955), 421 kampar for Hødd. Audun var nabo til skuleplassen og vaks så å seie opp på denne plassen. Han var veldig rask og hadde godt overblikk. Ein av Hødd sine best spelarar etter mi vurdering.