Vinterhalvåret 1848/49 vart så kyrkje innreidd til sitt bruk.

Vik kyrkjegard i Ulsteinvik sentrum har svært mange støypejarnkors. Mange med fine mønster og symbolikk og i god stand.

– Skikken med støypejarnkors kom til Noreg i etterkant av Napoleonskrigane tidleg på 1800-talet, kunne Trudi Henrydotter Eikrem fortelle under den kulturhistoriske vandringa 29. mai. Trudi er førstelektor ved Høgskulen i Volda og sit i styret for Ulstein historielag.

Allerede før jeg var ferdig på lærerskolen hadde jeg søkt og fått tilbud om å vikariere ved denne skolen mens en av de faste lærerne, Johan Kleiven, hadde studiepermisjon for videreutdanning. Vikarperioden var ett år, fra høsten 1963 til våren 1964.

Denne skolen var et tilbud til videre skolegang etter folkeskolen (som da var 7 år!) for elever fra mange kommuner på Søre Sunnmøre. Elevene bodde så på hybel hos innbyggerne i kommunen mandag til og med lørdag, mens de dro hjem til sine foreldre etter skoleslutt lørdag, og så tilbake enten søndag eller til skolestart mandag – avhengig av hvordan det passet med bussrutene.

Murmeister og grunder

Då Vilhelm Ringstad døydde i februar 1989, var eit langt og strevsamt liv over, og murskeia vart lagt bort for godt.

Det er 30 år sidan no: Ut av det aktive og kreative KFUM/K-miljøet i Ulsteinvik vaks det på 1980-talet fram ein gjeng ungdommar med uvanleg entusiasme, pågangsmot og evne til å tenkje stort. Dei hadde trua si i botnen, brann for song og musikk og gjekk gjerne i forbøn for konsertprosjekt som meir sindige folk i lokalmiljøet såg på som hasardiøse.

Idar Ulstein personleg var imot salet til det britiske konsernet. Han ønskte å halde verft og utstyrsproduksjon samla, men han var minoritetsaksjonær og vart nedstemt. Lojalt sette han seg likevel til forhandlingsbordet for å skaffe ein best mogleg avtale med det britiske selskapet, og når Vickers ikkje var interessert i å drive verftet vidare, satsa han som 65-åring saman med borna og nokre aksjonærar frå andre familiegreiner på å berge verftet og bygge opp ei levedyktig bedrift på nytt (sjå Harald Kjølås, Norsk biografisk leksikon).

I utgåva 16. mai melde Vikebladet at den 30 fots motorbåten til Tomas Nykrem var stolen. I avisa veka etter fekk lesarane vite at fire karar frå Hareid hadde teke båten. Dei hadde tenkt seg nordover for å kjempe vidare der. Tyskarane hadde enno ikkje kontroll over Nord-Noreg. Men det skulle vise seg at dei var seint ute. I nord var det kaos, og fienden var i ferd med å feste grepet. Etter nokre dramatiske døgn enda karane på Shetland med ein annan båt. Skuta til Nykrem kom etter kvart til rette; Snæingen vart sentral under krigen; ho vart seinare mellom anna brukt til våpentransport.

På byrjinga av 1800-talet kom posten sjøvegen frå Borgund til Brandal. Hjå futen Landmark vart posten sortert og rodd til Hareid. Postbodet gjekk eller reid frå Hareid til Skeide på ein veg som knappast kunne kallast ein gang- eller rideveg. Frå Skeide gjekk posten vidare til prost Buschmann i Dimnasund, eller frå 1815 via sorenskrivar Staboe på Håkonsholmen. Sørgåande post gjekk sjøvegen frå Osnes til Ekset i Volda.

Mange har tenkt på at det var leitt staden som så mange minne knyter seg til frå Ulstein si historie, skulle liggje gløymd og vansteld. Bondekvinnelaget og Ulstein Rotaryklubb har gjort ein del og vil gjere meir. Utgravingane i 1974 er ein lekk i dette tiltaket.

Kyrkjerekneskapande fortel mykje forvitneleg. Ein gong skifte dei ut ein mønsås over koret på 11 alner. Om ikkej anna gjev det ei opplysning om kor langt koret var.

I området ved Hasundstraumen, både på Hasund og på Dimnøya, har der vore buplassar frå langt tilbake i tid. Dette kan vi mellom anna sjå av alle gravhaugane. I dette området hadde Hasundkarane storbåtnaust. I Storevika var der ei god styd. Eit berg ved denne styda vart kalla Åburen. Dette området er fylt att med stein i dag.

Det var mogleg!

Vi som er gamle kjem igjen og igjen attende til dei voldsomme endringane som har skjedd i levekåra våre dei siste seksti, sytti åra. Og neppe på noko område er forandringane så store som når det gjeld å reise.

Mine første barndomsminne, og nokre glimt frå då Noreg var hærteke av tyskarane. Eg er fødd 19. juni 1940, så Noreg var alt under tysk kontroll då eg vart fødd. Eg vil tru at min minnehorisont er frå ca. 3 års-alderen og til eg var 5 år, altså frå 1943 til 1945. Sjølvopplevde minne frå krig set seg gjerne fast i eit barnesinn, som om det var i går.

Medan livet paa sjø og land, i hus og paa mark, i klædebunad og matstell, hev vorte umlagt og endra, so hev ogso aandslivet i mangt og mykje vorte onnorleis no enn daa vaare besteforeldre og oldeforeldre livde. Det som no set mest merke paa og styrer aandslivet ute millom folk, er vel helst den skule og den lesnad folk hev. Ser me attende til tidi kring 1800 og utyver til 1860, so finn me, at ute paa landsbygdi var dei ikkje langt framme, anten med skule eller lesnad.

Denne artikkelen er eit utdrag av årsrapporten for Ulstein kommune som sekretær Asbjørn Waage skreiv i 1961, datert 6. juni. Rapporten tok for seg liv og levnad for kommunen og femna alt frå administrasjon til finans. Vi har gjort eit utval. I 1960 er Eiksund krins ikkje ein del av Ulstein kommune – det blei dei først i 1964.

Aase Rise Ringstad dreiv blomsterbutikk og starta gravferdsbyrå i Ulstein. Ho var såleis med på å gjere kommunesenteret til ein meir komplett stad å bu.

Dei som har budd i Ulstein i nokre tiår kan ikkje ha unngått å ha lagt merke til Åshild Sivertsen i Ulsteinvik, ei lettbeint dame anten på sykkel, eller trippande på sin særeigne måte fram og tilbake mellom bustaden sin på Sauneset og sentrum i Ulsteinvik. Før ho sjølv vart pensjonist, brukte ho oftast sykkel med korg for å frakte varene sine frå lageret i sitt eige hus på Saunes til butikken i sentrum av Ulsteinvik.

Aslaug Aarkvisla (f. Saunes) peiker på ansikt etter ansikt på biletet av Heimestyrkane oppstilt utanfor folkeskulen i Ulstein i 1945. Ho kjenner igjen dei fleste og seier namna deira, sjølv om ansikta er uklare på det gamle fotoet. No er alle på biletet borte. Aslaug er ein av få som hugsar innsatsen til Heimefronten i Ulstein. Sjølv hadde ho 8 brør. Dei fire eldste var med og kjempa i krigen.