Trekantsaka avgjerande for utviklinga i Ulsteinvik

Det er vanskeleg å avgjere kva investeringane til slutt har kosta Ulstein kommune. Med oppgradering av veg og ombygging på Reiten nærmar vi oss fort 100 millionar kroner. Men til gjengjeld har innbyggjarane fått mykje igjen. Trekanten har resultert i ein flott folkehøgskule i Varleite, nytt hotell og kulturhus ved Saunesosen og eit fint bygg for kommunale aktivitetar der gamle Sunnmøre Folkehøgskule låg på Reiten i Ulsteinvik. Det nye «levekårshuset» rommar Ulstein helsestasjon, Ulstein kompetansesenter, kulturskulen og base for Ulstein Eigedomsselskap KS. Eigedomsselskapet kom til å spele ei avgjerande rolle i realiseringa av Trekantsaka. Denne selskapskonstruksjonen gjorde finansieringa «etande» for eit politisk fleirtal då kommunestyret gjorde sitt første avgjerande vedtak 23. oktober 2003.

Anlegget på Reiten har kosta kommunen ein stad rundt 76–80 millionar kroner. Då har vi teke med kjøpet av eigedommen på vel 25 millionar kroner. Sjølve ombygginga av eigedommen enda på 54 millionar. Kommunen sitt innskot i selskapet Ulstein kultur- og konferansesenter AS, som stod for finansieringa av kulturhuset Sjøborg, var i utgangspunktet 12 millionar kroner. På toppen av dette kjem kommunens kostnader i samband med nødvendige vegprosjekt i området. Her er den nye, flotte Sjøgata sjølve krona på verket.

Men vegen fram var ikkje rettlinja og brulagd med gull og glitter. Våren 2005 gjorde tre politikarar eit alvorleg forsøk på å få saka opp til ny vurdering. Den 26. mai får Vivian Roppen (SV), Gry Dimmen (Sp) og Lill-Marit Baade (Frp) heile framsida til Vikebladet – med overskrifta: «Set bremsene på i kulturhussaka». Avisa fortel at dei tre vil prøve å stoppe planane om eit felles hotell- og kulturhus inntil vidare. Med ein underskriftsaksjon ville dei prøve å få saka opp i kommunestyret gjennom det nye instituttet for innbyggjarinitiativ, innført i kommunelova frå 2003. I løpet av kort tid klarte dei å samle rundt 400 underskrifter, og dermed meinte dei at saka måtte opp på nytt i kommunestyret før ferien i 2005. Ein av dei første dagane i juni troppa dei opp på kontoret til ordførar Hannelore Måseide (A) med underskriftslistene og følgjande tre krav:

• Vi krev at tre-i-eitt-saka blir teken opp til ny vurdering i Ulstein kommunestyre.

• Vi krev at relevante kostnader, inndekking – og bruks- og driftsavtale for kulturhusdelen blir gjort offentleg.

• Vi krev at konsekvensane for andre kommunale tenester blir gjort synlege.

• Vi krev at det ikkje blir gjort ytterlegare vedtak i saka, før ho har vore oppe i kommunestyret på nytt.

I mai dette året hadde det vore ein disputt mellom Lill-Marit Baade og Hannelore Måseide. Ordføraren hevda at Baade hadde røpa innhaldet i utkastet til driftsavtale mellom kommunen og Ulstein Hotell: – Å gå ut i media med innhaldet i ei B-sak er ikkje bra i det heile. Men eg ønskjer ikkje å kritisere henne. Eg vel å sjå det som ein glipp frå ein ung og urøynd politikar, uttalte Måseide til Vikebladet. Det fall ikkje i god jord hos Frp-representanten: – Dersom ordføraren trur ho skal skremme meg, tek ho feil. Etter mitt syn prøver Måseide å kneble ein debatt som for innbyggjarane sin del bør vere fullt open.

Baade refste ordføraren for å bruke hersketeknikk på henne, og meinte at ho ikkje hadde nemnt noko anna for pressa enn det som var opplyst i eit notat som vart delt ut på eit ope møte 19. mai. Her vart det opplyst at lag og organisasjonar ikkje ville få høve til å selje mat når dei skulle ha arrangement i den planlagde storsalen ved hotell- og kulturhuset.

Denne avisduellen mellom Måseide og Baade fortel ein del om klimaet i Trekantsaka fram mot den endelege avgjerda i 2005. Argumentasjonen frå dei som var imot, fekk eit skarpare preg etter kvart som tida gjekk. Tilhengarane vart også meir offensive. Forfattaren av denne artikkelen var ansvarleg redaktør i Vikebladet – og meinte då som no at avisa spegla saka godt og breitt. Spalta for lesarinnlegg stod open for alle, og motstandarane slapp like godt fram i redaksjonelle oppslag som tilhengarane. Men samtidig tok redaktøren standpunkt på leiarplass: Meininga til avisa var heilt klart at Trekantsaka var viktig for kommunen – og ville setje ny og nødvendig fart i utviklinga. I slutten av mai 2005 slår avisa til med ein leiar som redaktøren gir overskrifta «Eit politisk stunt». Her set han saka på spissen. Artikkelen startar slik: «Eit politisk stunt trugar med å kollkaste trekantsaka, velte kulturhusplanane, setje Sunnmøre Folkehøgskule i ein håplaus situasjon – og får Ulstein kommune til å stå fram som ein upåliteleg samarbeidspartnar.» Redaktøren kalla innbyggjarinitiativet spenstig og spennande og spurde: «Er det verkeleg mogleg for eit lite mindretal å bruke kommunelova til å forlange omkamp i ei sak som er vedteken med stort fleirtal, som er på oppløpssida mot gjennomføring, som involverer fleire partar, og der store økonomiske interesser står på spel? I så fall vil det måtte få konsekvensar for ein kommunes evne til å delta i liknande samarbeidsprosjekt med private aktørar. Det ville vere noko heilt anna om kommunestyret 16. juni forkasta ein framforhandla avtale – fordi han var for dårleg sett med kommunens auge.»

I dagane fram mot kommunestyremøtet 16. juni, kom fleire aktørar på bana. Rektor Trond Berg ved Sunnmøre Folkehøgskule er først ute. Han slår fast at skulen hans vil få problem dersom hotell- og kulturhusplanane blir vesentleg utsette. Han har satsa på at skulen vil vere på plass i hotellokala i Varleite hausten 2006. Samtidig rykkjer leiar Steinar Sivertsen Kulen i konseptgruppa for hotell- og kulturhuset ut med følgjande varsel: – Ytterlegare forseinkingar set hotell- og kulturhusprosjektet i fare: – Får vi ikkje klarsignal før sommarferien, så kan eg vanskeleg sjå for meg at vi kjem i gang i år. Då byrjar det å bli vanskeleg å realisere prosjektet, slo Kulen fast.

Ikkje mange dagar seinare kjem eit nytt utspel; denne gongen frå litt uventa hald: – Den nye bydelen «Sjøsida» i Ulsteinvik er tufta på hotell- og kulturhusplanane. No åtvarar utbyggjarane mot ei utsetjing.

På dette tidspunktet hadde det vore klart ei tid at samanslutninga Ulstein Utvikling hadde fått hand om området langs Sjøgata frå kommunekaia på Geileneset inn til hotell- og kulturhustomta i Saunesosen. No stod firkløveret Einar Kristensen, Morten Ulstein, Stig Ulstein og Henning Ulstein fram i lokalavisa med detaljar omkring planane sine. Visjonen var at 27.000 kvadratmeter nye bygningar skulle vere med på å gjere Ulsteinvik til ein fascinerande vestlandstettstad. I dag, 10 år etter, ser vi korleis sjøsideprosjektet lyfter seg. Den nye Sjøgata står ferdig, og tettstaden har teke nye sjumilssteg.

Så er det oppvekst- og kultursjef Leif Ringstad sin tur til å la seg intervjue. Han garanterer at det nye kulturhuset, som seinare skulle få namnet Sjøborg, vil gi heile regionen eit lyft. Nedteljinga til kommunestyremøtet 16. juni er i full gang, og i lokalavisa hevar det seg stadig skeptiske røyster. Kommunestyrerepresentant Vivian Roppen (SV) konkluderer slik i eit innlegg: – Eg trur at om tre-i-eitt-prosjektet blir gjennomført slik det er skissert i dag, vil vi få problem med å overtyde innbyggjarane om at det var lurt å bruke 50 millionar for å få verdiar for 20 millionar.

Innlegget stod på trykk same dag som det viktige kommunestyremøtet.

Vi skal bla oss tre år bakover i tid. Den 20. juni 2002 kan Vikebladet endeleg opplyse lesarane om at kommunestyret har vedteke ny reguleringsplan for området Krushammaren – Halseneset. Planen omfattar både ny fylkesveg og utviding av folkehøgskulen på Reiten. SUFH har alt ei god stund hatt planar om å utvide, men kan ikkje starte før arbeidet med den nye fylkesvegen er i gang. Rektor Trond Berg håpar vegarbeidet kjem i gang så snart råd er før sommaren. Dreg det ut, vil også SUFH-prosjektet blir tilsvarande utsett. Eit par dagar før hadde styret i SUFH-bygg ved Sunnmøre Folkehøgskule sagt ja til detaljplanane for utbygging. No håpa rektor Berg å få starte utvidinga på Reiten i januar 2003.

Fire månader seinare kan lokalavisa fortelje at den nye vegtraséen frå Ulsteinvik til Halsesvingen teiknar til å bli fem millionar kroner dyrare enn planlagt. Kostnadssprekken set utbyggingsplanane til folkehøgskulen i fare. Prislappen på vegstubben har no kome opp i 15 millionar, men fylket vil ikkje løyve meir enn fem. Ulstein må klare resten sjølv. Rektor Berg, som trippar etter å stikke spaden i jorda, ber kommunen om ei rask avklaring. Ordførar Jan Berset (H) lovar at kommunestyret skal sjå på saka i møtet sitt 21. november. For SUFH rullar tida raskt. Men samtidig har det skjedd noko i kulissane. Rektor Trond Berg tek ein dag kontakt med redaktøren i Vikebladet for å lufte om ideen hans bør omtalast i avisa. Ikkje så lenge etter blir det klart at avisa har ei toppsak.

– Alt så tidleg som i 2001 gjorde eg meg tankar om å satse på noko heilt anna enn anlegget på Reiten. Då stod utbyggingssaka i stampe, og vi såg etter alternativ, forklarer Berg no i 2015. Då hadde utbygginga av folkehøgskulen vore gjennom dei styrande organa, og dei hadde fått tilsegn om eit betydeleg statleg tilskot. Året etter byrja Berg å få knapt med tid. SUFH låg først i køen hos departementet og hadde fått skriftleg lovnad om støtte: – Det var for stor risiko for oss å vente på vegen. Gode råd var dyre, smiler Berg. I dag sit Sunnmøre Folkehøgskule med eit godt statleg husleigetilskot takka vere den nye ideen han arbeidde med på seinsommaren i 2002. I tillegg pressa SUFH fram fylkesvegen frå Ulsteinvik til Halsesvingen.

Alt i august lufta Trond Berg ideen han hadde fått med enkeltpersonar han kjende og hadde tiltru til, mellom dei Kjersti Kleven: Ville det vere mogleg for SUFH å kjøpe hotellet i Varleite? Oppmuntra som han vart, gjekk han vidare med tankane sine til hotelleigarane og ein mann som Steinar Sivertsen Kulen. Også John Moldskred i konsulentselskapet Lorgen vart spurt om råd.

Desse åra frå 2002 til 2005 var tunge år for den lokale industrien. Det var i ferd med å breie seg ei depressiv stemning over lokalsamfunnet. På den internasjonale scenen hadde Bush invadert Afghanistan i sin kamp mot terror. På nasjonalt plan ymta politikarar og økonomar om den kommande avviklinga av norsk industri. Kapital-guruen Hegnar spådde undergang for norsk verftsindustri. I denne situasjonen er det Ap-politikaren Kjell Rud, kjend som ein dyktig strateg i kulissane, men sjeldan på talarstolen i kommunestyresalen, møter rektor Trond Berg på den sistnemndes kontor til ein prat om laust og fast. Dei to er ikkje heilt samde om tidspunktet for møtet, men truleg var det i slutten av august 2002. Det er ikkje noko merkeleg med at Rud og Berg møtest. Dei har hatt mykje med kvarandre å gjere. Rud driv elektrofirma og utfører stadig arbeid for SUFH.

– Vi prata om laust og fast. Det var jo nedgangstider i Ulsteinvik og mangel på arbeid. Så vi spurde kvarandre: Kvifor ikkje setje i verk noko positivt; kvifor ikkje tenke heilt nytt? Trond snakka om behova til folkehøgskulen, om auditoriet. Vi kom inn på det fine auditoriet ved Ulstein Hotell, fortel Rud – om samtalen då ein luftig ide med eitt datt over leppene: Kva om folkehøgskulen kjøpte hotellet, så kunne hotellet bygge nytt i sentrum, og kommunen overta skulebygningane på Reiten. Dette var ein ide som måtte plantast mellom folk – og modne i uformelle samtalar, gjerne under vignetten «Kvifor ikkje gjere noko nytt?» Slik hugsar Rud samtalen no 13 år seinare.

Førebels var saka ikkje kjend i kommunale fora, men det som hadde vore ein luftig ide, vaks litt etter litt til noko meir handfast. Ulstein Hotell ville vere tent med å ligge i sentrum, folkehøgskulen måtte ha større armslag, og Ulstein ville vekse på eit nytt og tidsmessig kulturhus. Kunne kommunen bruke skulebygningane på Reiten til noko fornuftig? Kva med økonomien i det heile?

– Kjell Rud var den første politikaren eg drøfta idéen med. Men han visste nok ikkje at eg alt då hadde vore i kontakt med hotelleigarane. Vi såg ikkje heile trekantpakken den gongen. Den brukte vi det neste året på å skru saman. Men Kjell Rud visste at det ville vere viktig at politikarane fekk eit eigarskapsforhold til idéen. Der var han med sitt kontaktnett og sin måte å jobbe på – ei viktig fødselshjelp, konkluderer Berg. Då han presenterte grovskissa til ein trekant for ordførar Jan Berset rundt 10. november 2002, hadde Berg altså knadd på ideen saman med både hotelleigarar og andre ei stund.

Den 14. november ryddar Vikebladet framsida. Over eit stort bilde av Trond Berg lyser overskrifta: «Vil kjøpe Ulstein Hotell – og omskape det til folkehøgskule». Til avisa fortel Berg at han tidlegare på hausten hadde teke kontakt med hotelleigarane om ideen, og at dei no så smått hadde byrja å forhandle om saka. Han skulle same kvelden i møte med politikarar i Ulstein. Men han understreka at dei jobba parallelt med planane sine for Reiten. Nybygget der var kostnadsrekna til 28–30 millionar kroner. I den same avisa stadfeste ordførar Jan Berset (H) at han kjende til at det har vore drøftingar mellom leiinga ved folkehøgskulen og eigarane av hotellet.

To dagar seinare er rektoren og ordføraren avbilda i smilande samtale ved grinda til Sunnmøre Folkehøgskule på framsida av Vikebladet: «Vi bør strekkje oss langt», er tittelen. Her kan lesarane konstatere at Berset vil arbeide for at Trond Berg og elevane hans skal kunne ta i bruk hotellbygget i Varleite som skule. Han meiner eit hotell i kombinasjon med kulturhus i sentrum vil styrke posisjonen til Ulsteinvik som regionsenter: – Vi kan få Noregs flottaste folkehøgskule og eit nytt hotell med kulturhus i sentrum. Ideen er glimrande, smilte Berset og la til med profetisk presisjon: – Det er store ting som er i ferd med å skje i ein liten kommune med dårleg økonomi. Eg er veldig entusiastisk. Vi kan no få ein unik sjanse til å utvikle sentrum. Får vi investorane på banen, kan dette bli sentrumsutvikling på høgt nivå.

Vilkåret var at kommunen kunne nytte det gamle folkehøgskuleanlegget i ei eller anna form. Berset såg ikkje bort frå at ein slik bytehandel kunne opne for ein heilt ny debatt om skulestruktur i kommunen. Han peikte også på stader som Røros, Harstad og Molde, der hotell og kulturhus i kombinasjon hadde vist seg vellykka.

Dette var altså midt i november 2002. Den iherdige Trond Berg såg for seg at intensjonsavtalen mellom folkehøgskulen og hotellet måtte vere klar til påske året etter. Det var berre tida og vegen. Han hadde meir enn nokon arbeidd for å drive den nye ideen fram; ikkje minst hadde han arbeidd for å overtyde eigarane av folkehøgskulen om at dette kunne vere eit farbart alternativ. Berg skulle gå ei spennande tid i møte.

I dei uformelle samtalane som følgde vart det tidleg klart at kommunen hadde ei tomt som kunne nyttast, nemleg området i Saunesosen. Der ville det vere mogleg å bygge hotell med kulturhus. Fleire andre plasseringar var lufta, men mykje peikte mot kulturhustomta på ”Sanden”.

Ei god veke seinare kjem ein annan aktør på banen: Fredrik Knutsen (no: Steen) i selskapet Fjerdingen AS fortel at dei har planar om eit hotellprosjekt på Geileneset. No vil han ha eigarane av Ulstein Hotell i tale. Steinar Sivertsen Kulen kjenner ikkje til planane til Fjerdingen, men meiner Geileneset er for lite til eit kombinert hotell og kulturhus.

Det same uttaler industrimannen og investoren Idar Ulstein då Trekantsaka vaknar til liv etter juledvalen. I eit oppslag i lokalavisa 22. februar 2003 heller Ulstein kaldt vatn i årane på dei som hadde sett for seg Geileneset som ny hotelltomt: – Den einaste aktuelle plassen er Saunesosen, slår Ulstein fast og får støtte frå ordføraren. Ulstein meiner dei tre partane i saka må kome til ein konklusjon innan utgangen av april 2003. Geileneset er med dette heilt ute av biletet.

Den 11. mars får publikum melding om at ein ny etappe i saka er lagt tilbake. Styret for SUFH og styret i eigedomsselskapet KS Ulstein Hotel Varleite er samde om ein intensjonsavtale som i grove trekk går ut på at folkehøgskulen skal kjøpe hotellbygningen i Varleite, og at hotellet skal bygge nytt i Ulsteinvik sentrum. Lokalavisa opplyste at planane same kveld skulle presenterast for Ulstein formannskap i eit ekstramøte. Politikarane kunne dermed kome til å bli jokeren i opplegget. Steinar Sivertsen Kulen fortel til avisa at hotelleigarane i tillegg til å byggje nytt hotell også er villige til å investere i kulturhuset. Men han gjer det klart at opplegget ikkje let seg gjennomføre utan at kommunen er med på å danne triangel. Ordførar Berset slår fast at kommunen ikkje kan kjøpe bygningane på Reiten utan at dei har bruk for anlegget, men han legg til at han ikkje med sin beste vilje kan forstå at det skal bli noko problem med å drive skule der. Som vi hugsar, hadde Berset tidlegare ymta om at ein kommunal Reiten kunne endre skulestrukturen i kommunen.

Under formannskapsmøtet denne kvelden fekk politikarane presentert planen. Dersom dei tre partane vart samde innan utgangen av mai 2003, kunne det nye hotellet stå ferdig våren 2005, resonnerte lokalavisa, som la til: – Det springande punktet er om politikarane vågar satsinga.

Men semje innan mai skulle vise seg å vere for optimistisk. Den kommunale kverna mel sjeldan så raskt. Men no kunne diskusjonen, den offentlege debatten, starte for alvor. Knapt sju månader seinare står verkeleg saka og «bikkar». Då var det mange i lokalsamfunnet som trudde det var kroken på døra.

Men då saka kom til kommunestyret 27. mars, var det meste fryd og gaman. Ikkje ein einaste representant gjekk imot då politikarane skulle avgjere om dei skulle ta saka vidare til fase 2, som innebar ei avklaring mellom dei tre partane: – Ein unik sjanse til å skape noko nytt og positivt i sentrum, var gjennomgangsmelodien. Likevel var der nokre som varsla at dei ikkje kjende seg sikre på at dei ville henge med til den tredje og avgjerande fasen. Dei som målbar dette sterkast, var Knut Erik Engh (Frp) og Karen Randi Festøy (SV). Det var stille før stormen. I referatet sitt gir Vikebladet følgjande vurdering av innsatsen til Tor Meinseth (H), som var førstemann på talarstolen denne torsdagskvelden: «..det må vere rett å påstå at det er heller sjeldan at det blir målbore ein slik lidenskap for ei sak som det Meinseth gjorde»: – Dette er den viktigaste saka på mange, mange år. Fleirfaldige arbeidsplassar er i ferd med å gå tapt, og vil aldri kome tilbake. No er det viktig å spele korta rett, ikkje vere korttenkte, åtvara han.

Meinseth utdjupar synspunkta sine i eit innlegg i lokalavisa halvannan månad seinare. I same avis skriv den tidlegare forretningskvinna Åshild Sivertsen og ber kommunen få opp farten i behandlinga av saka, positiv som ho er. Ikkje mange dagane seinare kjem tal som viser at Ulstein toppar handelsstatistikken i Møre og Romsdal når det gjeld handel pr. innbyggjar. Så – i starten på juni – kan innbyggjarane lese om spennande forhandlingar mellom partane i trekantsaka. Ordførar Jan Berset opplyser til lokalavisa at skulesektoren i kommunen ikkje har vore særleg positive til ideen om å kople Reiten opp mot skulestrukturen, altså bruke folkehøgskuleanlegget til undervisning i grunnskulen. Dermed går det i retning av at kommunen må finne ein annan grunn til å kjøpe Reiten-bygningane. Samtidig kjem Berset med ein tanke som skulle bli sentral på oppløpssida hausten 2003: – Kommunen har dårleg råd, og ei løysing kan vere å selje andre kommunale eigedommar, for å delfinansiere kjøpet på Reiten, seier han.

Mot slutten av den andre veka i juni 2003 har kommunen og dei to andre partane blitt samde om eit utkast til intensjonsavtale som kan leggast fram for formannskap og kommunestyre. Her står det mellom anna at folkehøgskulen skal kjøpe dagens hotell for 68 millionar kroner, kommunen kjøper SUFH-anlegget på Reiten for 28 millionar, og hotellet byggjer nytt hotell med sjøtilknyting og kulturhusfunksjonar på Sanden i Ulsteinvik. Det er ein føresetnad at kommunen deltek i kulturhusdelen. Ifølgje utkastet dreier det seg om ei kommunal investering på 13,5 millionar i tillegg til å garantere for eit lån på åtte millionar kroner. Det er førebels ikkje klart korleis kommunen skal nytte Reiten. Det er heller ikkje avklart om kommunen også skal delta i drifta av kulturhusdelen ved hotellet. Men det blir ymta om at kommunen kan spare inn nærare 20 millionar på å flytte kommunale kontor og institusjonar til Reiten.

Tysdag 17. juni skal saka opp i formannskapet. Den dagen får Frp-representanten Knut Erik Engh hovudoppslaget i Vikebladet. Han har alt bestemt seg for å seie nei til trekantavtalen. Han kan ikkje gå med på at Ulstein kommune skal inn med 13 millionar kroner til kulturhusdelen. Til denne tid har Frp i utgangspunktet vore positive til trekantsamarbeidet, men har samtidig signalisert at dei ikkje kan gå vidare dersom prislappen blir for høg for kommunen. Det har han no blitt, meiner Engh, som legg til: – 28 millionar kroner for SUFH er i utgangspunktet ein overpris. Vi har vore villige til å vere med på den summen for å få kabalen til å gå opp. Men når kommunen i tillegg skal betale 13 millionar kroner i det planlagde kulturhuset, og dessutan garantere for eit lån på åtte millionar, då er det på høg tid å seie stopp. For på toppen kjem renovering av bygga på Reiten. Totalt vil prislappen kome opp i over 40 millionar, og då overdriv vi ikkje i det heile. På dette siste punktet fekk Engh aldeles rett. Summen for rehabiliteringa vart lang høgare.

Engh meiner investorgruppa ikkje har forstått kor alvorleg den økonomiske situasjonen i kommunen er. Han peiker på at Ulstein er inne i ein tøff spareprosess og kan ikkje akseptere at kommunen må skjere inn til beinet på mange tenester. Politikarane har drøfta både å stenge sjukeheimsavdelingar og leggje ned barnehagar. Frp kan ikkje gå med på at eit hotell og kulturhus skal gå utover tenestetilbodet. Engh trur heller ikkje innbyggjarane vil akseptere nedlegging av skular og utsetjing av naudsynte skulebygg på grunn av trekantsaka. At kommunen skal kunne spare inn 19–20 millionar på å flytte aktivitetar til Reiten, karakteriserer Engh som ein luftig påstand.

I referatet sitt frå formannskapsmøtet bruker Sunnmørsposten tittelen «Trekantdrama i Ulsteinvik», medan Vikebladet skriv at «Trekantsaka snublar vidare». Det synest som prosessen no er inne i ein tung fase, og at utfallet med eitt har blitt meir usikkert. Det tok fire timar før det kom ei tilråding på bordet som formannskapet kunne stemme over. Det var tydeleg for alle at dette no hadde blitt ei vanskeleg sak for dei folkevalde. Tidleg i møtet tok rådmann Hans Jakob Sandanger til orde for å bruke meir tid på saka. Han ville undersøke kor mykje pengar kommunen måtte bruke for å pusse opp bygningane som husa folkehøgskulen. Sandanger var ikkje særleg optimist på vegner av kommunen: – Mykje talar for at dette kan bli dårleg butikk for oss. Hadde det vore opp til meg å gi ei tilråding i dag, så hadde eg sagt nei, sa han. Nettopp derfor ville han bruke meir tid på saka; første januar 2004 kunne vere eit høveleg tidspunkt, meinte han.

Medan rektor Trond Berg åtvara mot ei slik utsetjing, uttrykte Steinar Sivertsen Kulen frustrasjon over innvendingane: – Det overraskar meg at dette kjem fram no. Eg må berre spørje, kvar i all verda er vi? I ein pause i tingingane forklarte ordførar Berset situasjonen til Sunnmørsposten: – Det er ein heilt annan måte å jobbe på i det private næringslivet. I det kommunale systemet går det ikkje alltid like raskt å ta ei avgjerd.

Det enda med ein delvis siger til rådmannen. Partane skulle kvar for seg rekne nærare over kostnadene sine, og 16. oktober vart sett som ny frist. Innan den tid måtte kommunen ha klar ein analyse av kostnader knytt til bruk og oppussing av anlegget på Reiten. I vedtaket frå formannskapet vart det også lagt inn eit punkt som slo fast at kommunen ikkje skulle vere involvert økonomisk i kulturhusdrifta. Samtidig opna intensjonsavtalen for at fleire private aktørar kunne vere med på finansieringa av kulturhuset, og såleis lette byrda for kommunen.

No skaut debatten i lokalavisa fart. Tor Meinseth gir i eit intervju uttrykk for at Trekantsaka er den viktigaste saka på 50 år. Trond Berg stiller spørsmålet: Kva annan kommune kan stå med eit nytt, nesten gjeldfritt kulturhus? Eli Skaatun (V) uttalte at ho meinte Ulstein hadde nok kulturhus som det var. Ho ville gjerne vere med på trekantsamarbeidet, men ikkje for ein kvar pris. Ho kunne vere med på å kjøpe Reiten for 28 millionar, men noko nytt kulturlokale ville ho ikkje gå for. Skaatun hadde tru på at kommunen skulle kunne bruke Reiten til noko positivt, gjerne ein «levekårsetat», der oppvekst, barnevern, helse- og sosial og PPT kunne samlast under eitt tak.

Då intensjonsavtalen kom til kommunestyret 26. juni, svarte ei delt forsamling ja til å gå vidare. Heile 10 av dei 25 stemte imot. Den mest klare på neisida var Knut Erik Engh: – Det overraskar meg at oppegåande politikarar svelgjer dette forslaget rått. (..) Dette er eit døme på at politikarane er meir interesserte i å skaffe seg eit monument for ettertida, enn å skaffe innbyggjarane eit godt tenestetilbod, hevda Engh ifølgje Sunnmørsposten.

Eit par dagar seinare lyfte veteranen Per Dimmen i Ulstein eldreråd peikefingeren. Han meinte saka minte om ein valkampframstøyt og kunne ikkje forstå at ho hadde slik hast. Dimmen stilte spørsmål om det i det heile var lovleg for det sitjande kommunestyret å gjere eit vedtak rett etter 16. oktober, den fristen kommunen hadde sett for å avgjere saka. I mellomtida skulle der vere kommuneval.

Før aktørane tek sommarferie intervjuar Vikebladet dagleg leiar Terje Høybakk i Ulstein Eigedomsselskap KF. Han fortel at dei no vil arbeide ut frå tidlegare tankar om å samle «levekårsfaga» i SUFH-bygget, til dømes helsestasjon, kompetansesenter, dagsenter, PPT, oppvekst- og kulturetat, barnevern, veterinær og eigedomsselskapet sjølv. – Ingen ting er avgjort, og vi vil også vurdere andre fagområde, sa Høybakk.

I august kjem valkampen så smått i gang. I eit større intervju fortel ordførarkandidat Hannelore Måseide frå Arbeidarpartiet om sine visjonar for den kommande perioden. På spørsmål om kva lokalpolitiske saker ho brenn for, kjem ho mellom anna inn på Trekantsaka: – Å samle levekårsetatane vil vere ein føremon for kommunen både fagleg og organisatorisk. I tillegg vil SUFH, som er ein tradisjonsberar i lokalmiljøet, få ei plassering nær eksisterande idrettsanlegg og skulemiljø. Folkehøgskulen vil kunne vere med på å trekkje folk til kommunen. I tillegg vil vi få eit betre tilpassa hotell i sentrum, som innbyggjarane kanskje vil nytte meir. I kombinasjon med kulturhus meiner eg kommunen vil kunne tene på dette samarbeidet. Den «som intet våger, intet vinner», og den som står stille, kjem ingen veg, konkluderer Måseide.

Ordførarkandidaten til KrF, Olav Sæter, var skeptisk til det politiske løpet som det sitjande kommunestyret hadde lagt i Trekantsaka. Det kjem tydeleg fram i eit intervju med lokalavisa 4. september 2003: – Investeringane i Trekantsaka vil binde Ulstein kommune i så mange år framover, at det er uklokt å gjere vedtaket i det gamle kommunestyret. Det er det nye kommunestyret som trekkjer opp den økonomiske politikken dei neste fire åra, konstaterte Sæter, som ikkje var medlem i kommunestyret den perioden som nærma seg slutten. No frykta han at Trekantsaka vart ei ikkje-sak i valkampen. Planen var å legge saka fram for det sitjande kommunestyret i eit ekstraordinært møte i oktober, altså etter valet, men før det nye kommunestyret var konstituert. Dette meinte Sæter var uklokt.

I eit intervju ei veke seinare avviste Olav Sæter at han hadde teke standpunkt mot trekantsamarbeidet. Poenget hans var at saka måtte få ei skikkeleg handsaming. No meinte han prosjektet var altfor lite avklara. Samtidig var han redd for at Ulstein kommune skulle drage på seg endå ein nedtur og viste til underskota og nedskjeringane dei to siste åra: – Gaper vi for høgt, misser vi evna til å løyse vitale oppgåver på ein god måte, avslutta han.

Ordførar Jan Berset var sterkt usamd med Sæter. Han meinte det var gode grunnar til å handsame saka i det gamle kommunestyret. Faren for at heile prosjektet ville forlise, var ein av dei. Ein annan grunn var at det var det sitjande kommunestyret som sette trekant-prosessen i gang. Berset viste til at SUFH hadde press på seg med omsyn til den statlege delen av finansieringa. Han var redd for at heile finansieringa skulle ryke om dei no klussa med framdrifta.

Det nærmar seg innspurten i kommunevalkampen, og Trekantsaka blir no diskutert i avisspaltene som aldri før. Veteranen Per Dimmen er igjen på bana og åtvarar: – Det er eit spørsmål om ikkje rådmannen kan bli stilt til ansvar, om han legg fram ei tilråding som køyrer kommuneøkonomien på grunn. Dimmen synest det er meiningslaust å køyre fram ei så stor sak utan at politikarar og administrasjon har oversikt over konsekvensane: – For meg er det sjølvsagt at det sitjande kommunestyret ikkje bør ha noko meir med denne saka å gjere. Saka bør utsetjast, slik at dei nyvalde politikarane kan sjå henne i samanheng med økonomiplanen, konkluderte Dimmen.

I avisa 9. september slo Hannelore Måseide tilbake mot motstandarane. Ho var forundra over at dei som avviste trekantsamarbeidet ikkje hadde teke inn over seg den alvorlege situasjonen i arbeidslivet i Ulstein: – Kommunen bør sende dette positive signalet til potensielle investorar: også kommunen er villig til å satse, sa ho.

Ei av dei som er ute med lesarinnlegg i Vikebladet rett før valet, er Turid Mette Dimmen. Ho konkludere slik: «For mange innbyggjarar handlar det ikkje om å vere for eller imot Trekantsaka, slik mange lokalpolitikarar vil ha det til, men kva det vil koste oss å vere busette i Ulstein kommune. Då tenkjer eg ikkje berre økonomisk, men også på nivået på dei tenestene kommunen tilbyr den enkelte …»

I avisa torsdag 11. september, fem dagar før valet, skriv Karen-Randi Festøy og Johan Botnen (d. 2006) på vegner av SV, som var tidleg ute med å seie nei til trekantsamarbeidet: «I den økonomiske situasjonen Ulstein kommune er i, bør vi heller (…) satse på dei kulturhusa vi har.»

I same avis frykta leiar for eldrerådet i Ulstein, Asbjørn Flø (Sp), at saksutgreiinga skulle kome så seint på bordet at eldrerådet ikkje fekk høve til å uttale seg. Samtidig er han redd for dei økonomiske konsekvensane av trekanten: – Vi er i ferd med å flytte inn i ny sjukeheim og nye eldrebustader. Det vil krevje fleire tilsette. Skal sjukeheimen fungere, må vi ha eit innhald i huset, mellom anna både fysioterapeut og ergoterapeut, sa Flø.

Så går innbyggjarane til val. Det skjer måndag 15. september. Resultatet blir at Ulstein får ei kvinne som ordførar for første gong. Hannelore Måseide (A) tek steget opp etter fire år som varaordførar. Olav Sæter (KrF) blir varaordførar, medan Høgre blir isolert. Ap blir største parti med seks representantar i kommunestyret, Høgre får fem, KrF fire, Frp fire, Venstre, SV og Sp to kvar. Men alt dette får ingen påverknad på den vidare gangen i Trekantsaka denne hausten. Det er det gamle formannskapet og kommunestyret som skal behandle saka i oktober.

Laurdag 27. september får innbyggjarane vite gjennom avisa at rehabiliteringa av folkehøgskulen blir dyrare enn rekna med: 26 millionar kroner har kommunen no funne ut at det blir. Som vi veit i dag, vart ombygginga kring dobbelt så dyr til slutt. Men no rett før saka skal til formannskap og kommunestyre, registrer vi ein viss motvind for trekantentusiastane. Det skulle snart bli tøffare.

Men i Vikebladet skriv redaktøren igjen om saka på leiarplass og konkluderer: «Det er ikkje uviktig korleis ein kommune møter privat initiativ. Ei undersøking som NHO har gjennomført, konkluderer med at kommunar med positive haldningar til lokalt næringsliv har større vekst enn kommunar med negative. Kommunar utan vekstbedrifter har delvis skulda sjølve fordi haldningane til private bedrifter er negative.»

Onsdag 8. oktober 2003 kallar rådmann Hans Jakob Sandanger inn til pressekonferanse for å legge fram konklusjonen sin. Dagen etter får lesarane det til morgonkaffien: «Let igjen døra for trekantprosjektet» er overskrifta på framsida av lokalavisa, som har illustrert oppslaget med ein alvorleg rådmann i ferd med å late att kontordøra si: – Prosjektet er godt, seier Sandanger til avisa, men ikkje mogleg for kommunen økonomisk. Han forklarer at økonomiplanen frå før ligg an til eit underskot på 11,6 millionar kroner det komande året. Då er ikkje trekantinvesteringane medrekna. Dei vil kome som ein ekstra årleg kostnad på 3,1 millionar kroner. Dermed hadde politikarane fått tala på bordet. Formannskapet skulle handsama trekantsaka 16. oktober, kommunestyret 23. oktober.

Den første offentlege reaksjonen på rådmannens trekant-nei, kjem – ikkje uventa – frå høgrerepresentanten Tor Meinseth. I eit lengre intervju i lokalavisa 11. oktober slår han fast at ingen må sjå seg blinde på trekanttala: – Tala fortel om «nuet», men ikkje om alt vi oppnår i sentrum av Ulsteinvik ved å vere med på trekantsamarbeidet.

Meinseth meiner det er viktig å vere optimist for å skape vekst. På spørsmål frå journalisten om han er ein politikar heilt utan økonomisk ansvarskjensle, svarer han eit kontant nei.

Men rådmannens klare nei har gjort inntrykk. Politikarar som før har vore positive, er i ferd med å få kalde føter. Ordførar Jan Berset er mellom desse: – Slik tala no ligg føre, kan ikkje kommunen gå inn for prosjektet, konkluderer han i samtale med Sunnmørsposten. Lidbjørn Vattøy, gruppeleiar i KrF, signaliserer at han vil slutte seg til rådet frå Hans Jakob Sandanger. Medan formannskapsmedlemmene Jan Helseth (H) og Hannelore Måseide svarer at dei vil setje seg nærare inn i tala før dei går ut med standpunktet sitt. Det ser mørkt ut for optimistane. Men det skjer ting både på bakromma og i dagslyset desse avgjerande dagane før formannskapsmøtet torsdag 16. oktober 2003.

Ein av dei som kjenner si besøkstid, er Steinar Sivertsen Kulen, styreleiar i Ulstein Hotell. Han tek kontakt med redaktøren i Vikebladet og fortel at han har ei sak han gjerne vil ut med. Tysdag 14. oktober har avisa rydda framsida til utspelet frå Kulen. Avisa har fotografert han på hotelltomta i Saunesosen, og no fortel Kulen at hotellet har som mål å skape eit senter for kultur og læring i Ulsteinvik sentrum – og ha bygget klart til opninga av Eiksundsambandet: – Det kan bli lenge til vi får ein slik sjanse igjen om vi ikkje grip han no, insisterer Kulen. Styreleiaren i KS Ulstein Hotell Varleite AS & Co gir avislesarane eit innblikk inn i dei visjonane hotellet har med omsyn til å etablere seg i sentrum. Ambisjonen er å skape eit senter for kultur, dokumentasjon og læring: – Prosjektet har tre berande element: Kulturelle aktivitetar, læring, presentasjon og dokumentasjon, seier han og ser for seg dokumentasjon som viser teknologien Ulsteinsamfunnet lever av, og kva som er visjonen for framtida.

Sjølv om vi i ettertid ser at ikkje alt dette har falle på plass, var truleg visjonane til Kulen med på å sette kveik i ein del politikarar som no hadde byrja å halle til neisida. I same avis kunne SUFH-rektor Trond Berg fortelje at trekantløysinga truleg vil gi fire-fem nye arbeidsplassar ved folkehøgskulen.

I dei partipolitiske gruppene er det stor aktivitet før formannskapsmøtet torsdag 16. oktober. Særleg er det dei to store som no søkjer saman for å finne ein veg vidare og skape eit overtydande økonomisk perspektiv på trekanten. I samtale med lokalavisa onsdag ettermiddag stadfestar Jan Helseth (H) at Høgre samarbeider med Arbeidarpartiet om eit forslag: – Vi jobbar med å finne ei løysing utan vesentleg påverknad på det kommunale driftsbudsjettet i den komande økonomiplanperioden, røpa Helseth. Altså ein heilt annan konklusjon enn den rådmannen la fram i avisa veka før. Ein viktig medspelar i arbeidet hadde vore Ulstein Eigedomsselskap KF.

Dette «utviklingspolitiske» samarbeidet mellom H og Ap har vi seinare fleire gonger sett i ulsteinpolitikken. Arbeidarpartiet og Høgre hadde likevel ikkje fleirtal åleine verken i formannskap eller kommunestyre. Eit parti som KrF er på vippen. Her har gruppeleiar Lidbjørn Vattøy no signalisert eit nei på grunnlag av tala frå rådmannen. Dersom andre tal kjem på bordet, er KrF villige til å vurdere saka på nytt. Det skulle kome til å bli ein historisk seanse i formannskapet, og med ein høgrerepresentant i hovudrolla.

Ikkje overraskande har Vikebladet fleire innlegg om saka torsdag 16. oktober 2003, sjølve semifinaledagen for Trekantsaka. Det er likevel ingen fleire nye moment i dei.

Så skjer det store omslaget i formannskapet om ettermiddagen torsdag 16. november. Då lokalavisa kjem med referatet frå møtet, er Sp-representanten Eivind Ulstein (d. 2003) hovudbilete på framsida: «Forbausa over omslaget i trekantsaka», lyder overskrifta. – Dette kjem som jula på kjerringa. Eg er forundra over at administrasjonen ikkje har lagt denne løysinga fram for oss, sa Ulstein, då han fekk sjå tala som kom fram i møtet. Resultatet av møteverksemda og fellesforslaget frå Høgre og Ap skulle kome til å snu stemninga og skape fleirtal for Trekantsaka.

Under møtet la gruppeleiar Jan Helseth i Høgre med assistanse frå dagleg leiar Terje Høybakk i det kommunale føretaket Ulstein Eigedomsselskap KF (UE) – fram ein modell som viste at kommunen kunne greie heile trekanttransaksjonen for under ein million kroner i året frå 2005 til 2010. Modellen baserte seg på at UE tok opp eit lån på 49 millionar kroner. Dette skulle nyttast til å kjøpe SUFH-bygningane på Reiten (25 millionar). Resten skulle gå til rehabilitering og ombygging. Eit lite restlån på annan UE-eigedom var også inkludert i summen. Modellen sette renta til fem prosent og med tilbakebetaling over 20 år. UE skulle så rekne seg redusert husleige frå dei kommunale etatane fram til 2010. Heile leiga skulle setjast lik dei satsane etatane betalte pr. oktober 2003, med ei årleg justering på to prosent prisvekst. Frå 2010 skulle så leiga «marknadstilpassast». Ho ville då gjere eit hopp, men likevel ikkje høgare enn eit tak på 900 kroner pr. kvadratmeter, ifølgje modellen. For kommunen ville det innebere ein auke på nærare to millionar i året.

Fellesforslaget frå Høgre og Ap innebar også at kommunen teikna seg for 50 prosent av aksjane i det nye selskapet AS Kulturhusdel, avgrensa oppover til 12 millionar etter at tomteverdien var trekt ifrå. Dessutan ville kommunen måtte koste ei vegløysing til området, kostnadsrekna til 5,7 millionar. Tanken var at kommunen skulle nytte pengar «på bok» til desse investeringane, såkalla «kraftsalsmidlar». Alt dette skulle koste kommunen i underkant av ein million i året frå 2006.

Risikoen med trekantprosjektet vart såleis flytta inn i framtida og var på den måten eit signal om at politikarane hadde tru på utviklinga: – Privatpersonar som har investert i næringslivet i denne kommunen, har teke langt større risiko enn det vi gjer med dette opplegget, argumenterte Hannelore Måseide (A). Jan Helseth (H) la til: – Dei store tals lov viser at dette er fornuftig. Prosjektet vil ikkje belaste kommuneøkonomien vesentleg i den komande økonomiplanperioden, og det vil ikkje hindre oss i å investere i andre nødvendige tiltak. Helseth viste elles til at Ulstein sat på Tussa-aksjar til ein verdi av 30–40 millionar kroner.

Med fire mot tre røyster gjekk så formannskapet inn for tre-i-eitt-prosjektet, bytehandelen der kommunen skulle kjøpe SUFH-anlegget på Reiten, folkehøgskulen skulle kjøpe hotellet i Varleite, og Ulstein Hotell skulle byggje hotell i sentrum – og med kulturhusdel saman med kommunen. Fire røysta for etter at Lidbjørn Vattøy (KrF) datt ned på jasida. SV, Venstre og Sp røysta nei.

I lokalavisa skriv redaktøren på leiarplass at Ulstein no ser konturane av ei ny arbeidsform som vil bli meir og meir vanleg i åra som kjem, nemleg eit nært samarbeid mellom private investorar og kommune. Den dagen saka skal avgjerast i kommunestyret, slår avisa fast at dette er ein sjanse Ulstein må gripe. Samtidig er fleire avisdebattantar ute og åtvarar. Ei av dei er SV-representanten Vivian Roppen. Ho konkluderer slik: «Om tre-i-eitt-prosjektet vert vedteke, vil det komande kommunestyret vere bunde på hender og føter utan frie midlar til å kunne vedta naudsynt skuleutbygging eller forsvarleg drift av skule- og omsorgssektoren. Tre-i-eitt er ein flott idé, og vona er at det kan gjennomførast av dei som har økonomiske interesser i prosjektet. Kommunen kan ikkje gå inn i eit slikt prosjekt anna enn som tilretteleggjar, så lenge kommunen har uløyste oppgåver som den er pålagt …»

Torsdag 23. oktober 2003 skulle det heile avgjerast. Men 17 mot sju stemmer svarte Ulstein kommunestyre ja til Trekantsaka. Hos dei tre partane i ja-leiren vart sigeren markert med blomster, klemmar, gratulasjonar og kake. Festivitasen vart grundig avbilda og omtalt i avisene. – Det var som å gå opp til eksamen, smilte ein letta rektor Trond Berg i intervju med Vikebladet laurdag 25. oktober. Dei sju som stemte imot trekantløysinga, høyrde heime i Senterpartiet (2), KrF (1), Frp (2), Venstre (1) og SV (1). I eit intervju med Vikebladet nokre dagar seinare peiker Eli Skaatun (V) på eit viktig faktum: Kritikken mot trekantprosjektet gjorde sluttresultatet betre. Dette er det ikkje vanskeleg å gi Skaatun rett i. Det ho peiker på, er ikkje noko mindre enn ei demokratisk naturlov. Skaatun seier dette til lokalavisa: – Fordi vi var nokre som sa nei, har vi fått eit betre produkt i dag. Hadde det vore berre hallelujastemning frå byrjinga av, hadde vi fått eit mykje dårlegare vedtak enn no. Debatten har vore fruktbar.

Så – litt etter litt – vart kontraktar underskrivne, endelege reguleringsplanar utarbeidde og godkjende, arkitektteikningar presenterte. Arkitektane Aamlid & Slyngstad ville la det kombinerte hotell- og kulturhuset minne om både skip, seglbåt og skipsskrog, og slik vart det.

Våren 2005 vart det altså gjennomført ein underskriftsaksjon for å få i stand ein omkamp i kommunestyret. Saka skapte mykje støy. Men eit fleirtal på 18 mot sju avviste oppropet frå Frp, SV og Sp for å få opp igjen saka. Samtidig godkjende politikarane avtalen om finansiering og drift av det nye kulturhuset som skulle reisast saman med hotellet.

For nokså nøyaktig ti år sidan, onsdag 26. oktober 2005, tok hotellstyreleiar Steinar Sivertsen Kulen og ordførar Hannelore Måseide eit felles grep rundt den nykvesste spaden og gjennomførte det symbolske første spadestikket i hotell- og kulturhustomta. Eit år seinare var elevane ved Sunnmøre Folkeshøgskule i gang med flyttesjauen. Fredag 15. desember 2006 avslutta Ulstein Hotell ein 24 år lang epoke med hotelldrift i Varleite. Måndag 18. desember var SUFH-elevane på plass i Varleite.

Så 10. april 2007 opnar Quality Hotel Ulstein, og ein god månad seinare står også kulturhuset Sjøborg ferdig. Den 2. november same året er det duka for stor offisiell opning av hotellet med Petter Stordalen i spissen.

Kjelder:

Eigne artiklar

Vikebladet

Sunnmørsposten

Kommunale dokument

Intervju med Trond Berg og Kjell Rud