Oppstart av gutespeidararbeidet i Ulstein

I årsmeldinga for 1940 står det:

Avdelinga har i året som gjekk havt 26 møter eller samkomer, mot 42 i 1939. Grunnen til at det vart halde so lite møte i året som gjekk, var fyrst og fremst krigen i vår, og so eit langt opphald i haust, då krinssekretær pastor Kristian Myklebust var her og heldt ei rekkje møte. Fredheim var for det meste oppteke til desse møta.

Av dei 26 samkomene er 2 avdelingsturar, 6 avdelings­møter, 5 førar- eller styremøter, 12 lagsmøter for kvart lag og ein basar. På basaren tala pastor Øygard.

Det gildaste i året som gjekk, var vel sumarleiren, som trass krig og rasjonering vart halden her i Ulstein i tida 7. -11. august.

Vi fekk lov å legge leiren til «Holmen» på Karsten Saunes sin eigedom. Og det er vi takksame for.

Med maten stelte vi oss på Fredheim. Dei to «tantene», Oddmund Ulstein og Henny Toresen fekk svær avsetnad på den gode maten dei laga. 12-15 kjøtkaker i eitt mål sette mange til livs, og betre reklame kan ein vel neppe få. Hjarteleg takk skal dei ha.

Den gilde leirsjefen vår, som styrde alt so knirkefritt, var lærar J. Sæter. Elles var vi 6 hjelpeleiarar og 41 gutar, og med dei to tantene var vi såleis jamt 50 i talet.

Frå vår avdeling var 14 gutar og to leiarar med på leiren. Det var ein gild leir med mange gode minner.

Jolefesten vart i år som i fjor halden saman med «Bl. Von» 2. nyttårsdag. Apotekar Eikill var festtalar.

Vi har grunn til å takke Gud fordi han også i år, dette ufredens år, i sin store nåde har gjeve oss høve til så mange gilde samkomer.

Krigen sette nok sitt preg på arbeidet i avdelinga, noko som årsmeldinga for 1941 syner tydeleg:

Året 1941 har vore eit mindre bra år for avdelinga i det fleire av laga har hatt lite møter, dårleg frammøte og ein del av gutane har gått heilt ut. Fleire av gutane vart konfirmert og tok til på mellomskulen og då miste vi dei.

Ved årsskiftet såg vi oss difor nøydd til å setja ned tingartalet på «Norsk Gutteblad» frå 40 til 25 blad.

Det har vore halde 75 møter og 5 turar.
…
«All verdens gutters dag» vart halden 2. mars i staden for 9. mars som var rette dagen, då Fredheim den dagen var oppteken til anna.

Det kom inn kr. 46.00 i kollekt. Det vart og selt 50 stk. AVGD lommebøker. Pengane vart sende forbundet.

Julefesten vart halden 2. januar, saman med «Bl. Von» og KFUK yngresavdeling.

Avdelingsleiar Georg Sundgot skriv mellom anna dette i årsmeldinga for 1942:

I året som gjekk har det vore berre to lag i arbeid i avdelinga vår. Det er lite på ei så stor bygd, det skulle ikkje vere mangel på gutar. Derimot manglar vi lagførarar. Kunne vi skaffe dugande lagførarar skulle vi sikkert få meir fart i arbeidet. I 1942 har vi halde 6 avdelingsmøter og ein avdelingstur. Turen tok vi til Brørevatnet, der vi var frå laurdag til måndag.

Dei to laga er «Tapper» og «Ørn».

I 1942 har «Tapper» halde 27 lagmøter. «Ørn» 24 lagmøter og ein skitur. Laga har og vore på småturar ute i naturen. Desse er då rekna som lagmøter. På kretsleiren i Tusvik var to deltakarar herifrå: Edv. Eikill og Håkon Wigg.
«All verdens gutters dag» vart dette året høgtida laurdag 7. mars. Gutane tok del med opplesing song og musikk. Brødrekoret song og pastor Kr. Myklebust tala. Vi delte ut 3 oppmuntringspremiar til beste deltakarar i tevlinga om AVGD­albumet. Desse var: Nils Vik, John Vik og Gudmund Wigg. Det var heller lite folk på tilstellinga vår. Som vanleg sakna vi foreldra.

Av jolenummeret fekk vi heim 100 eksemplar. Desse gjekk som varme kveitebrød ville gått i dag (1943). Ole Ulstein og Kåre Lillebø var flinke og selde dei. Dei ville ikkje ha noko for jobben, og det kom såleis 20,- kr. i avdelinga si kasse. Vi har ei lita «oppmuntring» til karane i dag, for dette. Dei som har flest poeng for frammøte på kvart lag, er tiltenkt premiar!
Fredag mellom jol og nyår var triangelgutane innbedne til joletrefesten åt KFUK-yngres og yngstesavdeling og der var det gildt.

Altså er året 1942 noko som har vore, og når ein tenkjer på at det aldri kjem att, vil ein gjerne sjå attende på kva ein har gjort dette året, eller denne tida. Ja, kanskje mest på det ein ikkje har gjort som skulle gjerast. Det ein har gjort og som er notert er greidt å få fram i dagen. Når ein så har fått summert saman dette, synest ein gjerne som vi nå ved dette årsskiftet, at det er så lite. Men så gjeng vi då med ei stille bøn og von om at der må vera noko meir, noko som er duldt for våre augo, noko av æveleg verd.

Tanken er ikkje uverksam. Har vi gjort det vi kunne? Vi har lett for å finne årsakingar, men dei finn ikkje alltid samklang i vårt innarste indre. Der er nokre ord vi brukar mykje, det er desse: Eg har ikkje tid! – Det er i grunnen svært kor det haster med alt mellom himmel og jord no for tida. Ja, eg undrast – det skulle vel aldri haste ein liten grand med det arbeid ein har å utføre for Gud og – ?

Dette siste var vel inga årsmelding, men årsak – tankane kom og vart til skrivne ord.

Georg Sundgot.

Møteprotokollen for 1943 er nokså tynn, berre eit par sider er skrivne. I årsmeldinga for 1943 står det difor slik:

Etter møteboka her får ein inntrykk av at det har vare eit heller dårleg arbeidsår for avdelinga. Men etter at det er innkome rapport frå laga syner det seg at det er ikkje så rett lite som har vore gjort likevel.

Dette året har avdelinga hatt 35 lemer. 32 mellom 10 og 14 år og 3 over 18 år. Desse tre er leidarane. Det har vore 3 lag og namna til desse er: «Kvikk», lagførar Birger Ulstein, «Tapper», lagførar Harald H. Flø, «Ørn», lagførar Georg Sundgot.
…
Så vonar vi at Gud kunne få bruke oss til noko godt i året som gjekk. Var ikkje det vi gjorde slik at han kunne nytte og velsigne det, så er alt bortkasta. Gud gjev at noko av det vi fekk gjort måtte verte til velsigning for gutane.

1944 ser ut til å ha vare eit godt arbeidsår for avdelinga:

Ulstein Triangelguteavdeling har i året som gjekk hatt ein del framgang.
Medlemstalet har auka frå 35 til 49 lemer. Det er 37 mellom 10 og 14 år, 8 mellom 14 og 18 år og 4 over 18 år. Desse siste er førarane. Dei mellom 14 og 18 år er slike som har vore med i mange år i triangellaget og vi tenkte at no skulle vi prøve å skipe eit yngreslag, som vi lenge har sakna. Desse gutane mellom 14 og 18 år, ja, eit par av dei har ikkje fylt 14 ved årsskiftet, er frå to av trialaga, Ørn og Tapper. Desse laga har i året som gjekk ikkje halde lagmøter, men har vore med på avdelingsmøter og også hatt ansvar for program til møta etter tur med dei andre laga. Men vi har fått to nye lag, «Hauk», førar Ole Lars Ulstein og «Falk», førar Hallvard Ulstein. Laget på Ulstein, «Kvikk» har siste delen av året hatt Nils Ulstein til lagførar.
Tala syner framgang, men så spørs det: Har vi hatt framgang med omsyn til det mål vi har på vårt program, å vinna dei unge for Jesus Kristus? Det er det som er vår største oppgåve, og det eine nødvendige. Vi har prøvt å så Guds ord i dei unge sinn og bedt for dei, og Guds ord skal ikkje venda tomt attende. Måtte Gud få velsigne dei unge gutane og det vi har prøvd å gi dei, og at vi i komande dagar kunne vere brukbare reiskap i hans hand.

Georg Sundgot

Så kom fredsåret. Det ligg ikkje føre noko årsmelding frå dette året, men vi tek med nokre utdrag frå møteboka som blei førd undervegs.

I februar vart ein samde om å skipe til eit yngreslag for dei eldste gutane i avdelinga. Til stades på skipingsmøtet var Edvard Eikill, Ole Lars Ulstein, Sindre Hauge, Olav K. Saunes, Bjørn Meinseth jnr., Kåre Kaldhol, Andor Moldskred, Hallvard Ulstein og Georg Sundgot.

I referatet datert 3. juni står det mellom anna slik:
Store ting har hendt sidan sist vi var samla. Krigen i Europa er slutt og Noreg atter eit fritt land etter 5 års hærsetjing av tyskarane. Det vart eit stogg i møteverksemda på grunn av all gleda og festinga der alle var med. Det var liksom vi måtte samlast alle på ein stad.

Første november var ein samla til styremøte der dei eldste gutane som hadde vare med i yngresavdelinga var innkalla. Det vart då lese opp eit dokument der Gustav Osnes og kona Olga gav Ulsteinvik triangelavdeling eit fond på kr. 2000 til minne om sonen, Arthur Osnes, som omkom under krigen for Noregs fridom. Han fall den 23. september 1943. I dokumentet stod det slik:
Til Ulsteinvik Triangelguteavdeling, Ulsteinvik: Arthur Gustav Olger Osnes f. 14/9 1924  d. 23/9 1943 var med som flygar (kanoner) og fall i kampen for Norges fridom 1940-1945.

Han var med som lagførar i Ulsteinvik Triangelguttelag og ville gjerne vera med å stydja det
arbeidet som han var så interessert i.

Til minne um han vil vi difor gjeva Ulsteinvik triangelguteavdeling ei gåve stor 2000.00 – totusind kroner. Gåva skal avsetjast til eit fond (Arthur Osnes minnefond) og skal styrast av
inleidaren for triangelguteavdelga i Ulsteinvik i samsvar med dei reglar som ligg ved.

Ulsteinvik 25. august 1945.
Underskrive av Gustav Osnes og Olga Osnes.

Reglar for gåvefondet:

§1 Det er tanken med fondet å knyte Arthur Osnes sitt namn til det kristelege gutearbeidet som han var med på her i Ulsteinvik.

Gåva vert difor gjeva til Ulsteinvik triangelgutlag og skal brukast av dette laget så lenge det er til og er i verksemd. Dersom dette laget går inn eller sluttar med arbeidet, så skal fondet kunne disponerast at eit anna liknande lag som held fram med det same eller liknande arbeid. Styret i Ulstein kr. Ungdomsforening avgjer i så fall med bindande verknad kva lag som skal råda over fondet.

§2 som Det er berre renter av fondet skal brukast. Desse kan delast ut kvart år eller med lengre mellomrom etter som tilhøva gjer det ynskjeleg.

§3 Pengane skal brukast til:

a.     Påskyning til gutar for serleg godt arbeid i laget. Med påskyninga skal fylgja ein diplom
b.     Tilskot til utgifter for å koma med på leirar utanfor heimstaden
c.     Hjelp til å delta i kurs for leiarar i det kristelege gutearbeidet.

§4 Pengane skal delast ut av leiarane for Ulsteinvik triangelgutlag. Dersom dette laget sluttar med arbeidet (går inn), skal leiarane for dette laget som etter §1 få rådevelde over fondet stå for utdelinga. Dersom det ikkje er noko lag som kan seiast å halda fram med det kristelege gutearbeidet, skal fondet takast vare på av Ulstein Kristelege Ungdomsforening, til det atter kan overdragast til eit lag som arbeider for sama mål som Ulsteinvik triangelgutlag.

Det ligg heller ikkje føre årsmelding for 1946. Møtereferata tyder på ein jamn og god aktivitet. Mellom anna vart det skipa til ein minnefest for Arthur Osnes 29. juni 1946. I referatet frå denne festen står det mellom anna slik:

Festen vart halden til fastsett tid, med litt skipling i programmet. Georg Sundgot baud velkomne og fortalde frå den tid Arthur Osnes var med i laget. Randulf Saunes song solo, med tonefylgje av Hallbjørg Hop. Håkon Wigg las ein gild prolog som han hadde skrive til dagen. Nils Flø fortalde frå Arthur si ferd ute. Gutane stilte på scena og leiaren overtok fondet med diplom på vegne av triangelavdelinga. Etter å ha takka for gåva sa han nokre ord til A. Osnes si trulova som var koma heilt frå England frk. Laurel Oxley frå London. Takka henne og heimen hennar for den måten dei tok imot Arthur på og alt dei hadde gjort for han.
Som takk og vyrdnad for det denne heimen har gjort for Arthur Osnes, ein av våre gutar, vart den fyrste diplomen gjeven til miss Oxley. Ho fekk og ein bukett blomar ved ein av triangelgutane. Vi fekk så felemusikk av Bård Larsen og Magne Rasmussen med Sverre Ottesen ved flygelet. Sokneprest Nilsen gav så eit samandrag av det vi hadde hatt fyre på Engelsk og avslutta so med andak

Så kjem vi fram til det «offisielle» oppstartsåret 1947. Slik står det i årsmeldinga:
Dette året har stade i KFUM­speidararbeidet sitt teikn. Alt i januar var vi samla og la planar om å ta fatt på dette arbeidet. Seinare hadde vi fleire møter der vi førebudde oss til dette.

Den 21. mai var alle førarane samla og gjorde då vedtak om å skipa Ulsteinvik 1. KFUM-speiartropp. Troppa vart delt i 5 patruljer som fekk desse namn og førarar:

«Bjørn» – Oskar Sundgot
«Elg» – Oddmund Eikill
«Hauk» – Ole Lars Ulstein
«Hjort» – Ole Osnes
«Ørn» – Georg Sundgot

Vi tok frå då av straks til med patruljemøter og det har gått svært godt.

På eit kameratsleg samvær på årsmøte for Sunnmøre krins av NKUF den 27. september -47, vart Ulsteinvik 1. Speiartropp oppteka. Oskar V. Sundgot og Håkon Wigg vart av troppkrinssjefen utnemnde til troppsførar og troppsassistent.

Troppa tel no 35 lemer. Vi har sidan vi tok til med sp. arbeidet halde meir enn 70 samlingar
…
Saman med troppa frå Haddal vart vi den 25. november innbodne til å vere med på eit troppsmøte på Hareid. Krinssekretær Henry Dahl Johanssen var til stades. Det vart ein rik og morosam kveld. Vi vonar og at det skulle verte innleiing til eit samarbeid desse tre troppene mellom.

Gutane har vist framifrå interesse og arbeidshug. Dette resulterte og i at alle vart ferdige med dei 10 3.p. prøvene så tidleg at vi kunne halde opptakingshøgtid allereie 14. desember.

Når vi såleis ser attende på det farne år må vi seia med sangen «Hitinntil Herren har hjelpt meg så vel, fram til i dag til i dag»

Ulstein har i dag eit svært livskraftig speidararbeid med om lag 150 jenter og gutar. Og godt med leiarar. Arbeidet har bølga sidan oppstarten i 1947, men har altså vist seg som ei livskraftig arbeid, som framleis har sin base på Fredheim og nært knytt til hovudlaget som i dag heiter Ulstein KFUK KFUM.