Fløgut med krigsinnsats og lokalt engasjement

Anton gjekk for presten sommaren 1939, og vart konfirmert i oktober same året. På denne tida var han også dreng hos sin kjære onkel Olav, bror til mora hans. Det var også i denne tida Anton var på leir på Øye og gjekk bratta opp til Slogen. Ved eit høve møtte han tindeikon Cecil Patchell som merkte fotturar i Sunnmørsfjella. Han gav Anton ein karamell, noko som vart sett stor pris på. Søtsaker var sjeldan kost den tida.

Ved årsskiftet 1939/40 fekk Anton lovnad om å vere med fiskebåten til Lauritz, Hans og Osvald Roppen, M/B Von. Anton var på drivgardsfiske etter sild på Svinøyhavet, men den beste veka hadde dei i Bulandet. Men gleda over godt fiskeri blei brått vendt til noko trist. Dei såg dei første teikn på krigen. Skip samla seg til konvoi ut frå norskekysten før dei gjekk vidare til havs.

Etter at sildesesongen var over i februar/mars, vart torskegarna tekne om bord. Dei heldt seg til eit område kalla “Hammaren”, to-tre timar nordvest for Fløhamna, der dei drog fisk opp i stampen heilt fram til 9. april 1940. Den morgonen venta dei nokre timar før dei drog ut og avslutta torskefisket. Dette er ein dato som vil prege og sette djupe spor i Anton for resten av livet.

I Anton sin ungdom var det tradisjon å ta seg drengeplass inne i fjordane. Stranda var populær i så måte, og Anton fekk arbeid på Langlo/Stranda. I april 1940 drog han innover. Han var spent, for han hadde knapt vore i “bya” tidlegare, berre to gonger, då han var med mor si og leverte ull og hadde spart pengar til ein fallekniv. Elles var han saman med ein eldre bror og kjøpte konfirmasjonsklede. Anton kom seg til Stranda, og personleg har han berre gode minne derifrå sjølv om den første tida der gjekk med til å slakte grisar. Bonden på Langlo hadde ein del av sorten, men krigen gjorde at det vart mangel på fôrmjøl, slik at besetninga måtte sterkt reduserast.

Dei var tre gutar som var i teneste denne sesongen. Arne O. Grimstad og Anton på Langlo og Åsbjørn Olsgard på Opsvikgarden. Arne har seinare fortalt at hans bonde hadde spurd Antons bonde om Anton kunne pløye og svaret var: “Han ja, han har jo pløgd blåmyra med, han”. Sanneleg fekk også Anton pløye blåmyra seinare i livet.

Midtsommars 1940 kom om lag ti tyske soldatar til Flø. Dei rekvirerte Vonheim til forlegning og bygde ei lita vaktstove på ei høgde ca. 50 meter frå Vonheim. Reaksjonen var spontan: Anton og nokre kompisar tok ryggsekken og drog til fjells; opp til Brørevatnet. Det var eit framandelement på fredelege Flø som dei ikkje ville menge seg med. I april 1940 hadde nokon (Anton trur det var lensmann Harkjerr) gitt beskjed om at fløfolk skulle gå nattevakt og melde frå om mistenkelege fartøy utanfor. På Anton fall det berre ei vakt, og då i lag med Toralf Flø. Dei bar ei Krag Jørgensen børse.

Tidleg på våren 1941, etter at sildefisket var slutt, fekk Anton for første gong aning om at folk frå våre bygder snakka om å reise til England. Ein i kameratflokken, Kjartan Olsgard, gav dette til kjenne før han reiste med M202 HØ, mb ”Merkur” av Herøy i mars 1941. Etter dette var det ikkje berre ”snakk om”, men ein realitet at slike reiser gjekk føre seg. Frå då av var det lite anna Anton tenkte på enn dette: ”Korleis kome seg av garde!”.

Soverommet til Anton hadde vindauge rett mot ”Vonheim” og med dei tyske soldatane rundt huset heile tida vart det meir og meir presserande for han å rømme. Sjølv om soldatane ikkje var dei til særleg ulempe, gjorde det sterkt inntrykk første gongen dei reiv opp kjøkendøra og med bajonettane på geværa høglydt gav uttrykk for eitt eller anna. Korkje Ellen eller Anton kunne tysk.

Våren/sommaren 1941 var Anton i lære på Hatlø Verksted i Ulsteinvik, han sykla fram og tilbake kvar dag. Ein dag Odd Meinseth og Anton stod bøygde over ein kjøl, spurde Odd Anton med låg røyst: ”Vil du vere med til England?” Fløguten svara ja med ein gong; det var no nett eit slikt spørsmål han hadde vona på heile våren og sommaren. ”Du skal få nærmare beskjed,” sa Odd, og dermed var alt sagt som skulle seiast så langt.

Dagane og vekene gjekk, og berre ein gong vart Anton konfrontert med spørsmål om han var ein av dei som snart skulle over til England. Spørsmålet vart ikkje svart på, men då gruppa endeleg reiste, synte det seg at spørjaren var ein av reisefølgjet. Så endeleg, den 14. august 1941, ein torsdag, skjedde ting. Anton hadde vore i Ålesund og gjort visse innkjøp, m.a. litt klede og ei skuleveske. Han hadde nemleg fått lovnad på opptak ved realskulen i Ulsteinvik. På tidleg kveld rusla han på vegen ved heimen då det kjem en syklist farande og stoppa rett ved sida av han. Det var Håkon Sandvik frå Ulsteinvik, og han hadde denne korte, men klare meldinga: ”Møt fram i Halsesvingen kl. 22.30 i kveld”. Med det same gjekk Nancy, søstera til Anton, forbi, og Anton var redd for at den ilinga som han kjende gjennom kroppen, skulle synas utanpå! No vart draumen ved å verte realisert. Ingen heime viste noko, og førebuinga til reisa måtte vere enkel og ”tilforlateleg”. Anton gjekk opp på rommet sitt og kledde på seg to sett undertøy pluss devoldgenseren, ein ekstra god og lang nikkers og gjekk ned att i stova for å syne fram nykleda. Seinare på kvelden fylte Anton den nye skuleveska med flatbrød frå stabelen på mørkeloftet pluss eitt brød han lurte frå skuffa på kjøkenet etter at alle var ferdige med kveldsmaten. Det var hardt for han å vente på klokkeslettet. Men tida kom, og han festa veska på bagasjebrettet, luska stilt ut av kjellardøra og såg seg ikkje attende før komen inn til Roppane. Ingen hadde sett eller visste noko. For det familie og grannar ikkje viste, kunne ikkje tyskarane straffe dei for.

I Halsesvingen sette Anton sykkelen opp mot restane av kjellarmuren til gamle Ulsteinvik barneskule og møtte på nytt personen som kom til Flø med reiseordre, Håkon Sandvik. Der var i tillegg tre-fire andre, og saman vart dei tekne med ned i fjøra og til dei næraste Skeide-nausta om bord i ein færing og rodde bort til mb ”Hugin” som låg eit lite stykke frå land.

Båten ”Hugin”var ein vanleg ”dekksbåt” på om lag 40 fot og motoren på om lag 18 HK. Han var bygd i Romsdal i 1914. Vel om bord fyrte skipper Saunes i gang maskineriet, og det barst ut Ulsteinfjorden med dei fleste av gjengen under dekk. Etter 20–30 minutt vart motoren ”slakka ned”, og då dei såg opp frå lugarkappa, kom tre karar over rekka frå ein færing med Johannes B. Osnes (Store-Jon) og yngstesonen Gisle ved årane. ”Sukk ikkje gutar!”, sa Johannes oppmuntrande og skuva færingen ifrå. Dei tre som kom over rekka, var Hans Storhaug, Jørgen Ulvåen og Alf Graven, visstnok frå Rena alle tre.

Namnet Hans Storhaug er verd å merke seg. Han var ein av dei som seinare tok del i Tungtvassaksjonen på Rjukan. Han hadde også tidlegare fått hjelp med Malene og Kåre Mundal i Ålesund, som 22 år seinare skulle bli svigerforeldre til Anton.

I tillegg til desse tre var det sju personar frå Ulstein om bord: Harald P. Saunes (båteigar/skipper), Johan K. Saunes (styrmannsutdanna navigatør), Odd Meinseth, Steinar O. Hofseth, Leif Skeide, Ansgar Brusdal og Anton Kleiven.

Vêret var stort sett godt, og båt og passasjerar leid inga naud. Det var nok av både mat og vatn, og dei som ikkje fekk plass i køyene i lugaren, måtte ligge på sekker av høy arrangert av båteigaren. Steinar og Anton sov godt på desse ”sengene” av høy.

Den 17. august såg Anton land. Turen hadde tatt 70 timar, og det var nordpynten av øya han hadde sett. Gleda var stor. Ein båt kom roande ut frå land med tre-fire mann med skarpladde våpen. Det var truleg heimevernssoldatar, ”The home guard”. Først gjorde dei ein kort inspeksjon, sette igjen ein mann eller to før dei tok ein tur i land og kom så igjen med matforsyning. Anton gløymer aldri desse korte, men 15 cm høge loffbrøda, smøret og Corned beef-en. Den sistnemnde var omskapt til herleg velsmakande lapskaus. Den natta sov alle mann trygt og godt med britiske soldatar på vakt på dekk.

Neste dag gjekk turen til Lerwick, og dit kom dei i kveldinga. Mottaket i Lerwick var den første kontakten med norske styresmakter, der reisefølgjet vart registrerte som ”komne”.

På kaia i Buckie stod heilt tilfeldig Sigmund Ulstein og ”tok imot oss”. Frå Buckie gjekk ferda rett til London, igjen med soldatar som vakt.

Han hadde for lengst bestemt seg for teneste i marinen, og sjølv om Anton vart lokka med mellom anna realskulegang i London, heldt han på sitt. På sesjon 29. august 1941 vart Anton spurd om dette og han svarte bastant: ”Eg er ikkje komen hit for å gå på skule!” Fløguten vart kjend ”stridande”, og den 1. september 1941 innrullert i den Kongelege Norske Marine. Ting skjedde raskt og 4. september kom Anton til treningsleiren ”Royal Arthur” på nordaustkysten av Lincolnshire.

Rasjonane var svært knappe, og fritida vart nytta i kø framfor kantinedisken i von om å få kjøpe ein sjokolade eller to. Svolten var nok medverkande årsak til at Anton som førstemann tok ”tre skritt fram” då dei på ei morgonoppstilling fekk beskjed om at dei ville ha frivillige til opplæring som oljefyrbøtarar om bord i korvettane.

Det vart slik, og den 17. september var Anton komen langt sør på kanalkysten – til Devonport ved Plymouth. Klasserommet var om bord i eit eldgammalt slagskip, og undervisninga gjekk føre seg på engelsk med ein kritisk underoffiser som instruktør. Anton forstod nesten ingenting. Han var difor glad til då han vart send om bord i ein kvalbåt som var utrusta som ein minesveipar. Hovudoppgåva var å ligge ute i innseglinga om natta og observere om det vart droppa magnetiske miner i skipsleia. Desse vart liggande på havbotnen til skip passerte over, steig då opp og eksploderte mot skutebotnen. Store haugar av murstein og skrap etter nedbomba, utbrende bygningar er elles det Anton hugsar best frå opphaldet i dette området. Det same kan seiast om det første møtet med London. Anton hadde ikkje vore i andre byar enn Ålesund, så storleiken på byen og bygningane imponerte enormt, men mursteinshaugane ser han tydeleg for seg den dag i dag.

I september 1941 tok Anton del i ei uforgløymeleg minnehøgtid i den Norske sjømannskyrkja i London. Den norske marinen hadde mist den gamle jagaren ”BATH”, som hadde blitt minesprengd eller torpedert i kanalen. HM Kong Haakon var til stades. Om lag ein månad seinare stod Anton æresvakt då Kongen inspiserte ved forlegninga i Devonport. Seinare skal også Anton få helse på HM Kong Olav, likevel i eit ganske anna høve.

Opphaldet i Devonport varde i ein månad. Då bar det nordover igjen med Anton som reiseleiar for seks-sju mann. Dei kom samla til Skottland og Edinburgh og om bord i det som då var kongeskipet, nemleg H.M.S. ”Heimdal” som låg som depotskip ved ein pir i Port Edgar på sørsida av Firth of Forth. Det vart messegutjobb på Anton.

På dette tidspunktet hadde Anton fått greie på at sambygdingen, Kjartan Olsgard, også var i marinen, og at han tenestegjorde om bord i ”Sleipner”, det einaste nokolunde moderne marinefartøyet som kom seg over til Storbritannia etter krigshandlingane i Noreg. ”Sleipner” var stasjonert i flåtebasen Rossyth som ligg på nordsida av Firth of Forth, med andre ord like ved ”Heimdal”, og det gjekk ikkje lenge før Anton hadde Kjartan på besøk; eit besøk Anton aldri gløymer. Han hadde sjølvsagt høyrd om ”bragdene” til fartøyet og gitt bod om at han ville om bord ved første høve. Ved årsskiftet 1941–42 vart ønsket imøtekome.

Men medan Anton var om bord i ”Heimdal”, kom der eit brev til han, poststempla London. Skrifta utanpå var handskrifta til ein av sine heime, og det første han tenkte var: ”No er dei alle komne til England!” Det var ikkje slik likevel. Det var eit stort sorgas bodskap i brevet. Bror til Anton, Gunnar, var omkomen då N.F.D.S sitt godsruteskip ”Håkon Jarl” vart torpedert den 17. august 1941 på nordkysten av Finnmark, m.a.o. same dagen Anton kom vellukka i hamn på Shetland. Anton hadde det verkeleg vondt, fann seg ei stille krå og gret lenge. Ein vakthavande offiser fann den unge guten, klarte å trøyste og få han i arbeid igjen og på andre tankar.

”Sleipner” vart kalla ein torpedojagar, men mannskapet nytta også det engelske ordet ”destroyer”. Fartøyet hadde 3 stk. 4-toms Boforskanonar, 1 stk. 40 mm. Bofors antiluftskyts pluss ein del mindre mitraljøser, samt 2 torpedoar og djupvassbomber.

Komen om bord i ”Sleipner” fekk Anton køynummer 24 og gjekk såkalla 4-4-vaktar, dvs. 4 timar på vakt og 4 timar frivakt. Han var ”kanonmann” og fekk stasjon ved 4-tommaren på fordekk, der Anton fekk sin ”elddåp”, endå det ikkje vart losna skot! Anton fortel: ”Vi var på nordgåande med ein konvoi frå Themsen-munninga og låg, som vanleg for oss, på tampen av konvoien (bak konvoien). Det var kveld/natt og sirenesignalet ”Klart skip” eller ”Action stations”, som vi sa, skar igjennom overalt om bord. Om du då ikkje alt var på vakt der du hadde stasjon, var springmarsj på sin plass! Eg merka at farta vart auka, truleg til maks, og at vi tok ”hardt styrbord”. Fiendtleg fartøy ”aktenfor tvers” var bodet vi fekk. Eg stod alt med ein tung granat i armane, klar til å lade når min tur kom. Då kjende eg noko som eit elektrisk støyt strøyme frå panna og hårrota ned igjennom alle delar av kroppen og ut i ytste tåspissane. Ei ubeskriveleg kjensle eg aldri hadde kjent før, og heller ikkje har kjent seinare. Tilstanden varde berre i sekund; brått lausna det frå panna og ned, og eg var roleg, trygg og lys vaken, klar til å møte kva det som måtte vere viss på at eg skulle klare det. Ei utruleg kjensle! Det ”fiendtlege” fartøyet gav endeleg svar på våre ”anrop” og synte seg å vere eit i høgste grad vennlegsinna skip, ein destroyer frå The Royal Navy, åleine, i full fart mot nye oppdrag. Då vi i ein seinare konvoi opplevde åtak frå eit enkelt tysk bombefly som kom lågt inn på babord låring, så lågt og så brått at berre vår 20 mm Oerlikon maskinkanon klarte å opne eld, kjende eg inga uro.”

Dei aller fleste konvoiturane Anton var med på, var oftast meir ein kamp mot uver enn mot fiendeangrep. Anton minnast særleg ein nordgåande konvoi rundt årsskiftet 1942/43. Vêret var imot og sjøen høg. Som vanleg låg dei bak konvoien, der dei kryssa frå den eine til den andre sida. På ei frivakt hadde Anton lagt seg på benken ute i skutesida og ikkje i hengekøya. Brått fann han seg sjølv att i lufta mellom dekk og dørk på andre sida av banjeren, mørbanka. Eine foten synte seg å vere ubrukeleg, og Anton vart hjelpt opp i hengekøya der han vart liggande til dei kom i hamn.

Inntrykka var store for en ungdom frå Flø. I munningen av Themsen låg der minesprengde skip på rekkje og rad. Det var ikkje djupare enn at mastetoppar var synlege over vatnet. Truleg var det dei magnetiske minene som hadde gjort sin verknad. Men Anton har også gode minne. Han fortel:

”Medan ”Sleipner” låg i dokk for reparasjonar/vedlikehald, fekk mannskapet invitasjon til ei vekes opphald hos familien i byen Galashields, nokre mil søraust frå Edinburgh. Vi reiste i to puljar, og den mottakinga og opphaldet skal eg aldri gløyme. Å ligge i ei vanleg seng, få mat ved eit vakkert bord, oppvarta av alle i huset, inkludert to unge, vakre døtrer, det var ferie, det!”

Anton minnast og med glede og er litt stolt av ei anna hending som skjedde medan han hadde frivakt. Han høyrde eit plask gjennom skutesida, sprang ut og opp på bakken og kunne så vidt skimte ein blåkrage nede i sjøen. Anton treiv ein tauende som synte seg å vere forhalaren (fanglina) til eine livbåten, og hoppa i havet. Vedkomande som låg der og plaska, sa ”berre gå hjem du”- full som han var. Anton klarte å få slå tauet kring han og ropt til andre på land og hala den fulle sjømannen opp på bakken. Det var mørkt, iskaldt i sjøen, og Anton vart verande for lenge i sjøen sidan dei på dekk hadde nok med å ta seg av kameraten som hadde mist landgangen og fått to beinbrot i fallet. Anton sumde til slutt mot akter på skipet, dit dekket låg lågare og kom seg opp med god manns hjelp. Vakthavande offiser baud Anton brennevin medan han låg og skalv på banjeren under eit lad med ullteppe, men det vart med kokheit te. Ein fæl bronkitt var resultatet, men Anton hadde sannsynlegvis redda eit liv.

Anton hamna på sjukehus etter den nemnde uvêrsturen, og det viste seg å vere ei lukke. Skaden Anton hadde fått, var uproblematisk; eit beinbrot i ein fot. Det som var meir alvorleg, var funnet av ein byrjande tuberkulose, noko som førte til 3–4 månadar sjukehus- og rekonvalesensopphald. Anton var sjølvsagt lukkeleg for at sjukdomen vart oppdaga så tidleg at han etter kort tid kunne gjere teneste i marinens sanitet, men ulukkeleg over at han ikkje kunne kome om bord i ”Sleipner” igjen.

Anton tenestegjorde i saniteten resten av krigen, ved ei sjukestove i Edinburgh der han var til han drog til Noreg og Marineholmen/Bergen med ein britisk kryssar 20. mai 1945 saman med saniteten til Shetlandsgjengen. Aldri skal Anton gløyme synet av blafrande flagg og vinkande menneske langs leia inn til Bergen. Gløyme skal Anton heller ikkje måten han vart motteken på då han eit par månader seinare fekk permisjon og drog med hurtigruta til Ålesund, og møtet der med bror hans Eivind om bord i ”Svalbard” og møtet med barndomsvenen Åsbjørn Olsgard, som trass i skuleplikta tok seg fri og fylgde han med ”Eikholm” heim til Flø. Kaptein Ole Botnen lurte på kven som hadde slengt sjømannssekken inn på bakken på ”Eikholm” og så gått på byen, men då dei tre venene kom tilbake, vart mysteriet oppklart. Og Anton fekk gratis skyss til Flø. Og då gangdøra gjekk opp, og mor tok rundt Anton, med takketårer i augo… Slike kjærteikn var ikkje kvardagshendingar mellom vaksne på den tida. Det vart velkomstfest på ”Vonheim”, og det var overveldande; kjensla av å vere heime og kjensla av takksemd frå bygda synest Anton var god.

Anton vart dimittert 21. august 1945. Vel tre veker seinare vart han myndig.

Det tok tid for Anton å normalisere seg etter krigen, og eit par år gjekk med for å kome seg i normal gjenge. Anton trudde han var for gamal til å gå skule. Hjelpeapparatet var ikkje tenkt til andre enn dei som var hardast råka. Om Anton ikkje hugsar feil, var det ikkje hjelp å få til allmenn utdanning. Kva då med dei som ikkje hadde anna enn folkeskulen? For Anton vart det ein liten sum til ein seks månads handelsskule i Ålesund. Han oppnådde særs gode karakterar og fekk sjølvtillit til å freiste realskulen. Denne gjennomførte han på eitt år i Ulsteinvik som privatist for eiga rekning og med god hjelp frå Thorvald og Judith Bjørndal i 1948. Han fekk deretter arbeid på Ulstein Forbruksforening med Johs. N. Osnes som styrar.

Det kan vere verdt å nemne at Asbjørn Hasund kom og besøkte Anton ved forbruksforeininga, om lag rundt 1948–49 og argumenterte for at Ulstein burde ha eit samfunnshus. Anton tende på ideen og saman jobba dei for å realisere huset heilt til det høgtideleg opna 12. november 1960. Samfunnshuset representerte ein ny giv i Ulstein med kultur, song, dans og som Anton sa: ”Ungdomen må ha ein plass å vere.” Aksjane hans i huset vart elles donert vekk, der halvparten gjekk til Hødd og den andre halva til Ulstein Røde Kors Hjelpekorps, som Anton også var med å starte.

Anton jobba på Ulstein Forbruksforening til hausten 1952 då han drog til USA første gongen. Anton arbeidde der i forretninga til eldstebroren, Knut, og lærte ”kjøtfaget” på amerikansk: Han vart ”meat cutter” og organiserte seg i ”meat cutter union”. Kuriositet: Forretninga var lokalisert i Beverly Hills, så Marlene Dietrich var ofte innom og handla varer med Anton.

I 1955 vart heimlengselen stor, og han reiste attende til Noreg med Fred Olsens ”Bataan” frå San Pedro til Bergen med ein amerikansk bil i bagasjen.

Vel heime etablerte Anton ”Stratos kafé” i det som seinare vart kalla Stratosbygget. Konseptet var inspirert frå USA, var meint for ungdomen og hadde uteservering på taket. Denne dreiv han fram til 1957. I denne tida engasjerte Anton seg også i fotballaget Hødd og var formann der nokre år. Kring midten av 50-talet vart Anton i kraft av sin posisjon i Hødd invitert til formannskapet i Ulstein kommune, som ville vite kva planar idrettslaget hadde framover. Anton refererte til dåtidas planar der arealet rundt dagens ungdomsskule skulle bli nytta til Hødd sitt komande stadionanlegg. Men formannskapet og seinare kommunestyret ville det annleis, og området vart regulert til skuleformål. Men i kommunestyret vart det også løyvd 20.000 kroner til Hødd. Med desse midlane i hand kunne Anton og Asbjørn Waage gå i forhandlingar med grunneigarane på Høddvoll, Hjalmar Molvær og brørne Lars og Ole Holseker, om kjøp av areal. Dei vart samde, og det vart kjøpt 10 mål frå kvar av partane, til saman 20.000 kvadratmeter til 1(!) kroner kvadratmeteren, som vart arealet som Hødd har nytta sidan då.

Anton kryssa igjen Atlanteren i 1957, men han vart ”headhunta” til Hatlø Verksted av disponenten med tilbod om jobb som bokhaldar og kasserar, og reiste heim våren 1959. Sidan dette har Anton arbeidd med rekneskap for det meste; først ved nemnde Hatlø Verksted og seinare som rekneskapssjef ved Ulstein Hatlø. Anton hadde god engelsk etter sine år i USA og vart nytta som tolk, både ved kontraktforhandlingar og også ved overleveringar av fartøy.

Han vart gift med Inger-Marie (f. Mundal) i 1963 og fekk to gutar, Anders f. 1969 og Knut, f 1971. Anton og Inger-Marie kjøpte tomt av Nils Grønmyr på Legane og bygde hus der.

Elles har Anton engasjert seg i Europarørsla og har vore Rotarymedlem i ca. 50 år. Anton er den eine av to-tre medlemmer i Ulstein som har fått utmerkinga ”Paul Harris Fellowship”, dette var i 1995.

Anton har også ei fortid i kommunepolitikken og har hatt to periodar i formannskapet for Venstre. Saman med Trygve Rud og Thomas Strandabø var han ein av initiativtakarane til å regulere det som no er Bugarden til bustadformål.

Ei tid var Anton også fungerande ordførar i Ulstein kommune, og han vart då kommunen sin representant i styret i Herøy Bruselskap. Han vart valt til nestformann og sat i denne posisjonen heilt fram til Rundebrua vart opna i 1982. Han fekk såleis helst på HM Kong Olav V i 1976 då Herøybrua vart ferdig.

Anton har vore heldig. Mange som søkte teneste i krigen og ville kjempe for landet, kom aldri heim. Kjenslene var blanda hjå mange då Anton på sjølvaste 17. mai 2015 fekk Regjeringas Minnemedalje for innsatsen under krigen, medan broren Gunnar er første namnet på steinen over krigens falne, tett ved. Det kunne lett ha vore omvendt. Nokre såre minne vil Anton dele til slutt:

”Lesarkameraten min, Arthur Osnes, møtte vi i London då vi kom. Han var alt då kanonmann på bombefly i Royal Air Force. I 1943 fekk vi melding om at han var sakna etter eit raid over Tyskland. Urna med oska er nedsett på gravplassen ved Ulstein kyrkje. Johan K. Saunes, navigatøren vår under overfarten til Shetland, gjekk om bord i norsk handelsskip med det same og kom vekk ved krigsforlis den første turen. Andreas K. Vik gjorde teneste i den britiske marine i kanalen, vart sjuk og døydde på sjukehus i Edinburgh. Eg besøkte han på sjukehuset. Urna hans er sett ned i same grava saman med Arthur si urne. Sambygdingen Kjartan Olsgard fekk ”ryggen full” av splintar under en permisjon i London og måtte som eg gå i land frå Active Service. Han vart vel aldri helt lækt, men stifta familie og fekk to søner. Han døydde i ”beste alder”. Eg minnast Håkon Sandvik, som forulykka i mai 1945 i heimevernet.”

Anton har gjennom Marinens Krigsveteranforening møtt mange som han hadde vore saman med under krigen, og har hatt nokon å dele desse tankane med. På Akershus festning, 50 år etter at Anton redda blåkragen som fell i sjøen, vart han spurd om akkurat denne hendinga: Kven redda mannen? Og Anton kunne stadfeste at det var han. Hendinga hadde sett sine spor. Den han berga, trefte Anton aldri igjen.

Ved Anton sin heimkomst til Flø forfatta Emma Roppen ein prolog på 13 vers. Artikkelforfattaren vil gjerne gi att to av desse versa:

Så ung du var du i vesterveg for,

kanskje det då var eventyret som drog.

Men du fekk kjempe for Noregs rett til å verje, du kunne ikkje roleg sjå at framand herk skulle landet herje

–

Men så en dag ”Eikholm” kom,

heiste ein flagget høgt på stong

Me spurde med undring: ”Kva skal det tyda?” ”Eg Anton velkomen heim vil byda”!

Og sola spjerra skodda som låg over land, og flagga suste sakte: velkomen heim til di barndoms strand.

Då denne artikkelen vart skriven (våren 2015), var Anton 90 år og i god form. Han budde saman med kona Inger-Marie på Geileneset. Han tok laust i bilen til sitt kjære Flø kvar dag for dagleg trim på moloen og for å studere storbåra. Han var oppteken av god mat, sport på fjernsynet og sette stor pris på besøk av barnebarnet.

Kjelder og takk

Følgjande har bidrege til artikkelen; ein takk til alle saman:

Anton Kleiven, Inger-Marie Kleiven, Johan Ottesen (info om ”Hugin”).

Vikebladet Vestposten: Artikkel om Anton, 14. september 2004