Arnvid Ingulf Sigvaldson Hasund

I Beretning 1938 frå Det Norske Arbeiderparti står det om reiseverksemda til Arnvid Hasund på Sunnmøre. I april-mai hadde Arnvid Hasund foredrag på Haram, Vatne, Borgund, Skodje, Stordal, Norddal, Hjørundfjord, Vartdal, Giske, Hareid, Ørsta, Volda, Dalsfjord, Rovde og Syvde. På enkelte stadar hadde han fleire foredrag, til saman 27 foredrag. I same beretning står det at Arnvid Hasund talte i Stranda ved 
1. mai-arrangement. Med ein slik høg aktivitet for arbeidarrørsla var det ikkje unaturleg at Hasund blei bydd stillinga som redaktør for Sunnmøre Arbeideravis. Men det skulle bli ei kortvarig redaktørstilling.

Sluttar som redaktør

«Redaktør Arnvid Hasund fratrer i dag sin stilling i avisen da han skal flytte fra distriktet. Med ham mister arbeiderbevegelsen på Sunnmøre en god mann.» Slik opnar kunngjeringa under leiaren i Sunnmøre Arbeideravis 7.oktober 1948. Teksten er signert «Georg Rønnestad, formann i bladstyret». Han fortel kort om arbeidet til Hasund for arbeidarrørsla på Sunnmøre og kjenner seg sikker på at Hasund som blei «en utmerket redaktør for vårt partiorgan her», også på sin nye heimstad «vil gjøre et godt arbeid for partiets og arbeidsfolks sak».

«Ja nu er altså Hasund reist,» skriv Rønnestad to dagar seinare til fylkets fremste arbeidarpolitikar, Olav Oksvik, «og som du vel har sett har jeg takket ham for velgjort arbeid og forsøkt å gjøre avskjeden så pen og pyntelig som mulig. Jeg tror det var det beste både for avisen og partiet.»

Pressa til å slutta

I ein artikkel av professor Arnljot Løset skriv Løset: Martin Tranmæl pressa til dømes Arnvid Hasund ut frå stillinga som redaktør i Sunnmøre Arbeideravis. Han flytta til Sørlandet etter at å ha blitt pressa ut av redaktørstillinga.

Hasund skal ha agitert for den sovjetiske samfunnsordninga i mellomkrigstida, men skal etter 1945 ha skrive kritisk om det sovjetiske styret.

Bjartmar Gjerde som kom til avisa som ung lærling i 1947, budde på hybel hos Elisabeth og Arnvid Hasund i Skippergata i Ålesund og fortalde at folk Gjerde rekna som radikale, heldt politiske møte der. Gjerde omtala Hasund som ein profesjonell pressemann som «aldri var i ro. Han sprang rundt hele tiden». Hasund såg at det var godt hovud på den fattige hybelbuaren frå Larsnes, sørgde for at han fekk mat, og betydde mykje for Gjerdes faglege og politiske utvikling. Han gav den unge journalistspiren «Det kommunistiske manifest» og fekk han inn på Arbeiderbevegelsens folkehøgskole på Sørmarka.

Bortsett frå eit fråvær på tre månader våren 1948, sat Hasund i redaktørstillinga til han blei avsett. Dette fråværet gir grunn til å tru at Hasund hadde helseproblem dei siste månadene han var redaktør.

Oppfatta som ein framand og original

I bygdeboka for Ulstein og Hareid står det om Arnvid: Arnvid var ei tid journalist og redaktør i Sunnmøre Arbeideravis. Øyvind Hasund meiner at årsaka til den korte omtalen kunne vere at Arnvid Hasund vart oppfatta som ein framand, ja beint fram ein original i bygdemiljøet. I ei tid der dei fleste bondesøner ikkje fekk vidare skulegang etter folkeskulen, og i beste fall fekk plass ombord i ein fiskebåt, er dette ein mager omtale. Bygdedyret og Jantelova hadde gode vekstvilkår i 40 – 50 åra.

Øyvind Hasund møtte aldri Arnvid og familien hans: «Eg vart fortalt om dei av foreldra mine og tanta mi, Alvhild. Alvhild var like gamal som Arnvid. Ho hadde berre gode ord å seie om han. Far var meir skeptisk. Han meinte han hadde øydelagt for seg ved å skrive leiarartiklar som gjekk imot Arbeidarpartiet sin politikk. Eg kjende søster og mor til Arnvid, Karen og Berte. Eg gjekk inn og ut i huset deira frå eg var fem år gamal. Eg fekk høyre mykje om Kjell, son til Arnvid. Det var difor eit sjokk for meg då han omkom i 1955, 13 år gamal. Han hadde klatra opp i ei høgspentmast og fekk straumen gjennom seg. Eg hugsar dei viste meg dødsannonse og bilete av Kjell frå ei lokalavis frå Mandal.»

Flytta til Vest-Agder

Etter at Arnvid Hasund blei avsett i Sunnmøre Arbeideravis, flytta han med familien til Audnedal i Vest-Agder, heimbygda til kona, der dei tok over bruket ho var frå. Seinare arbeidde Hasund i industrien i Mandal. Etter ein skade omskolerte han seg til skomakar og dreiv skomakarverkstad i Mandal. Han var aktiv i Sosialistisk Folkeparti, seinare i SV, og sat i Mandal bystyre i fleire periodar. Arnvid Hasund døydde i 1986.

 Artikkelen bygger på ein artikkel av Arnhild Skre i bladet Pressehistorisk tidsskrift nr. 14, 2010: Redaktør Arnvid Hasund: «En syk redaktør» eller den første «falne» i Nato-striden? og ein artikkel av professor Arnljot Løset. I tillegg opplysningar frå Øyvind Hasund.