Revefarmar i Ulstein

Det var i byrjinga av 1900 åra at pelsdyroppdrett tok til å bli meir kjent og utprøvd, visstnok nærmast som eit eksperiment. Nordmennene var mellom dei første som forsøkte seg med pelsdyravl. Som føregangsmann kan nemnast Godtfred Fuglestad frå Bjerkreim i Rogaland. Han dreiv med både raudrev, korsrev, blårev og kvitrev, og i 1906 fekk han også tak i ein sølvrev. Han hadde ei tid 70 dyr, og i 1911 selde han dei første avlsdyra.

Kva tid ein tok til med pelsdyroppdrett i Ulstein har ein ikkje noko sikre data på. Av notatar som eg har frå far min, Hans O. Skeide, går det mellom anna fram at Anton Ulstein før jul i 1926 kalla saman personar som kunne vere interesserte i å vere med å skipe andelslag som skulle drive med reveoppdrett. Alt i 1927 vart det skipa fleire andelslag med dette føremålet.

Ser ein på gamle bilde, t.d. i Johan Ottesen si bok, “Tida flyg”, vil ein sjå at det i Ulstein på 1950-talet var revegardar på svært mange gardar i Ulstein kommune. Dei som dreiv med rev hadde dette som attåtnæring. Det blei drive både med sølvrev og blårev.

I den første tida var mange plaga med sjukdom hos reven. Ein hadde lite kunnskap om reveavl, og det var spesielt innvollsorm i mage og tarm som tok livet av revekvelpane. Etter kvart vart ein klar over at det fanst medisin som ein kunne gi til reven på eit tidleg stadium, og då gjekk alt mykje betre.

Revegjerda var heller ikkje gode nok. Det blei grave ca. 50 cm. djupe og ca. 40 cm. breie grøfter der veggane til revegardane skulle stå, og så vart nettingveggane strekte heilt ned i botnen av grøfta, som så etterpå vart fylt opp med masse. Der var såleis ikkje nettingbotn i revegjerdet, og reven, lur som han alltid har vore, grov seg veg under nettingen og ut i det fri.

Etter kvart tok dei til å ha netting både i golv og veggar. Taket var gjerne av bølgeblekk. Seinare vart nettingbotnen i revegardane lyfta ca. 1 m opp ifrå marka, og det vart også gjort andre forbetringar.

Til revefôr var det mange ulike ting som vart nytta. Fisk av mange sortar, gjerne fisk som ikkje vart nytta til menneskeføde, ulike typer kjøt, mellom anna selkjøt som vart utvatna, og sildemjøl. Både fisken og kjøtet vart sundmale på kverner. I periodar der tispene hadde kvelpar vart det gjerne blanda egg i maten, dersom ein hadde god tilgang på det.

Etter kvart som revegardane vaks til, vart det skipa til reveutstillingar rundt om på Sunnmøre. Der vart rev-ane premierte, og den revefarmaren som hadde fått gode plasseringar blei svært ettertrakta for dei som ville skaffe seg gode livdyr. Skinna vart gjerne sende til Tyskland eller London og selde på auksjonar der, og vart betalte med frå 300 til 500 kroner pr. stk. Etter krigen fall prisane på skinn til ca. 100 kroner pr. stk., og mange slutta difor med rev. Det var også mange tyske soldatar som kjøpte med seg skinn heim til Tyskland.

Sunnmøringane vart etter kvart kjende som gode reveoppdrettarar, og personar frå Austlandet ville svært gjerne skaffe seg kunnskap om revedrifta på Sunnmøre. Anton Ulstein med fleire reiste difor nedover og fortalde korleis dei dreiv revefarmane. Besøket resulterte i at det vart skipa fleire andelslag, mellom anna på Lørenskog og Finstadbru.

Det neste steget var at det måtte settast opp revegjerde. Det var ingen personar der nede som hadde kunn-skap om korleis revegjerda skulle byggast, og det måtte difor skaffast fagfolk frå Sunnmøre. Anton Ulstein, som sjølv var bygningsmann, tok seg også av dette saman med Lars Skeide. 10 – 15 personar frå Ulstein og Hareid reiste etter kvart til desse områda for å sette opp revegjerde. På Lørenskog skulle det byggast 120 revegjerde på ca. 6 x 6 m. Dette var truleg sommaren 1929. Dei tok sikte på å starte opp frå nyttår i 1930 Det vart også selt livdyr frå Hareidlandet til desse revefarmane.

Frå Det Norske næringsliv – Møre og Romsdal Fylkesleksikon – 2. utgåve 1953 vert det opplyst følgjande: ”I 1939 var her i Ulstein 1018 vaksne sølvrev med 1667 kvelpar. Her var 123 pelsdyrgardar. Dei fleste av desse var små og bøndene dreiv dei som attåtnæring. Det gav dei ei bra kontant-innkome. Då krigen kom og det vart vant om mat, minka det noko, og då skinnprisane fall etter krigen, var det mange som slutta, men enno er her sume som held ut og ventar på betre tider.”