På sild- og torskefiske vinteren 1916

Båten som eg skulle vera med heitte vist ”Fiskaren”, men gjekk til vanleg under namnet ”Jonkaren”. Mange av båtane den tida hadde eit slikt ekstranamn som ”Jakten”, ”Knipa”, ”Klinkalaupen”, ”Bjørkadekkaren”, ”Pissedårte”, ”Hellestøhammaren”, ”Skeidsjakta”, ”Dimnakvenna” og ”Morkastokken”.

”Fiskaren” var i mange år brukt som seilar, men då den fekk innsett motor, ein ”Gideon” på mellom 10 og 15 hk., gjekk kahytta med to køyeplassar ut. For å få til to nye køyeplassar, vart det laga ei kasse på 70 x 70 x 170 cm. Denne vart montert på skotet mellom lasteromet og lugaren, i lasteromet. I skotet på babord side vart det skore ut eit hol på 50 x 50 cm. som inngang til denne køyeplassen, som skulle delast av to mann. Det var ikkje lett å koma koma korkje inn eller ut av denne køya. Det gjekk     slik til: Ein måtte åle seg inn med føtene først og drage seg godt fram mot skotet. Den andre måtte så med føtene først åle seg over den første og legge seg attom han. Når begge var på plass, låg ein som ”sild i tønne” og det var ikkje råd å snu seg. Men heldigvis, i den alderen søv ein trass i sjøsykje og tom mage.

Den eg skulle dele denne køya med var Sigvald Skeide. Han var ”togarns- mann”, det vil seia at han hadde to garn i kvar setning, og den fisken som var i garna hans, vart hans inntekt. Båten hadde rorhus, noko som var uvanleg i den tida. Oftast hadde båtane berre eit ratt i akterkant av motorruffet eller ein ”bås”, ca 1 m. høg og plass til ein mann som kunne stå der og styre. Rorhuset, som tidlegare hadde vore på ”Ulf”, virka for stort for båten. I tillegg var eksosrøret utlagt om akterenden med innkobla kjølvatnsrør i det same. Dette gjorde at båten merka seg ut på feltet.

Ein del av garna som dei hadde, var vanlege storsildgarn med same lengde og djupne, men nokre av garna var vårsild- og sumarsild-garn med ymse lengde og djupne. På grunn av dette kunne ein ikkje merke opp kabelen som vanleg, men med ein tabell på rorhuset med lengde på garna og han Iver til å femne opp kabelen un- der setjinga, gjekk det fint.

Under draginga var Sigvald og eg på baugen og hivde inn kabelen med eit handspell, som var like tungt å halde om som å sveive. Eit garnspell lenger att på dekk kunne også brukast til å hive kabel på, men det var fastrusta.I mangel på flåtørar på lenka hadde dei kjøpt nokre ”kaggar”, truleg frå ”Snorre” eller ”Ulf” som dei hadde kassert til fordel for blåser. Desse kaggane var store som ei sildetønne, så dei var så tunge at vi måtte heilt att til mesanvanta for å få dei om bord Det var krig og god pris på silda, så det var ikkje vanskeleg å verte av med den. Derimot vart det vanskelegare for staten som måtte ta over all sild og fisk som vart lagra her i krigen.

I torskefiska gjekk arbeidet greitt på sjøen. Det vart vel om lag eit middels år. Hugsar eg ikkje mykje feil, hadde me mellom 9 og 10.000 stk. torsk.

Verste arbeidet i torskefiska var når ein skulle ha fisken på land. Først måtte vi få fisken opp av romet, deretter i livbåten. Så ro frå Skeidsbukta til Bendikdalen der naustet fisken vart salta i stod. Her var fjøre av ”mol”, små runde glattslipte steinar, så det var tungt å gå der. Vi hadde kvar sine to kjeppar med ein krok i kvar ende. På desse krokane hengde ein fire fiskar, og det var ikkje lett å gå i bratt ”mol” med så tung bør.

Det var kvinnfolka som flidde fisken.ar der fisk frå ”togarnmannsgarna”, ”misjonsgarna” og ”naustgarna”, vart  desse fiskane merka i hovudet med til dømes eit kutt i kinnfisken, eit kutt frå kinnfisken på ei side over nakken  til kinnfisken på andre sida eller eit kryss i begge kinnfiskane. Når desse fiskane var flekte og hovudet var borte, måtte dei merkast i sporden. Det vart gjort med eit kutt i ei side av sporden, i begge sider eller i midten av sporden.

Etter ein lang dag på sjøen og det tunge slitet nede i fjøra, var det godt å koma opp på Iverbakken til ho Lisa og få seg eit godt måltid mat.

Det som var verst i torskefiska, var at ein måtte så tidleg opp. Då var både humøret og matlysta lite å skryta av. Men kvar morgon var Lisa oppe så tidleg at ho hadde vore i fjøset og mjelka og plukka egg før vi sto opp. Ho meinte at berre nysila mjølk var godt nok for oss, og egg måtte vi ha når matlysta var lita om morgonen. Både ho Lisa på Iverbakken og ho Anna i Klubbegarden var av den typen som tenkte meir på andre enn seg sjølve.

Kvar tirsdag tok både ho Lisa og ho Anna og dei andre konene i bygda på seg ”tysdagstrøyene”, og med spyta- tyet og det som var oppspart av eggepengane gjekk dei til kvar sine misjonsforeningar og spyta hoser til Afrika.

Eggpengane kan ein seia var konene sin private kapital og vart i hovudsak brukt til misjonen og kanskje ei kaffimark i ny og ne. Om desse eggepengane frå alle misjonsbørsene, basarpengane om hausten og pengane frå fisken i ”misjonsgarna” ikkje vart   nokon storkapital, så var nok kjærleiken for misjonen og hjartelaget frå givarane det viktigaste i misjonsarbeidet.