Bygd av svenske krigsfangar
Svenskeveien gjeng mellom nørste Fjellsteingylet og Kvitåa, og gjeng frå Supasteinen som er nesten nord med Kvitåa. Frå først av gjekk den dit opp som Dalselva renn utføre, og vi som jaga geiter frå Haddalsida brukte mest den. Men dei som skal til og frå Eiksundsætra brukar sjølvsagt den andre utgåva. Eg teiknar begge utgåvene blå. Det seiest at Svenskeveien skal vere bygd av svenske krigsfangar.I Eiksund har det vore embetsfolk og rikdom i mange hundre år.
Til dømes Jens Gunnarson Eiksund, som var største jordeigaren på Sunnmøre på 1600 talet, og eigde gardar i Vanylven, Syvde, Sande, Rovde, Herøy, Ulstein, Hareid, Ørsta, Volda og Hjørundfjord. Ein som kunne ha merkt seg ut med tanke på Svenskeveien er Hans Mathias Frimann Dale von Hegelund. Han var son til presten Hegelund i Etne, hadde gått Den Matematiske Skole i Kristiania, og kom i militærteneste alt som 15 åring. Han var 31 år og nygift då han busette seg i Eiksund. Her vart han buande i 18 år, var kaptein ved S. Søndmørske Komp., og sjef for N. Søndfjordske Komp. Han kunne kjenne kanalane for å leige fangar.
Folk let seg imponere av tittel og uniform, unnatekje paktarkona. Ho skjelte han ut,og kalla han ein fant “til min Stand og Character til største Forkleinelse”.
Paktarkona var fødd på Massgarden i Follestaddalen 1764 og fekk namnet Synneve Madsdotter Follestad. Ja desse ørstingane.
Kaptein Hegelund var i Eiksund under Napoleonskrigane, som nok gav rikeleg tilgang på krigsfangar frå ymse land. Han flytte frå bygda samstundes som Napoleon flytte til Elba. Det vart nytta mykje leigesoldatar,
Døme: I Kalmarkrigen i 1611 som gjekk føre seg i Småland var det utskrivne 851 leigesoldatar frå Sunnmøre. Leigesoldatane hadde store privilegium, var høgt akta, og var viljuge til å reise lange vegane for å få seg ein krig. Så ein ser ikkje bort frå at Napoleon nytta både nordmenn og svenskar.
MEN: Var Svenskeveien bygd i 1811, var det berre 57 år før bestefar vart fødd, så då måtte det måtte finnast fleire opplysningar enn “Det seiest at Svenskeveien skal vere bygd av svenske krigsfangar”. Tvers over fjorden, på Vartdalsida, har ferdsla mellom Vartdal og Liadal gått gjennom eit dalføre der ein sidedal heiter Svenskedalen. Ulstein Bibliotek har fått tak i litteratur frå Ørsta som kunne ha gitt opplysningar om Svenskedalen. Men dalen er ikkje nemnd anna enn på kartet.
Når ein blader i dei lokalhistoriske bøkene, finn ein gode og detaljerte opplysningar attende til 1600, men så går det over til “prikk prikk” og tomrom. Dermed kan ein nesten gå ut frå at Svenskeveien er bygd før 1600.
