Kyrkjestad, gravstad

Det hender at kyrkjegarden vert for liten og at det ikkje er høve til å utvide han, eller det er så langt og mødesamt å føre til kyrkjegarden at det vert tillaga ein anna stad å ha gravferd på. Ein slik stad kallar vi gravstad. Også gravstaden vert innvigd. På den måten er kyrkjegardar og gravstader innvigde og helga stader til kvilestad for dei døde.

Mange sokner har berre gravstad på kyrkjegarden. T.d har Ørsta greidd seg og kunne utvide mange gonger. I Volda t.d med lange veger og vanskelege ferder vinters dag, har attåt kyrkjegarden fleire gravstander kring i soknet.
Ligg gravstaden eit godt stykke frå kyrkje, må han ha si eiga klokke. Klokka vert hengd i ein stopul, eit enkelt klokkehus. På Lid og Kilsfjord gravstad i Volda kan du sjå slike stolpular. Andre gravstader har eit like kapell slik at gravfylgjer kan samlast. Kapellet har oftast eit lite tårn til klokkehus. Leirshaugen i Volda og Folkestad har slike gravkapell.

Ein gravstad lyt leggjast og ordnast etter vedtekne reglar. Du ser vegar som fører til ymse delar av gravstaden. Ein gamal skikk fortel at vi ikkje skal på gå gravene. Kistene vert senka i jorda etter visse reglar. Der det er høve til det, skal fortenden av kista vende mot aust. Same symbolikken som forkoret i kyrkja gjeld her.

På ein gamal kyrkjegard ligg ætt etter ætt gravlagde. Dersom dine forfedre høyrer til same soknet som du, kan det vere verdt å vitja kyrkjegarden og finne fram til gravene deira. Det er ikkje gravminne på alle graver. Men kyrkjegardsgartnaren har eit kart over kyrkjegarden der alle graver er avmerkte og namna til dei gravlagde påførde. Han kan gje hjelp til å finne fram.

I vår tid er det gjort mykje for at kyrkjegardane og gravstadane skal vere velstelte. Gravstaden til våre kjære skulle vi gjere alt vi kunne for at han alltid er vakker. Vi har så mykje å takke dei for som levde før oss.

I kring ein gravstad skal vere eit gjerde eller kyrkjegardsmur. Det vakraste er steinmuren. Den er like vakker frå hundreår til hundreår.