21.6. I dag er det laurdag med morgonstell som vanleg, og om eit bil kjem dei oppvartn. jentene med frokost. Her i frimurerlosjen var ingen trykket stemning, det minnest meir om ein festlyd i godlag, noko som vel er tradisjon i dette romet. Her kjem litt om senn fleire som er innsamla og som sluttar seg til oss andre. Talet stig etterkvart. Då me kom her var her om lag 30 stk. No er det mellom 40 og 50. m/s «Eikholm» er i byen i dag, og kjentfolk er kanskje i farvatnet. Ein son til R. Dimmen kjem med ein stor pakke med klær. Seinare på dagen kjem Aasta, og trivnaden og pratet aukar. – Det var alt no byrja tala om flytning til ein anna stad: Møre ungdomsskule, folkeskulen på Gåseide eller ein stad på Ørskog, men det var berre gissingar. Den som hadde oppsyn med oss var Politibetjent Sæter, ein meget grei kar, som gjorde alt for at me fekk det so greit som råd var.
Utpå ettermiddagen kom der med bud fleire øskjer med blautkaker, me hadde altså noko å gledja oss til i kveld. Kakene vart servert i samband med kveldsmaten, dei var både god og der var rikeleg. Kakene var gjevne av fruene til ovanfor nemde politibetj. Sæter og ein Leite, kabelmann i Aalesund telefoniselskap. Desse fekk sitt velfortjente hurra og takk. Stemninga var denne kvelden på det høgaste, og nådde toppen etter me hadde lagt oss, då ein borgunder (Myren) fortalde Ola Liset-historier.
22.6. I dag er det sundag med strålande ver. Stend opp mellom 7-8, er ute i skulegarden til lufting før frokost. Johs. er i byen, og var no komen so me fekk tala saman i ca. 10 min. Alt har hittil likna meir på ein fest eller eit fangeliv. Men like over middag gjekk det ymse rykter om avreise frå Aalesund i kveld pr. båt. Litt lenger utpå dagen kom her frå Merkur matpakker som inneheldt mat til 4 mål, d.v.s. heile mandag og tirsdag til frokost.
Det var no klårt, reisa skulle taka til kl. 11 sundag kveld med m/s «Sykkylvsfjord» til Åndalsnes. Frå Frimurerlosjen køyrde me i 3 bussar til Skateflukaia, gjekk om bord og vart komandert under dekk. Denne køyreturen var noko av ei oppleving. Alle gater var fulle av folk som viste si medkjensle på ymse vis ved hurrarop og andre rop, ved nasjonale sanger o.s.b. Heile byen var på beina. Det kjendes som eg flaut på ei stor bylje av uvanleg bereevne. Ein heil by og landet omkring kjende seg urett handsama ved at nokon av deira fedre og ektefellar vart fast og førde bort frå heim og yrkje.
Om bord i «Sykkylvsfjord» var det heller stussleg, der var ingenting å liggja på, nokon sat, andre prøvde strekkja seg ut på benkjer og stolar, eindel låg i lasteromet under ein presenning. Kom til Åndalsnes kl. 7 og reiste derifrå kl. 9 f.m. i ei noko farsarva 3.kl vogn og med 3-4 tyske soldatar til å passe oss. Det bar opp Romsdalen i strålande varmt ver. På ymse stasjonar råka Ålesundarane kjent folk. Når det ryktast kva slags folk som var med på toget, fekk me frå stasjonsrestaurangen der godterier som sjokolade, kaker og tobbakk etc. Vi gjorde ymse freistingar for å prøve å få ein blund, men tilhøva var ulagleg på dei korte og harde benkjer. – Best var det å taka fram nistepakken frå Merkur endå me ikkje hadde anna enn vatn til.
Det bar lenger og lenger mot sør og kl. 10 ½ svingar toget inn på Oslo Østbanestasjon mandag kveld 23.6.41.
23.6. Frå Oslo vart me køyrde i 3 politilastebilar med preseningstak over oss. Me køyrde gate opp og ned til det vart meir landleg kring oss. Me vart heilt i villreide kvar dette bar av, og gav oss heilt over. Køyreturen var i det heile av den art at eg seint gløymer det. Då me hadde køyrt om lag 1/2 time, stansa me ved ein raudmåla funkisvilla, og eit stykke derifrå såg me i den seine kveld omrissa av ei veldig stor myrbygning. Her ved villaen vart me oppstilt og ropte fram til innføring, ransaking og avlevering av evnt. behaldning av tobakk og pengar. Tobakken vart utlevert etterkvart seinare. Pengane får ein tilbake når opphaldet her er slutt. Me fekk rom i det store murhuset, og kom fyrst til ro langt over midnatt.
24.6. Staden me er på heiter Grini og ligg i Bærum, vest eller nordvest av Oslo og ca. 9 km. derifrå. Huset me er i er eit fengsel for kvinner som Oslo kommune har sett opp. Det var nesten ferdig når krigen kom til Norge og vart då teke av den tyske hærmakt og nytta til militærleir. Til fangeleir er staden nytta frå om lag 1.6.41. I dag er det sa ymse ting for å koma seg retteleg i stand på roma våre. Me har eit 4-mannsrom ca 31/2 m * 31/2 m med fire senger i 2 høgder. Servant med varmt og kaldt vatn, eit skap, eit bord og fire krakkar. Romet vender mot vest og er fullt av sol kvar kveld. Det var i dag bading, og det kan hende smakte! I køyene er strengfjører til botn. Over er bolster og pute med laken og putevar. Overbredselet er eit ullteppe i blårutete trekk. Me ligg toleg godt.
25.6. I dag inndeling i ymse arbeidsgrupper: jordbruksarbeidarar, snikkarar, skomakarar, mekanikarar, blikkenslagarar, frisørar, kokkar, læger m.v. Eg stilte meg fyrst hjå jordbruksarb., men vart sidan flytta over i faget Var millom anna med på ljosinstallasjon i ei løe.
Dagsorden er om lag so: Opp kl. 1/2 6, morgonstell i romet. Frukost og oppstilling kl. 7. Kl. 12 – 1/2 2 middag. Innrykning kl. 6 til kveldsmat og kl.7 (19) oppstilling (siste gang).
Thomas R. Hatlø skriv dagboknotat stort sett kvar dag. Det vil føre for langt å ta med alt her. Vi tek med nokre utval av dagar vidare.
1.7. No er juni gådd og dermed første halvåret 1941.
Her på Grini har me det på ein måte godt. Vi er fritekne for noko omsorg for kva me skal eta og kvar det skal koma frå. Maten er om lag soleis: Frukost 150g brød og ein slags kaffi eller te. Det er uråd å avgjera kva han er laga av. Middag er som oftast noko me kallar potetsupe. Det er poteter, litt gryn, litt makaroni (brun) og ein hende gong kan ein råke på ein kjøtbit. Eit par gongar har me fått klippfisk. Kveldsmaten er som frukosten. 150gr. brød, kaffi eller mjølk. Litt pålegg får me og til brødmaten, sardiner, ost og pølser. Pålegget skal vere gjeve gjennom Raude Kors.
5. 7. … Kl. 5 i ettermiddag var her gudsteneste i fengselskyrkja, som er eit utbygg på baksida av huset. Presten heitte Ultvedt, ein fengselsprest frå Oslo. Kyrkja var fullsett, ca. 150 personar. Presten tala over evangeliet Luk. 36-42. Han kom blant anna inn på å ikkje døme sine medmenneskje, elske sine fiendar osb. Kanskje var det noko i den leid me og eg trengde ei påminning om nettopp no? …
6.7. … Til å dela ut maten i «Sunnmørsregimentet» er tilsett to mann: Anders Berset og ? Sulebust. Det er greie karar som gjer sitt beste. I dag kjem Berset inn åt meg i korridoren og seier at eg er tiletla litt landssmør og må korne med asjett. Dette var ei overrasking. Også Ulstein fekk smør. Det er nok attestane frå Sellevold som har hjelpt her. Det kan nok trengast med litt meir skal me halde vekta. I går var eg på vekta, ho viste 65 kg. …
7.7. R. (Rasofiel) Dimmen og M. (Matheus) Ulstein er vaskarar. Dei i lag med fleire andre har på seg å vaske korridorar, alle ytre rom og ellest alt som kjem inn under reinhaldet. …
9.7 …. Eg lyt nemne at me i kveld fekk ein talerken deilige jordbær og tomatar. Det er til Matteus og meg som hev. dr.attest for å ha visse vitaminar (c), men me deler på alle fire . …
13.7 …. Tankane fer i dag med sjumilsstøvlar mot nord mot Høgda og er inn i stova med folket der.
16.7. I dag hev det vore ein veritabel regnversdag med kjøligare luft. Eg laut difor taka på meir klæ i kveld. Var elles i ei noko vanskeleg stode, medi eg hadde fleire klesplagg til vask.
Mattheus lånte meg eit par unevnelege og dermed var alt i orden.
1.8. Ein solblank dag med sterk varme, mange nakne kroppar søkjer å samle mest mogleg sol inn i kroppen. Til middag var det rett og slett kålsupa … M.U. fekk brev og pakke, melding om Henry (er i USA). Eg undrar meg på om Reinert hev skild lag med Henry, eller om også han er i USA. Eg skulde ha gjeve noko for å få visse i dette spørsmålet. I sendinga til M.U. var det også ein pakke til meg. Det var ei gild kveldsstund då det or pakken rulla fram 2 pakkar sjokolade og 2 do. kjeks, dessutan noko kle. Men det bitande er no det som gjeng framom alt her …
3.8. Det vart i går kveld og ut etter natta mykje ståk ute i korridorane. Det var nykomarane som gjorde sitt inntog. Eg høyrde lenge på ståket, men John Blund fekk overtaket til eg vakna ved at ljoset vert påslege og inn kjem Julius U. og Andr. Dimmen saman med Rønneberg. Det vart mykje spørsmål og svar og det har halde fram i dag, so mange dulde spørsmål om stoda heime fekk si løysing … Petter Osnes var og ein som kom no.
13.8. Veret vekslar mellom sol og regn. Det er ikkje nett so behagelig for dei som arbeider i skogen. Ein dag som dei andre. Har gjort ferdig hylle og knaggrekkje for kle o.a. Det frettest at her skal kome fleire fangar. Her er no ca. 250. Her reiser og fangar som vert frigjevne Det er gjerne 1 eller 2 i gongen. Sjeldan fleire på ein gong. Me må no bruke ljos om kveldane frå 1/29 – 9 og om nætene er det beksvart.
19.8. I kveld er det 2 mndr. sidan eg reiste heimanfrå. Det heile er som ein draum, men det er verkeleg røyndom at eg i kveld sit som fange i hjelpefengselet på Grini i Bærum.
Ellest har tida gått fort. Det skiftande liver her meddi her er samla folk frå alle kantar av landet og av ymse yrkje Dette bildet av søstrene er tatt i 1941, frå den perioden Hatlø sat i fangenskap på Grini. Fremst i bildet sit Johanne. Bak frå venstre: Aasta og Kari.
og utdanning. Dette hev gjort opphaldet interessant …
