M. Kleven Mek. Verkstad

Særleg i åra etter at krigen slutta vart det god tilgang på arbeid, slik at vi måtte tilsette meir arbeidsfolk og skaffe oss meir verktøy. Når ein driv med reparasjon så treng ein allsidige personar som kan forskjellige ting.

Fiskarar var slike som var vande til å reparere og halde ved like både båt og utstyr, og dei var vande å ta eit tak også i motvind. Sameleis var gardbrukarane også allsidige og vande med å ta eit tak når det trongst. Desse var sesongarbeidarar og var gode folk å spørje når båteigarane skulle reparere og pusse opp båtane mellom sesongane.

Maskinistar tok seg også arbeid i land i periodar. Aslak Våge var den fyrste utanom familien som fekk fast arbeid. Han var ved bedrifta til han gjekk av med pensjon.

Utviding av aktiviteten

Vi sa aldri nei når nokon spurde oss om å utføre arbeid. Derfor vart det lange dagar for å halde lovnadene. Og arbeidet vaks fort på når vi bygde slipp slik at vi kunne ta båtane på land.

Fyrst var det ei renne som hadde støtteslisk på eine sida, som båten støtta seg på og heldt balansen. Ein gammal handdriven vinsj vart kjøpt til å drage fram båtane med, den var handdriven med to sveiver.

Neste utviding var ei større renne med skinner på eine sida og to vogner som båtane støtta seg på og slik heldt balansen. Denne slippen var brukt til båtar opptil ca. 80 fot. Opphalingsutstyret var kjøpt av Ole Håkonsholm, dette utstyret var brukt av Sigvald Håkonsholm, som var den fyrste i Ulstein som dreiv med reparasjon av båtar. Elmator, ”nokke”, blokker og vaier vart kjøpt, og dette står framleis i slipphuset montert slik det vart brukt.

Etter krigen starta vi på å lage ei slippvogn, ”patentslipp”, den var beregna til båtar på ca. 100 fot. Men då vi vart spurde om å slippsete så vaks viljen – så største båten vi tok på land var 130 fot. Det var ”Løfting”, ein lettbygd lastebåt, som vi skifta mange plater i botnen på. Det var lavt under botnen slik at det var ein krevande og tøff jobb å ligge inn under og klinke alle naglane.

Når vi kunne ta båtane på land, vart det fort meir arbeid. M.a. forhøya vi ein ca. 70 fots trebåt, skifta stråkjølar, hudplankar, rekkestøtter og bygde overbygg på fiskebåtar. Til å utføre dette arbeidet fekk vi hjelp av erfarne tømmermenn som hadde erfaring frå andre verkstadar. Vi lagde også ei stimrenne til å stime hudplankar, slik at dei vart mjuke og kunne formast etter skutesida. For å lage stim lagde vi ein oljefyrt stimkjel.

Då vi vart fleire arbeidarar, måtte vi ha meir verktøy. Arbeidsreiskapar som kunne lagast vart tilpassa etter kvart som det var behov. I tillegg vart det ordna på den måten at vi kjøpte gammalt som kunne reparerast og gjere nytte ei stund til. Vi kjøpte etter kvart også ein ny dreiebenk, og då kunne vi få meir presisjon på maskinarbeid etc. Denne benken kosta ca. 12.500,- kroner. Arthur og Magnar hadde spart opp 3500,- kvar, som bedrifta fekk låne til denne investeringa. Vi dreia hjul til slippvogna og lager til vinsjen. Trommelen vart valsa ca. 60 cm og påmontert eit stort drev for utveksling. Denne vinsjen vart kobla til opphalingsutstyret frå Håkonsholmen med ein stor lastebilgear for å tilpasse farta og krafta.

Under krigen 1940-1945 vart vi nøydde til å reparere alt som tenkjast kunne, og å utnytte all materiale på den beste måten. Far (Marius) sveiste utruleg nok saman ein veivaksel på ein ca. 8 – 10 hk. motor, då må ein vite ein god del om varmeutveksling og spenningar for å behalde retninga. Motoren fungerte fint og var i dagleg drift i mange år.

Det var interessant å vere med å skape nye ting som det var behov for, med ein passeleg framgang. Å forandre på arbeidsmåtar og kultur tek tid, fordi der er så mange ting rundt som ein er avhengig av og som må tilpassast kvarandre. Å forme og lage ting i smia tok i starten mykje av tida. Men etter kvart som kostnadene steig, måtte ein finne nye måtar å produsere på som tok mindre tid. Mellom anna utvikla sveiseutstyret seg, og det vart produsert ein god del oljetankar og utført anna sveisearbeid. Vi lagde elles nye spekktankar til ”Pels” som vart monterte før båten la ut på si siste reis til isen i 1952.

Marius hadde ord på seg for å gjere godt og solid arbeid. Derfor ville alle båtar som dreiv etter brugde, ha han til å montere kanoner, og han fekk då kundar frå heile kysten. Det vart på Kleven konstruert ”brugdeharpunar” som det vart teke patent på, og også båtar på Færøyane ville ha denne harpuna.

Produksjon av utstyr til fiskebåtar

Optimismen var stor etter krigen, og herøyværingane var tøffe sjøfolk som fornya seg fort. Det var fiskeutstyr og større båtar. Det fyrste store arbeidsoppdraget vi hadde var å ta ut kolbakser- stimkjelmaskina på ”Dønning”. Vi forandra overbygg og lagde oljetankar, tok ut motor frå ein fraktebåt og monterte han i ”Dønning”.

Vi monterte elles nye motorar i fleire fiskebåtar. Det var mange som fiska eventyrleg godt med flytetrål på Lofothavet. Kleven lagde alt utstyr som dei trong til dette fisket, slik som blokker, davitar, tråldører, wiresnelle. Vi retta kvalharpunar og lagde også nye, samt flenseknivar og vår eigen type lineanhaldar for håbrandsline. Dessutan utvikla og monterte vi hydrauliske styremaskiner (16 stk).

På 50-talet var det kome så langt at det var tillate å sveise hudplater og spant. Dei tidlegare båtane som var klinka måtte også skifte plater, og dette gjorde vi ein del av. Før vi lagde slippvogn skifta vi plater over vasslinja med å arbeide frå ein flåte. Då klinka vi med hand, to mann med hammarar og ein påhaldar. Seinare kjøpte vi ein brukt anleggskompressor og endå seinare ein fastmontert som står i slipphuset. Å klinke med lufthammar var effektivt, men hardt arbeid.

Far var arbeidssam og ville vere sjølvstendig. Han var praktisk anlagt og måtte tidleg i arbeid for å tene til livets opphald. Han var til Island to turar, og var med nokre turar til Ålesund på ein fraktebåt. Før han byrja på Ulstein Mek. i 1924 var han reparatør og smed i hamnevesenet.

Han var gift fyrste gong med Bertha Dimmestøl – fødd 21.1.1899. Dei fekk ei dotter den 7.12.1920 som døde etter nokre dagar. Bertha døde 24.1.1921. Han gifte seg for andre gong med Kornelia Yksnøy – 1.9.1897 – 3.11.1989. Dei fekk to jenter og fire gutar.

Marius sa aldri nei når nokon spurde om å få utført arbeid, og sjølv om han sette si ære i å gjere godt arbeid, skulle betalinga vere rimeleg, han ville han i alle fall ikkje ha det på seg at det var dyrt utført. Han hadde eit ansvarsfullt og krevjande arbeid, og på trass av den kraftkaren han var, vart han han tidleg sliten. Då han var 60 år måtte han trappe ned på grunn av helsa, men då var alle sønene vaksne, og det var naturleg at dei tok over ansvaret. På sine gamle dagar var han oppteken av at det gjekk bra med bedrifta, slik at ho vart ein bra arbeidsplass for oss etterkomarane og samfunnet elles.

I 1964 vart bedrifta omgjort til Kleven Mek. Verksted AS, der dei fire sønene var eigarane. Det vart då meir fart i utbygginga av bedding og hallar, og kraner vart innkjøpte frå England. Far hadde opplevd mellom anna dei dårlege tidene i tredveåra der mange ikkje klarte seg på grunn av bankkrisa: ”Eg skal vere med å koste på bedrifta, men eg skal i allfall ikkje låne so mykje at dei kjem og tek frå meg nøklane,” sa han då.

I 1965 bygde vi første lastebåten – ’King Star’. Dette var ei stor arbeidsoppgåve i forhold til størrelsen på bedrifta. Det var mange som syntest det var dristig gjort, og at det ikkje kom til å gå vel. Men vi hadde eit ungt mannskap som tok utfordringa med stor iver, og kom godt i frå det både timemessig og med omsyn til kvalitet.

Frå slutten av 60-talet vart det full trykk på skipsbygging, og vi hadde ikkje lenger kapasitet til å ta på oss reparasjonar.

Resten av historia kan ein lese i ”Frå smie til skipsverft” av Harald Thorseth og Bit for Bit, Båt for Båt av Torill Myren.