Denne artikkelen stod på trykk i Vikebladet 18. mars 2000.
Ein tidleg vårdag skulle mor ein tur til barndomsheimen sin i Myrvågane. Eit par av oss gutungane skyssa henne med færingen til Dragsundbrua. Så skulle ho gå resten av vegen. Det var ein fin dag med lett synnavind og solskin over Haddalvika.
Vi landa på gurskøysida sjølvsagt, så slapp ein å ringe med bjella og umake Bru-Eljas. Då vi nærma oss fjøra, såg vi nokre tyske soldatar på vegen sør for brua. Minst ein av dei hadde flott uniform, og hue med den nydelege løften over skjoldet. Dei peika og diskuterte. Vi vart skeptiske og torde knapt gå på land. Men fylgde mor bortover til Dragsundbakken.
No finn ein i tyske arkiv at dette var den 20.mars i 1942.
Vi var ofte i Myrvågane på vitjing, og det kjendest skummelt å fare gjennom det avsperra området når vi skulle heimatt i mørke haustkveldar. Særleg har eg i minne ein gong det berre var vi tre minste. Onkel-Petter hadde lært seg litt tysk, og han fylgde oss ned til porten i piggtrådsperringa eit par hundre meter sør for bilverkstaden (ikkje bygd då). Det var bekmørkt. Vi stansa og lytta, men høyrde ingen ting. Så ropte onkel det han var kar for; «Posten»! (med tysk aksent.) Då gjekk det kaldt nedover ryggen. Etter ei lita stund høyrde vi taktfaste steg, to soldatar kom ut av mørkret. Onkel-Petter sa noko på tysk til dei, dei let opp grinda, og onkel gjekk heim. Straks var vi på veg gjennom området saman med dei tyske soldatane. Dei sa ikkje eit ord, ikkje til oss, ikkje seg imellom. Etter kvart kom det ei forunderleg ro over meg, det kjendest så trygt og godt å gå mellom dei. Vi hadde sett dei på sykkel etter vegane, dei hadde sykkelsetet altfor lavt, og trødde med gelenkane. No gjekk dei her saman med oss med alt utstyret som dingla og skrangla. Og det var den lyden som song i øyro då vi traska nordover Garneset etter at dei sleppte oss gjennom sperringa ved Garnesvatnet.
Dette var om hausten, etter det dramatiske møtet «Posten» hadde hatt med allierte soldatar som hadde tenkt seg gjennom Dragsundstraumen med to MTB-ar natta til 23.mars 1943. Ein av båtane la til ved butikken, den andre «blieb auf Reede bei Kvørnen». Om natta kunne dei som budde i nabolaget høyre skot og framande lydar. Signe Dimmestøl gjekk ut etter at det stilna, men ein tysker kom og sa på ein slags norsk: «Ikkje ut». Ein underoffiser hadde vorte skoten. Dei som var att i bruvaktarstova sprang halvnakne sør om haugane og gøymde seg.
Same dagen måtte dei som budde på synste Garnes overlate heimane sine til den forsterka styrken som då kom. Først var det berre å prøve å få tak over hovudet med slekt og vener lenger nord på Garnes. Etter kvart fekk dei seg faste bustader.
Huslyden Dimmestøl fekk bu hjå Oline Garnes i Botnen. Ivar Garnes og hans familie flytte til Hanna si søster Nutta Osdal i Botnen.
Solveig og Kristian Garnes med fireåringen Hans, vesle Hallvard og farmor Petrine flytte til Gudmund Hasund.
Signe Alme fekk ha huset første tida, men åleine med eldsteguten Jostein (4 år) valde ho likevel barndomsheimen sin i Ingvaldgarden. Jon Alme var ute i handelsfloten. Seinare tok Wehrmacht huset deira til festlokale.
Bruvaktar Elias Nykrem hadde året før flytta til sonen Bernhard i Dragsundmarka. For 20. mars 1942 hadde ein løytnant og ein soldat kome inn og sett over huset både oppe og nede, men ingen ting sagt. Dei målte også djupta og breidda av bruløpet. Dagen etter kom ein båt med 12 mann og material og utstyr. Dei gav Elias ein time til å få ut alt han åtte. Før han var ferdig, var dei igang med å spikre opp køyar og benkar. »Brumannskona hev skildra situasjonen baade romantisk og gripende daa 12 mann bevepnet med jever og annen styggedom kom stormende inn i huset … » (skriv Daniel Dragsund i mars 1948). Vakta på brua skulle dei ta over sjølve. Elias skulle berre kome og smyrje, og hjelpe til dersom elektrisiteten svikta.
Så byrja arbeidet med å gjerde inne området med piggtrådsperringar, og omskape det til forsvarsanlegg. Som ein skjønar, det er ikkje like menneskevenleg alt som har vore gjort i bygdene våre.
